رویداد۲۴ یک کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه گفت: امروز به لحاظ سیاسی، موسسات زیادی مانند موسسه آقای مصباح وجود دارد که از بودجه عمومی پول می‌گیرند. اما چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟ دلیل اصلی آن است که نمایندگان دولت نخواستند یا نتوانستند این مساله را حل کنند. شما اگر لوایح بودجه دولت را در همین سال‌های اخیر بررسی کنید، شاهد خواهید بود که این بودجه‌ها برای موسسات نیامده است، ولی در اصلاح مجلس این موسسات به عنوان کمک قید شدند.
مهدی پازوکی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان اصلاحات ساختاری بودجه را عملیاتی کرد، گفت: اول از هرچیزی باید بگوییم که بودجه عبارت است از حساب دخل و خرج دولت. یک بخش از بودجه به بخش درآمدی آن و بخش دیگر به هزینه آن اشاره دارد. اصلاحات ساختاری در بخش درآمدی بودجه به این مفهوم است که منبع اصلی درآمد دولت باید اصلاح شده و بودجه جاری کشور فقط و فقط از محل درآمد‌های مالیاتی اخذ شود.
بیشتر بخوانید: این روزها هزینه نپیوستن به FATF را می‌پردازیم/ ارتباط اقتصادی با آمریکا به نفع مردم ایران است نه آمریکا
این اقتصاددان ادامه داد: لذا باید سیستم مالیاتی ما تحت اصلاحات اساسی و ساختاری قرار بگیرد. هرکسی که در این مملکت درآمد دارد از حرم آقا امام رضا علیه السلام گرفته تا مستخدم سایت خبری انتخاب اگر درآمدش از حدی که قانون مشخص می‌کند باید مالیات بدهد و اگر پایین‌تر است باید به کمیته امداد جهت دریافت کمک‌های مالی و غیرمالی معرفیش کنیم.
وی افزود: بنابراین برای آنکه سیستم مالیاتی در بخش درآمدی بودجه کارآمد بشود، ما نیازمند شفافیت اطلاعات هستیم. ایران امروز بهشت سرمایه‌داران و دلالانی است که فرار مالیاتی دارند. امروز براساس گزارش‌های رسمی چیزی حدود ۵۰ درصد اقتصاد ایران از مالیات معاف است یا اصطلاحا معافیت مالیاتی دارند که این باید مورد تجدید نظر مجلس قرار بگیرد. امیدواری من بر این است که مجلس انقلابی شعار ندهد و کار بکند و معافیت‌های مالیاتی را صفر کند.
معافیت‌های مالیاتی را صفر کنید
پازوکی خاطرنشان کرد: اگر یک سرمایه‌گذار قرار است در یک منطقه محروم سرمایه‌گذاری کند، ما نباید او را به کلی از پرداخت مالیات معاف کنیم. بلکه لازم است او را برای یک بازه مشخص زمانی مثلا ۵ سال یا کمتر و یا بیشتر از پرداخت مالیات معاف کرده و یا شامل تخفیف مالیات شود و سپس او را مجاب به پرداخت مالیات کنیم. بحث دیگری که باید به آن توجه کرد، موضوع فرار مالیاتی است. ایران امروز برای دلالان و واسطه‌گران و کلاهبرداران یک بهشت است، چراکه فرار مالیاتی در حد فوق تصور در ایران وجود دارد.
به گفته وی، نسبت مالیات به میزان تولید ناخالصی کشور چیزی حدود ۷ تا ۷.۵ درصد است. اما این شاخص در ترکیه ۲۰ درصد و در مالزی ۲۱ و در کشور‌های اسکاندیناوی ۵۰ درصد است؛ لذا یکی از ضروریات اصلاحات ساختاری بودجه، اصلاح در منابع درآمدی دولت است و مالیات باید منبع اصلی درآمد دولت باشد و پول نفت صرفا و صرفا به پروژه‌های غیرنفتی تعلق پیدا کند. اتفاقا اصلاحات سازمان برنامه در سال ۱۳۲۷ برای بودجه بر این اساس بود که پروژه‌های زیربنایی و اساسی را از محل درآمد نفتی برای سرمایه‌گذاری‌های غیرنفتی انجام بدهد. درآمد‌های نفتی نباید صرف پرداخت حقوق کارمندان و بازنشستگان و کارگران کرد و ما نیازمند اصلاحات در بخش درآمدی دولت هستیم و باید فقط مالیات منبع درآمدی دولت بشود.
سیستان بلوچستان مدرسه استاندارد ندارد، ولی کلی دانشگاه دارد
پازوکی با تاکید بر اینکه دولت بعد از انقلاب اسلامی به شدت گسترش پیدا کرد و بزرگ شد، گفت: این گستردگی باعث شد تا مخارج دولت روز به روز افزایش پیدا کند. ما امروز شاهد آن هستیم که در استانی مانند سیستان و بلوچستان خیلی از مدارس استاندارد نیست که تصاویر آن در شبکه‌های اجتماعی به وفور موجود است. این در حالی است که ما در همین استان و همه شهر‌های سیستان و بلوچستان دانشگاه داریم. ما فقط کارخانه مدرک سازی گسترش دادیم. دلیل این موضوع هم واضح است، چون نمایندگان حوزه‌های انتخابیه به دنبال مدرسه سازی نبودند بلکه دنبال دانشگاه سازی بودند تا شاید روزگاری در همان دانشگاه صاحب مقام و منصبی شوند.
