رویداد۲۴ شادی مکی: حق سلامت زنان به معنای برخورداری از سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی با توجه به ویژگی‌های آنان در مراحل مختلف زندگی است. شناسایی رفتار‌ها و عواملی که موجب افزایش بروز بیماری؛ جراحت و یا ناتوانی در طول زندگی یک زن می‌شود و حق دسترسی زنان به نیرو‌های متخصص و همگن خدمات سلامت در همه ابعاد از جمله حقوق زنان در حوزه سلامت است.
حق بهره مندی از برنامه‌ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی مناسب جهت پیشگیری از بیماری و درمان اختلالات روانی زنان و بیماری‌های جسمی در کنار حق آنان در انتخاب فرد و مرکز ارائه کننده خدمت در امر سلامت، بر اساس ضوابط اسلامی و استاندارد‌های علمی و پزشکی و بهره مندی از اطلاعات مناسب و کافی برای انتخاب آگاهانه و بهینه آنان از دیگر مواردی هستند که در سندی تحت عنوان حقوق سلامت از آنها یاد شده است. این سند توسط اداره باروری سالم دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس معاونت بهداشت وزارت بهد اشت تدوین شده است.
از سوی دیگر حق دسترسی به لوازم بهداشت قاعدگی نیز از دیگر حقوق ویژه سلامت زنان است که نادیده گرفته شده و تبعات دردناکی را برای زنان به دنبال دارد به این معنا که زنان در تمام مناطق و گروه‌های اجتماعی کشور از حقوق مرتبط با سلامت و بهداشت خود برخوردار نیستند. آنها به‌ویژه در مناطق روستایی و استان‌های محروم کشور به دلیل فقر اقتصادی، فرهنگی و نبود امکانات رفاهی توان تامین حداقل‌ها را برای حفظ سلامت جسمی و جنسی خود ندارند. بالا بودن عفونت در زنان این مناطق یکی از موارد ناشی از عدم وجود بهداشت محیطی و فقر اقتصادی در این جوامع است.
دکتر سید امیرعبدالملکی، مسئول موسسه نیکوکاری الکفیل که به خدمت‌رسانی در مناطق جنوبی استان سیستان و بلوچستان می‌پردازد به رویداد ۲۴ می‌گوید: ما طی بررسی‌های خود در استان سیستان و بلوچستان به نکاتی در خصوص بهداشت فردی در این منطقه مواجه شدیم. ما متوجه شدیم میزان بالای عفونت زنان در این مناطق به چه دلایلی رخ می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: یکی از این دلایل عدم استفاده از لوازم سلولزی مانند نوار بهداشتی در دوره عادت ماهانه است. متاسفانه در این مناطق عادت ماهانه نوعی تابو بوده و دختربچه‌ها دراین باره با مادر خود صحبت نمی‌کنند بسیاری از مواقع نیز به دلیل ضعف مالی خانواده قادر به تهیه نوار بهداشتی نبوده و به جای آن از پارچه‌های غیربهداشتی استفاده می‌کنند. در مواردی نیز به دلیل همان ضعف مالی خانم‌ها ناچار می‌شوند از ابتدا تا انتهای دوره تنها از یک نوار بهداشتی استفاده کنند.
مسئول موسسه نیکوکاری الکفیل با بیان اینکه از دیگر عوامل عدم استفاده از نوار بهداشتی سختی دسترسی به این لوازم است، می‌افزاید: غالبا در مناطق روستایی دسترسی به مغازه‌هایی که نوار بهداشتی می‌فروشند بسیار کم بوده و افراد باید مسافت بالایی را تا رسیدن به شهر و خرید این لوازم طی کنند که این مساله هم از دیگر مواردی است که به مشکل تامین این لوازم برای زنان دامن می‌زند.
او خاطرنشان می‌کند: متاسفانه مساله عفونت زنان در مناطق محروم استان و خصوصا جنوب آن که از شرایط رفاهی بسیار کمتری برخوردار است نوعی اپیدمی است. طی بررسی‌هایی که در یکی از شهر‌های جنوب استان انجام دادیم متوجه شدیم که به جز یکی از زنان باقی همگی به عفونت دچار هستند.
