رویداد۲۴ مازیار طاطایی حقوقدان و وکیل دادگستری درباره راهکار افراد فاقد تمکن مالی برای بهره‌بردن از خدمات وکلای دادگستری می‌نویسد: بند «د» از ماده ۶ «قانون استقلال کانون‌های وکلای دادگستری»، یکی از خدماتی را که کانون‌های وکلای دادگستری موظف به ارائه آن هستند خدمات معاضدتی تعیین کرده است. این معاضدت‌ها مشتمل بر مشاوره رایگان و همچنین قبول و انجام وکالت افراد نیازمند و فاقد درآمد کافی در پرونده‌هایی است که یا در مراجع قضایی تحت رسیدگی است یا اینکه فرد قصد طرح آن در مراجع قضایی را دارد.
اجرای این مسئولیت اجتماعی که ناظر بر ماهیت شغل وکالت است دارای چنان اهمیتی است که به منظور قانونمند کردن و ایجاد ساز وکار قانونی برای ارائه اینگونه خدمات، مبادرت به ایجاد تکلیف قانونی در ارائه خدمات معاضدتی برای کانون‌های وکلا کرده و حتی عدم انجام صحیح ارائه این خدمات را به موجب مقررات «آئین نامه اجرایی قانون استقلال کانون‌های وکلا» موجب تخلف انتظامی برای وکیل دانسته است. لازم به تاکید است که وکلای دادگستری عموماً شخصاً نیز اینگونه خدمات را به موکلین ارائه می‌دهند.
در اجرای این مسئولیت اجتماعی و قانونی و ضرورت ارائه خدمات قضائی رایگان به مردم فاقد تمکن مالی جهت انتخاب وکیل، در همه کانون‌های وکلای دادگستری سطح کشور اداره‌ای به‌نام «اداره معاضدت» ایجاد شده است.
این اداره خدمات خود را در دو دسته به متقاضایان ارائه می‌دهد:
۱. تعیین «وکیل معاضدتی»و رایگان برای متقاضی فاقد تمکن مالی
۲. ارائه خدمات مشاوره‌ای رایگان به همه آحاد مردم
بیشتر بخوانید:چگونه سوءپیشینه پاک می‌شود؟
در تعیین وکیل معاضدتی، مردم می‌توانند به ادارات مربوطه مراجعه کرده اسناد و مدارک مربوطه را ارائه کنند. پس از بررسی اولیه این مدارک توسط وکلای مستقر در اداره معاضدت، در صورتی که از نظر فرد بررسی کننده، متقاضی واجد شرایط شناخته شده و امکان پیشرفت در دعوی برای متقاضی وجود داشته باشد، از طرف اداره معاضدت یک نفر وکیل به‌عنوان «وکیل معاضدتی» برای فرد متقاضی انتخاب شده و وکیل مذکور موظف به قبول و انجام وکالت متقاضی خواهد بود.
در اجرای این وظیفه، کانون‌های وکلای سراسر کشور سالیانه در هزاران پرونده مبادرت به تعیین و انتخاب وکلای معاضدتی کرده و وکلای منتخب نیز نسبت به انجام تکالیف وکالتی اقدام می‌کنند.
ارائه «مشاوره حقوقی رایگان» به مردم از سوی وکلای عضو کانون نیز به دو روش انجام می‌شود:
روش اول: مراجعین بصورت روزانه به اداره معاضدت قضائی مراجعه و از مشاوره حقوقی وکلای مستقر در این ادارات بصورت رایگان برخوردار می‌شوند.
روش دوم: کانون‌های وکلای دادگستری با همکاری دادگستری‌های شهرستان، در مجتمع‌های قضائی به‌صورت رایگان و از طریق وکلای داوطلب که قبلاً تمایل به همکاری خود را به این ادارات اعلام کرده‌اند، مبادرت به ارائه خدمات مشاوره حقوقی رایگان به مراجعان می‌کنند.
به منظور ارائه این خدمات، در تمامی مراجع قضائی، اتاق‌هایی با همکاری دادگستری به‌عنوان اتاق معاضدت قضائی تعیین شده و وکلای دادگستری با استقرار در این اتاق‌ها به‌صورت مستمر مبادرت به ارائه خدمات به مراجعین می‌کنند. در ارائه این خدمات، صرف مراجعه افراد برای دریافت مشاوره حقوقی کفایت کرده و وکلای دادگستری مستقر در این مراکز به هیچ عنوان به تمکن یا عدم تمکن مراجعه کننده توجه نکرده و راهنمائی و مشاوره‌های لازم را به مراجعین ارائه می‌دهند. با توجه به اینکه تعداد مراجعین به مجتمع‌های قضائی بسیار زیاد است، روزانه چندین هزار نفر از مراجعین دادگستری و سایر مراجع قضائی از این خدمت رایگان برخوردار می‌شوند.
توجه به این نکته ضروری است که «وکیل معاضدتی» با «وکیل تسخیری» متفاوت است. به این معنی که به موجب قانون، حضور و مداخله وکیل از جانب متهم در پرونده‌های کیفری که مجازات‌های آن‌ها در صلاحیت دادگاه‌های کیفری یک است اجباریست که از آن جمله می‌توان به مجازات‌های سالب حیات، قصاص و حبس ابد اشاره کرد. بر همین اساس، محاکم راساً و یا از طریق «کمیسیون وکالت تسخیری» کانون نسبت به تعیین وکیل تسخیری برای متهمین اینگونه جرائم که تمکن مالی برای انتخاب وکیل ندارند و یا اینکه اصولاً تمایلی به انتخاب وکیل ندارند، اقدام می‌کنند.
یکی از مشکلات این روزهای مردم روند طولانی مراجعه به مراکز حقوقی برای دریافت مشاوره است؛ برای رفع این مشکل می‌توان از مشاوره حقوقی آنلاین استفاده کرد.