اگر شست وشوی درست و حسابی با دهانشویه برای محافظت از ویروس کرونا کافی باشد، خیلی خوب می‌شد، اما متاسفانه به همین سادگی هم نیست با این وجود طبق مطالعات محققان آلمانی و انگلیسی، دهانشویهها، سطح محافظتی بسیار محدودی دارند.
رویداد۲۴ این سئوال که آیا ویروس کرونا می‌تواند با دهان شویه شسته شود، تقریبا از همان ابتدای شیوع بحران کرونا، مساله ساز بوده است.
پاسخ توافق شده تاکنون این بود که چنین توصیه‌های خودمانی، اخبار جعلی محسوب می‌شود. سازمان جهانی بهداشت بار‌ها توضیح داده که هیچ سندی دال بر اینکه غرغره کردن دهان شویه، ویروس کرونا را از بین می‌برد، وجود ندارد و پزشکان نیز بر این موضوع اتفاق نظر دارند، اما مطالعات جدید نتایج دیگری نشان می‌دهند.
نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهد که با برخی دهانشویههای خاص می‌توان بار ویروسی گلو را کاهش داد. اما این مساله به خودی خود در روند بیماری تغییری ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند مانند مخاط دهان و بینی در مقابل ویروس محافظت کننده باشد و البته فقط در موارد خاصی عمل می‌کند. به هیچ وجه استفاده بی رویه از خمیردندان‌ها و دهانشویههای معمولی توصیه نمی‌شود.
دلایل متعددی برای اینکه چرا ویروس کرونا به راحتی با دهان شویه از بین نمی‌رود، وجود دارد.
جرج شلینگ مدیر سابق انستیتوی پزشکی در دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ و پزشک خانواده می‌گوید: عفونت به آن معنا است که ویروس به حلق و فضای داخلی گلو رسیده است. این به آن معنا است که فرد باید مدام غرغره کند و همیشه دهان شویه همراه داشته باشد.
اما این همه ماجرا نیست، زیرا چنین روشی عوارض جانبی نیز به همراه خواهد داشت: «استفاده از دهان شویه اغلب باعث تحریک و حمله به غشای مخاطی می‌شود. برخی از مواد موجود در دهانشویه نیز می‌توانند باعث ایجاد آلرژی یا تورم شوند؛ بنابراین فقط باید از دهان شویه به طور معمولی استفاده شود، توصیه به مردم این است که همان کاری که تابحال انجام می‌داده‌اند را ادامه دهند مثلا فقط صبح و عصر از دهان شویه استفاده کنند و استفاده بیشتر از آن منطقی نیست و غشای مخاطی را تحریک می‌کند.»
علاوه بر این، اکنون مشخص شده که نقطه اصلی ورود ویروس کرونا، بینی است؛ و اگر از بین نرود از آنجا مسیر خود را به درون بدن باز می‌کند. اما هیچ کس نمی‌خواهد و نباید دهان شویه را از طریق بینی استفاده کند.
بیشتر بخوانید: شست‌وشوی صورت در روز‌های کرونایی ضروری است؟
دهانشویه از خطر انتقال ویروس به افراد دیگر می‌کاهد
در عین حال چند مورد وجود دارد که دهان شویه می‌تواند در برابر ویروس کرونا (Sars-CoV-۲) کمک کند، البته نه به عنوان عامل محافظت کننده یا عامل بهبود دهنده.
مطالعه‌ای از سوی دانشگاه روهر بوخوم نشان می‌دهد که می‌توان با کمک دهان شویه ها، خطر انتقال را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
تونی لوئیز مایستر ویروس شناس از گروه ویروس شناسی مولکولی و پزشکی در این دانشگاه توضیح می‌دهد: «در این مطالعه ما فعالیت ضد ویروسی دهان شویه‌های مختلف موجود در بازار را در برابر ویروس کرونا آزمایش کردیم و همه آن‌ها بار ویروسی را کاهش دادند.»
این محققان بر این باورند که با ویروس دهان حداقل می‌توان بار ویروسی زیاد در حفره دهان را کاهش داد و بنابراین خطر عفونت را کاهش داد. این مساله می‌تواند به طور مثال هنگام مراجعه به دندانپزشک مفید باشد. دندانپزشکان و دستیاران آن‌ها بیشتر از افراد دیگر در معرض ویروس‌های احتمالی از راه گلوی بیماران خود هستند. زیرا مطمئنا نمی‌توان در طول معاینه هیچ ماسکی روی صندلی دندانپزشکی پوشید.