وی با اشاره به اینکه برخی از معلمان به ما خبرداده‌اند که گاهی به دلیل عدم توانایی دختربچه‌ها در تامین لوازم بهداشتی نیمکت مدرسه کثیف می‌شود، خاطرنشان می‌کند: بهداشت فردی در این مناطق از مسائلی است که کمتر مورد توجه و آموزش قرار گرفته است. از سوی دیگر علاوه بر نبود پزشک در بسیاری از این مناطق خانه بهداشت هم غیرفعال بوده و برق هم وجود ندارد تا برخی از خدمات پزشکی ارائه شود. بیمار دیالیزی در این مناطق باید تا رسیدن به مراکز درمانی دارای بخش دیالیز صد‌ها کیلومتر تا استان کرمان یا نیکشهر طی مسیر کند تا دیالیز شود.
به گزارش رویداد۲۴ این فعال حوزه بهداشت می‌گوید: به گفته پزشکان مرکز ما از آنجایی که در بسیاری از این مناطق آب پاک و مناسب وجود ندارد عوارض نبود آب سالم را شاهد هستیم که مشکلات پوستی و همان عفونت‌های زنان هم بخشی از این عوارض است. از سوی دیگر آمار سقط جنین در این مناطق بالا بوده و تعداد فرزندان متولد شده با انواع معلولیت‌ها نیز زیاد است موضوعی که این سوال را ایجاد می‌کند که آیا بین این موارد و بهداشت فردی زنان ارتباط معناداری وجود دارد؟
عبدالملکی با اشاره به اینکه دریکی از شهر‌های این استان بیشترین آمار اعتیاد نسبت به کل جمعیت در زنان مشاهده شده است، اضافه می‌کند: ما قصد داشتیم کمپی برای ترک اعتیاد زنان در این شهر راه‌اندازی کنیم، اما به ما گفته شد از این کمپ استقبال نمی‌شود، زیرا اگر خانمی اعتیاد را پذیرفته و قصد ترک داشته باشد او را طرد می‌کنند.
او تصریح می‌کند: ما قصد داریم برای تامین پک‌های بهداشتی مخصوص خانم‌ها کمپینی راه‌اندازی کرده و سعی کنیم تابوی زنان این مناطق را در خصوص مسائل بهداشت زنان را شکسته و ارائه خدمت کنیم.
این فعال حوزه بهداشت زنان با بیان اینکه ما در موسسه نیکوکاری الکفیل برای بهبود وضعیت سلامت این زنان برنامه‌هایی را در نظر گرفته‌ایم، عنوان می‌کند: برگزاری اردو‌های پزشکی تخصصی برای بانوان منطقه که طی آن تست‌های مرتبط با سرطان پستان و آزمایش خون به صورت رایگان در اختیار زنان گذاشته می‌شود یکی از این برنامه‌هاست. برنامه دیگر مشاوره‌های مرتبط با رفتار‌های پرخطر جنسی برای مردم منطقه، مشاوره فرزندآوری در امتداد سیاست‌های دولت از دیگر برنامه‌های ماست.
وی درباره اینکه آیا در خصوص مساله بهداشت زنان و عفونت‌های آنان با دانشگاه علوم پزشکی ارتباطی داشته‌اید یا نه، اظهار می‌کند: ما چند بار قصد داشتیم که جلسه‌ای با مسئولان بگذاریم گفتند رئیس نیست. به صورت کلی در این مناطق زیرساخت‌های لازم در بحث بهداشت وجود ندارد مثلا در شهرستان دلگان یک بیمارستان ۱۰ تختخوابی وجود دارد که کاربرد لازم را ندارد مثلا دستگاه سونوگرافی دارد، اما اپراتور آن را ندارد. اصولا ۱۰ تختخواب هم ندارد که هیچیک از آنها فعال نیست. در واقع این بیمارستان از یک درمانگاه ساده در تهران امکانات کمتری دارد. این بیمارستان فاقد پزشک در تخصص‌های مورد نیاز است.
