رویداد۲۴ علیرضا زالی، با حضور در برنامه طبیب شبکه سه سیما، در خصوص درگیری اندام های مختلف بدن بر اثر آلودگی به ویروس کووید ۱۹، اظهار کرد: بر اساس مطالعات، بیماری کرونا از زمان ظهور تاکنون از لحاظ علائم بالینی، بافت های متکثرتر و متعددتری از بدن را نسبت به سایر ویروس ها درگیر می کند.
وی ادامه داد: برای اینکه این ویروس بتواند اثر بیماری زایی خود را در بدن بیمار اعمال کند باید قبل از اینکه وارد سلول شود، اتصالی با سطح سلول میزبان برقرار کند. برای برقراری این اتصال، گیرنده های روی سطح سلول میزبان با عنوان ACE۲ نقش اصلی را بر عهده دارند. بنابراین تمام بافت های بدن انسان که در جداره و غشای سلول هایشان این گیرنده را داشته باشند می توانند میزبان سلولی این ویروس باشند.
به گفته زالی، بافت ریه مملو از گیرنده های ACE۲ است. به همین دلیل ریه یکی از مهمترین اندام های درگیر به شمار می رود.
این متخصص مغز و اعصاب، با اشاره به اینکه سلول های دستگاه گوارشی، کبد، کلیه، قلب و سیستم اعصاب مرکزی نیز دارای این گیرنده ها هستند، افزود: در نتیجه به دلیل وجود این گیرنده ها، امکان میزبانی، سرایت و تهاجم ویروس به سیستم مغز و اعصاب نیز وجود دارد.
زالی تصریح کرد: کرونا از سه طریق می تواند مغز و اعصاب فرد مبتلا را درگیر کند، تهاجم مستقیم خود ویروس یکی از این روش هاست که شایع ترین علائم آن اختلال در حس بویایی و چشایی است. این اختلال بر اثر حمله ویروس به پایانه های عصبی موجود در بینی و دهان رخ می دهد.
وی افزود: این پایانه ها می توانند از طریق قاعده جمجمه به سیستم مغز و اعصاب راه پیدا کنند، در نتیجه دالان مناسبی برای انتقال ویروس به مغز بعد از درگیری و تخریب این پایانه ها محسوب می شوند که البته این حمله مستقیم ویروس به ندرت اتفاق می افتد و تاکنون شواهدی از درگیری خود مغز به دلیل تهاجم مستقیم ویروس کووید-۱۹ در دست نبوده است.
زالی در خصوص روش دوم درگیری مغز بر اثر آلودگی به ویروس کووید-۱۹، گفت: بدن برای هشدار حمله ویروس از مواد التهابی استفاده می کند، این مواد هشداردهنده سیتوکین Cytokine نام دارند که بخش زیادی از عوارض بیماری کرونا و مرگ و میر به علت این مواد است، چراکه بعد از حمله ویروس بدن فرد ممکن است با یک طوفان التهابی رو به رو شود که به صورت غیرضروری در حجم بالا تولید و منجر به تخریب بافت ها شده اند.
به گفته وی، التهاب سیتوکینی موجب بروز عارضه ای شبیه به بیماری ام اس، به نام ادم Edema خواهد شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی روش سوم درگیری بافت های مغز را اینگونه توضیح داد: در حالت عادی روی محیط مغز یک سد قوی خونی مغزی به منظور ممانعت از ورود عوامل خارجی وجود دارد. گاهی اوقات ویروس کرونا می تواند این سد را در هم بشکند.
بیشتر بخوانید: علائم شدید در مبتلایان جدید ویروس کرونا
زالی ادامه داد: البته یکی از علل شایع گرفتاری سلول های مغزو اعصاب در بیماری کرونا لخته شدن عروق به دلیل التهاب زیاد است و این لخته ممکن است در ریه، دستگاه گوارش و کلیه شکل بگیرد یا در مغز ایجاد و منجر به بروز سکته مغزی شود.
وی افزود: مطالعات در کشور نشان می دهد برخی افراد که بر اثر ویروس کووید-۱۹دچار سکته مغزی شدند، به بیماری های زمینه ای از جمله فشار خون و دیابت مبتلا بوده اند. از طرفی در برخی از موارد نیز افراد با سن کم، هیچ بیماری زمینه ای نداشتند. این موضوع نشان می دهد عوارض مغزی ناشی از بیماری کرونا که آنچنان شایع نیست، می تواند در اینگونه افراد هم دیده شود.