با این حال، برای بقیه موارد زندگی روزمره، موارد استفاده دهان شویه‌ها علیه ویروس کرونای جدید محدود است، زیرا همانطور که توضیح داده شد، نمی‌توانیم و نباید به طور مداوم دهان خود را با مواد تحریک کننده بشوییم.
مایستر توضیح می‌دهد: «مسلم است که بهداشت مناسب دهان و دندان هرگز نمی‌تواند ضرر داشته باشد. با این حال، باید تاکید کنیم که آزمایشات خود را در محیط‌های کشت سلولی انجام داده‌ایم و تاثیر مستقیم دهان شویه‌ها روی بار ویروسی در دهان و گلوی بیمار بررسی نشده است. بنابراین، نتایج مطالعات دقیقا مشخص نیست که به طورمثال میزان بار ویروسی یک فرد آلوده با استفاده از دهانشویهها چه مقدار است و اثربخشی آن چه مدت طول می‌کشد.»
بنابراین از یک سو نباید بی رویه دهانشویه استفاده کرد و از سوی دیگر قبل از مراجعه به افراد در معرض آسیب مانند دندانپزشکان باید از مقداری دهانشویه استفاده کرد.
ترکیبات مفید دهان شویه
با این حال، هنوز هم امید‌هایی وجود دارد: چند ماه پیش، محققان شواهدی یافتند که نشان می‌دهد ترکیب خاصی از دهان شویه می‌تواند ساختار ویروس را از بین ببرد. دلیل اصلی این تحقیق نتایج مطالعات قبلی دانشگاه کاردیف ولز انگلستان روی ویروس‌های دیگر با معماری مشابه ویروس‌های جدید کرونا بود. این نتایج اکنون در یک مطالعه جدید مورد بررسی قرار گرفته است.
مطالعه والری اودانل استاد دانشگاه کاردیف و همکارانش اخیرا در مجله «فانکشن» (Function) منتشر شده است. بر این اساس، ویروس جدید کرونا با یک غشای چربی پوشیده شده و دهان شویه‌ها با نسبت کمی اتانول، بتادین یا همان ید پوویدون، کلرهگزیدین، پراکسید هیدروژن و ستیل پیریدینیم کلراید قادر به از بین بردن این «ویروس‌های پوشیده شده با غشا» مانند ویروس‌های کرونا هستند.
مشابه شستن دست‌ها با صابون یا ضد عفونی و تمیز کردن سطوح، از این نوع دهان شویه‌ها برای «چربی زدایی» غشای چربی ویروس استفاده می‌شود و در نتیجه ویروس نابود می‌شود.
مطالعات نشان داده که با دهان شویه‌ها فقط می‌توان بار ویروسی را برای مدت کوتاهی کاهش داد. دهان شویه مانع تولید ویروس در سلول‌ها نمی‌شود، اما از عفونت سلول‌های دیگر جلوگیری می‌کند.
برای بررسی دهان شویه‌ها به تحقیقات بیشتری نیاز است. اما محققان بر این باورند که دهان شویه ضد میکروبی قبل از عمل، تعداد میکروب‌های دهانی را کاهش می‌دهد.
با این حال، کلرهگزیدین - یکی از دهانشویههای پرمصرف در دندانپزشکی - برای از بین بردن ویروس کرونا کافی نیست بنابراین دهان شویه با ماده اکسید کننده مانند آب اکسیژنه یک درصد یا همان هیدروژن پراکسید یا پوویدون ۰.۲ درصد (نوعی ضدعفونی کننده قوی برای زخم‌ها) توصیه می‌شود.
این گزارش تاکید می‌کند، نباید بیش از حد معمول از دهان شویه استفاده کرد و حداکثر دو بار در روز توصیه می‌شود. استفاده از دهان شویه بی‌رویه، خطر عفونت به دلیل تحریک غشای مخاطی را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر اطلاعات کمی در مورد مزایای دهان شویه‌ها در مبارزه با ویروس کرونا وجود دارد. تا آن زمان توصیه به زدن ماسک، شست وشوی دست‌ها و تا حد امکان در خانه ماندن می‌شود.