بیشتر بخوانید: بارِ سنگین «ریحانه» بودن بر دوش بانوان/ بدنسازی زنان؛ انتخاب شخصی یا دستور حاکمیتی؟
ساحل‌خوابی زنان بی‌سرپناه در کنار کارون +فیلم
آیلین سعیدی مشاور فرماندار چابهار در امور بانوان و فعال حوزه زنان نیز درباره مشکلات بهداشت زنان در استان سیستان و بلوچستان به رویداد ۲۴ می‌گوید: وقتی با ماما‌ها و متخصصان زنان در استان پرس وجو کردیم متوجه شدیم که عفونت زنان در این مناطق مشکلی شایع است که مهم‌ترین علت آن استفاده از آب غیربهداشتی است. زنان ما در روستا‌های دشتیاری از آب غیربهداشتی هوتگ‌ها که مورد استفاده احشام نیز قرار می‌گیرد، استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه باد زباله‌ها را در داخل هوتگ‌ها می‌اندازد و آن را آلوده‌تر می‌کند، ادامه می‌دهد: در زمان گذشته هم زنان از همین آب‌ها استفاده می‌کنند، اما در آن زمان زباله‌های شیمیایی وجود نداشت درحال حاضر وجود زباله در هوتگ‌ها باعث شده که شاهد انواع بیماری‌های عفونی به‌ویژه عفونت زنان دراین مناطق باشیم. به عنوان مثال اکثر ماما‌ها و متخصصان زنان ما اذعان دارند که بیشتر زنانی که برای بارداری به آنها مراجعه می‌کنند به لحاظ بیماری‌های عفونی دچار مشکلات زیادی هستند.
مشاور فرماندار چابهار در امور بانوان با اشاره به شرایط نامساعد مالی مردم این مناطق عنوان می‌کند: مشکلات مالی باعث شده که بسیاری از زنان و دختران روستایی توان تامین پد‌های بهداشتی را نداشته باشند. از سوی دیگر در زمینه آموزش مسائل بهداشت فردی به دختران دانش‌آموز با مشکل مواجه هستیم این در حالی است که بلوغ در این مناطق بسیار زودتر از مناطق سردسیر رخ می‌دهد لذا باید آموزش‌های مرتبط با بلوغ و بهداشت فردی از طریق آموزش و پرورش بسیار زودتر در اختیار بچه‌ها قرار بگیرد در حالیکه ما از این مساله بی‌بهره هستیم.
سعیدی درباره واکنش مسئولان به ازدیاد میزان عفونت در زنان می‌گوید: درجلسه‌ای که در سال ۹۷ در فرمانداری چابهار برگزار کردیم از مسائل بهداشتی گلایه کردیم، اما کار عملی هم انجام نشد. اما تشکیل مرکز زنان ما در آن زمان استارت زده شد که کار خوبی بوده است. ما مراجعان بسیاری در این مرکز داریم که هم درمان شده و هم آموزش می‌بینند. در این مرکز پد بهداشتی به صورت رایگان در اختیار زنان قرار می‌گیرد، اما در روستا‌ها متاسفانه چنین مراکزی نداریم.
به گزارش رویداد۲۴ وی در پاسخ به این سوال که آیا مسئولان بهداشت منطقه برای توزیع پد رایگان یا با قیمت ارزان‌تر در این مناطق برنامه‌ای دارند، عنوان می‌کند: اگر هم چنین برنامه‌ای وجود داشته باشد من از آن بی‌اطلاع هستم. این درحالیست که عفونت در زنان سلامت آنان را به خطر انداخته و تاثیری بسیار منفی بر بارداری آنان می‌گذارد ما در شهرستان چابهار بیش از سایر مناطق بارداری‌های پرخطر داشته و شاهد تولد بچه‌هایی هستیم که با بیماری‌های مختلف متولد می‌شوند که قطعا این موارد متاثیر از این عفونت‌ها هستند.