زالی شایع ترین علامتی که نشان از بروز اختلال در سیستم مغز و اعصاب بر اثر ابتلا به کرونا دارد را سردرد دانست و گفت: در دوران اپیدمی کرونا در صورت بروز هر سردرد شدیدی که پیش از این تجربه تجربه اش را نداشته اید، جای شک دارد.
وی ادامه داد: مطالعات در کشور نشان می دهد که ۳۲ درصد از بیمارانی که به مراکز درمانی تهران مراجعه کرده اند، از سردردی شکایت می کردند که با تست مثبت کرونا همزمان شده بود. همچنین بین ۱۲ تا ۱۵ درصد از مراجعه کنندگان به مراکز درمانی استان تهران با سرگیجه دست به گریبان بودند و حدود ۵ درصد از مراجعین دچار سکته مغزی شده بودند. این اعداد تقریبا با آمار جهانی نیز مطابقت دارد.
این متخصص مغز و اعصاب با بیان اینکه میگرن نیز ممکن است در جریان بیماری کرونا تشدید شود، گفت: سردرد ناشی از سندرم استفاده از ماسک نیز از موارد دیگری است که افراد را درگیر می کند، چراکه بر اثر استفاده از ماسک تنفس افراد مقداری با مشکل روبه رو می شود.
زالی افزود: این نوع سردرد مشخصه هایی دارد. اگر از لحاظ فیزیکی، بند ماسک فشار زیادی وارد کند، منجر به بروز سردرد خواهد شد که یک ساعت بعد از برداشتن ماسک این سردرد از بین می رود. بنابراین اگر در محیطی حضور دارید که شخصی وجود ندارد و کم خطر است، ضرورتی به استفاده از ماسک نیست.
وی در خصوص عوارض استفاده از ماسک بر میزان اکسیژن رسانی خون مغز، بیان کرد: پژوهش های بسیاری با این موضوع در دنیا صورت گرفت. به طور بالقوه می توان این تئوری را مطرح کرد که استفاده از ماسک ممکن است سطح اکسیژن خون مغز را کاهش دهد، اما به تایید قطعی نرسیده است.
وی اظهار کرد: نکته بسیار مهم دیگر این است که نباید نسبت به بروز اختلالات ذهنی، تمرکز، هوشیاری و خلقی ناگهانی در افراد مسن با بیماری زمینه ای در دوران اپیدمی کرونا بی توجه بود.
زالی با اشاره به اینکه برای تحلیل علت وخامت اوضاع بیماری در کشور باید شرایط محیطی بررسی شود، گفت: شهر و استان تهران در یک وضعیت کاملا بحرانی به سر می برد. تعداد مرگ و میر، ابتلا و بستری به شدت افزایش یافته و در کمتر از ۱۰ روز عدد میزان فوتی، ابتلا و بستری در تهران با آمار سه تا ۴ هفته ای در پیک دوم برابری می کند.
وی ادامه داد: از طرفی مطالعات نشان می دهد که رابطه مستقیمی میان میزان رعایت شیوه نامه های بهداشتی و ابتلا به کرونا وجود دارد.
فرمانده مقابله با بیماری کرونا در تهران، تصریح کرد: در حال حاضر در تهران میزان استفاده از ماسک حدود ۵۵ درصد است. در برخی مناطق پرتراکم استان و مراکزی از جمله مترو امکان رعایت فاصله گذاری اجتماعی وجود ندارد. به همین دلیل معتقدیم باید محدودیت های جدی تر با زمانی طولانی تر اعمال شود.
زالی بیان کرد: از طرفی پیشنهاد برای طول مدت اعمال محدودیت ها دو هفته است، چرا که کمتر از این زمان، معنایی ندارد و تعطیلی های کنونی تا یک هفته دیگر باید استمرار داشته باشد، چرا که یک هفته از لحاظ اپیدمیولوژیک تاثیری در روند کاهش شیوع بیماری ندارد.
وی تصریح کرد: دورکاری نیز همچنان از جمله موارد پیشنهادی ستاد مقابله با کرونا در تهران است، چرا که با دورکاری، سفر ، فشار حمل و نقل عمومی، میزان ابتلا در ادارات و به طور کلی میزان چرخش ویروس کاهش می یابد.
زالی در پایان گفت: اعمال جریمه نیز برای متخلفانی که پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی کنند، در تهارن به صورت آزمایشی انجام و میزان، نحوه تخصیص و نحوه اعمال جرایم زیر نظر وزارت کشور و وزارت بهداشت مشخص می شود و بعد از تصویب ستاد ملی برای اجرا، تا پایان هفته جاری ابلاغ خواهد شد.