این فعال حوزه زنان خاطرنشان می‌کند: متاسفانه این عفونت‌ها در افراد مجرد و دخترانی با سنین پایین هم وجود دارد که با درد‌های شدید به ما مراجعه کرده و پس از بررسی مشخص می‌شود که به عفونت‌های زنان دچار شده‌اند؛ که البته تعداد این افراد از زنان متاهل کمتر است؛ لذا نیاز است که در استان ما آموزش‌های لازم درباره بلوغ و بهداشت زنان زودتر از سایر مناطق ارائه شود حتی از نظر من در استان ما باید این آموزش‌ها در دوران چهارم یا پنجم ابتدایی ارائه شود.
وی خاطرنشان می‌کند: متاسفانه این آموزش‌ها ارائه نمی‌شود وگرنه کمتر شاهد چنین مشکلاتی برای زنان بودیم. در گذشته این مسائل تابو بود و درباره این مسائل صحبت نمی‌شد، اما حالا شرایط بهتر شده است. مثلا در زمان سیل ما توانستیم دست‌اندرکاران را قانع کنیم که لوازم بهداشتی و نوار بهداشتی را تهیه و در اختیار زنان و دختران قرار بدهند؛ لذا معتقدم طی یک سال گذشته بهتر روی این مسائل کار شده است.
مشاور فرماندار چابهار در امور بانوان در پاسخ به این سوال که آیا با کارخانه‌های تهیه پد‌های بهداشتی صحبتی شده است که بخشی از محصولات خود را به صورت ارزان‌تر یا به صورت رایگان در این مناطق توزیع کنند، می‌گوید: زمانی خانم مینو خالقی قرار بود سند توسعه سیستان و بلوچستان را آماده کند و بعد‌ها از این حوزه کنار رفتند. من در‌آن زمان چنین پیشنهادی را به ایشان مطرح کردم و قرارشد از دفاتر مرتبط با مسئولیت اجتماعی که در سازمان‌های مختلف وجود دارد برای چنین پروژه‌ای کمک بگیریم، اما متاسفانه به مرحله عمل نرسید.
به گزارش رویداد ۲۴، اما مشکلات مرتبط با بهداشت و سلامت زنان که ناشی از انواع مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است تنها ویژه استان سیستان و بلوچستان نیست و سایر استان‌های کم‌برخوردار و حتی مناطق حاشیه‌ای کلان‌شهر‌ها نیز شاهد چنین مصائبی هستند. استان خوزستان نیز به عنوان یکی از استان‌هایی که بسیاری از مناطق روستایی آن از نبود آب و عدم وجود امکانات رفاهی در کنار فقر اقتصادی در رنج هستند نیز یکی دیگر استان‌هایی است که زنان آن دچار انواع عفونت‌ها و بیماری‌های ویژه زنان می‌شوند.
فاطمه لویمی ماما و فعال حوزه بهداشت زنان در موسسه ریحانه اهواز به رویداد ۲۴ می‌گوید: عفونت دستگاه تناسلی یا واژینیک که تنها کانال واژن را درگیر کند معمولا به این صورت است که خانم با شکایت از وجود خارش در این ناحیه یا ناحیه بیرونی یا سایر مشکلات مرتبط با واژن به ما مراجعه می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: یکی از دلایل چنین عفونت‌هایی محرومیت و عدم دسترسی به آب سالم و پاک و عدم دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی است که به مساله محرومیت در استان ما باز می‌گردد. زنان ما نه تنها از خرید پد‌های بهداشتی که در زمان غیر از عادت ماهانه استفاده می‌شوند ناتوان هستند که حتی نمی‌توانند نوار بهداشتی که مخصوص این دوران است را خریداری کنند. آنها به دلیل شرایط نامساعد مالی و گران بودن این لوازم ناچارند از پارچه‌های غیر بهداشتی مانند پارچه لباس‌های کهنه استفاده کنند.
به گزارش رویداد۲۴ این فعال حوزه بهداشت زنان با بیان اینکه در خوزستان روستا‌هایی وجود دارد که به آنها روستا‌های اقماری گفته شده و به شدت دورافتاده هستند، اظهار می‌کند: زنان در این روستا‌ها به شدت از عدم دسترسی به امکانات بهداشتی رنج می‌کشند و به همین دلیل هم عفونت زنان در این مناطق شیوع بیشتری دارد.
وی یادآور می‌شود: در دورانی که مطب داشتم هر روز ۲ یا ۳ دختر مجرد حتی نوجوان را داشتیم که از عفونت واژینیک رنج می‌برد. علت این موضوع از نظر ما آن است که مادران ما کمتر حواسشان به دختران‌شان است.
لویمی توضیح می‌دهد: مادرانی که فرزند دختر دارند باید آموزش دیده و بدانند که از سنی باید دختران‌شان نسبت به رعایت نکات بهداشت فردی و بهداشت زنان آگاه کنند. مادران باید حواسشان به بهداشت تناسلی فرزندان دختر باشد. موضوع حجب و حیا متفاوت است. مادر باید به دخترش آگاهی بدهد که با دیدن علائمی مانند بدبو شدن ادرار، احساس خارش در ناحیه تناسلی و... به او اطلاع بدهد تا به پزشک مراجعه شود این مسائل نباید در خانواده خجالت‌آور و تابو باشد در این صورت موارد کمتری پیش می‌آید که دخترنوجوان برای درمان عفونت واژن به پزشک زنان یا ماما مراجعه کند.
این ماما خاطرنشان می‌کند: من چند سال است که در زمینه سرطان پستان و اطلاع‌رسانی نسبت به آن در خوزستان فعالیت می‌کنم یکی از مشکلات ما درخصوص این سرطان ناآگاهی زنان است. در خصوص عفونت‌های واژن هم مشکل همین است. گاهی مادرانی به ما مراجعه می‌کنند که همزمان درگیر چند قارچ شده است، زیرا وقتی علائم اولیه ظاهر شده است سریع به پزشک یا خانه بهداشت منطقه محل زندگی مراجعه نکرده و خدمات درمانی دریافت نکرده است. این مادر آموزش‌های لازم برای مراقبت از خود را نداشته است و طبعا نمی‌تواند به فرزند دختر خودش نیز اطلاعات لازم را ارائه دهد.
لویمی اظهار می‌کند: مشکل دیگر آن است که خدمات ارائه شده در خانه‌های بهداشت بسیار ضعیف بوده و نیرو‌ها در این مراکز کم هستند. گاهی ممکن است در یک روستای پرجمعیت تنها یک یا دو بهورز حضور داشته باشند. بهورز‌ها افرادی هستند که چند ماهی دوره‌های تخصصی را به صورت آزاد یا زیر نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی گذرانده‌اند و آموزش‌های گسترده‌ای هم ندیده‌اند که گاهی همان‌هایی را هم که آموزش دیده‌اند اشتباه انجام می‌دهند؛ لذا می‌توان گفت آموزش بهورز‌ها هم ضعیف است. اما اگر زنان به خانه بهداشت مراجعه کنند بهورز می‌تواند او را به مرکز بهداشت راهنمایی کند. اما زنان ما گاهی خودشان به سلامت‌َشان اهمیت زیادی نمی‌دهند وزمانی به خانه بهداشت مراجعه می‌کنند که بیماری شدیدتر شده و بهورز نمی‌تواند به او کمکی کند.
وی می‌گوید: در خانه‌های بهداشت روستای در گذشته هفته‌ای یکبار دهگردشی انجام می‌شود که فکر کنم هنوز هم چنین است. دهگردشی یعنی هفته‌ای یکبار پزشک، و ماما به روستا می‌آیند موارد واکسیناسیون را انجام می‌دهند و معاینات توسط پزشک و ماما صورت می‌گیرد. اگر خانم‌های روستایی با مشاهده علائم اولیه به خانه بهداشت مراجعه کنند حداقل متوجه می‌شوند که پزشک و ماما چه روزی به روستا می‌آیند.