وی افزود: البته اشاره من به دانشگاه‌های دولتی است. دانشگاه‌های آزاد هرجا دلش خواست، دانشگاه بسازد، ولی دانشگاه‌های دولتی در همه شهر‌های کشور و حتی شهر‌های درجه دوم و سوم هم شعب خودشان را تاسیس کردند. مثلا در شهری مانند قم، ۷ دانشگاه دولتی وجود دارد. این مساله کمتر و بیشتر در سایر شهر‌های کشور صدق می‌کند. این درحالی است که ظرفیت دانشگاه‌های امروز کشور، از جمعیت ایران خیلی جلوتر است و ما باید به جای دانشگاه‌سازی و افزایش مخارج دولت، دنبال ایجاد فضای اشتغال و درآمدزایی باشیم.
بیشتر بودجه پژوهشی در کشور هدر می‌رود
این استاد دانشگاه همچنین با اشاره به اختصاص ردیف بودجه‌های کلان به برخی موسسات و پژوهشگاه‌های آموزشی و تحقیقاتی و مطالعاتی ناکارآمد، تصریح کرد: حداقل ۵۰ درصد بودجه‌های پژوهشی در کشور، هدر می‌رود. مثلا پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی طی این ۳۰ سال گذشته چه دستاورد‌هایی داشته و چندتا از مشکلات بزرگ کشور را توانسته برطرف کند؟ باید جلوی این هزینه‌ها گرفته شود. البته دولت به تنهایی نمی‌تواند در این مساله موفق شود.
دولت در لایحه بودجه موسسه مصباح را نیاورده بود، ولی مجلس اضافه کرد
پازوکی همچنین در پاسخ به این پرسش برخی موسسات و پژوهشگاه‌ها مانند موسسه امام خمینی (ره) وابسته به آقای مصباح یزدی چرا باید چنین ردیف بودجه‌هایی را دریافت کنند، گفت: امروز به لحاظ سیاسی، موسسات زیادی مانند موسسه آقای مصباح وجود دارد که از بودجه عمومی پول می‌گیرند. اما چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟ دلیل اصلی آن است که نمایندگان نخواستند یا نتوانستند این مساله را حل کنند. شما اگر لوایح بودجه دولت را در همین سال‌های اخیر بررسی کنید، شاهد خواهید بود که این بودجه‌ها برای موسسات نیامده است، ولی در اصلاح مجلس این موسسات به عنوان کمک قید شدند.
وی افزود: مثلا در زمینه زبان و ادب فارسی، یک بودجه‌ای در سازمان ارتباطات اسلامی داریم، همزمان با این یک بودجه در وزارت علوم داریم که اساتید را به برخی کشور‌ها می‌فرستند و توامان بودجه‌ای به یک بنیادی به نام سعدی که برای آقای حدادعادل است تخصیص پیدا می‌کند. تمام این اقدامات برای یک سازمان و یک بودجه کافی است.
این اقتصاددان افزود: همچنین ما در ستاد انقلاب فرهنگی نیز شاهد هستیم که دبیرخانه‌اش ۵۰ هزار میلیون تومان بودجه دریافت می‌کند. مگر کار دبیرخانه ستاد انقلاب فرهنگی چیست که چنین بودجه‌ای باید دریافت کند؟ دبیرخانه مگر کار‌های اداری و مالی انجام می‌دهد و اکثر اعضای اصلی آن یا عضو دولت و یا نماینده مجلس و معاونانی هستند که حقوقشان را از وزارت‌خانه‌ها یا قوای دیگر دریافت می‌کنند؛ بنابراین این همه بودجه در سال‌های گذشته به چه دلیلی به چنین نهادی تعلق گرفته است؟
این استاد دانشگاه افزود: ما همین وضعیت را در مجمع تشخیص مصلحت نظام را شاهد هستیم. این عجیب است که دبیرخانه یک مجموعه‌ای بخواهد پژوهشکده هم داشته باشد. مگر این دبیرخانه سازمان برنامه و بودجه است که برای خودش یک پژوهشکده تاسیس کرده است؟ متاسفانه این دکان‌بازی‌ها در کشور زیاد شده است و شما فقط روی یک موسسه یا یک نام حساس نباشید. دبیرخانه ستاد انقلاب فرهنگی امروز در سطح یک وزارتخانه شده است.
وی با انتقاد از اختصاص بخش زیادی از ردیف بودجه‌های دولتی به موسسات و پژوهشگاه‌ها، گفت: امروز پژوهشگاه‌های زیادی به اسم اسلام عزیز دایر شده‌اند که من اعتقاد دارم برخی افراد مستقل و برجسته به تنهایی از تمام این پژوهشگاه‌ها و موسسات فعالیت موثر و مفید برای اسلام داشته است. این موسسات و پژوهشگاه‌ها هیچ خروجی خاصی ندارند. تمام این موسسات هنوز تا امروز نتوانستند یک منبع یا کتابی را ارائه کنند که این منبع یا کتاب، یک مرجع مورد قبول جهانی برای اسلام‌شناسی و معارف و علوم اسلامی باشد.
پازوکی افزود: تمام این موسسات فرهنگی و پژوهشی که به اسم اسلام فعالیت می‌کنند، در این دوران چند نخبه و عالم مانند علامه طباطبایی به دنیای اسلام معرفی کردند؟
این اقتصاددان همچنین در پاسخ به این پرسش که ورای از بحث ردیف بودجه‌های دولتی ما شاهد بودجه‌ها و کمک‌های مالی چندباره از سمت و سو‌های مختلف به برخی موسسات و پژوهشگاه‌ها هستیم و این در حالی است که باید این موسسات و پژوهشگاه‌ها به سمت استقلال مالی پیش بروند، تصریح کرد: متاسفانه چنین اتفاقاتی باعث شده که حتی بچه مسلمان‌ها و امثال ما که بچه انقلاب ۵۷ بودیم، دیدمان تغییر کند و دیدمان نسبت به برخی رفتار‌ها منفی شود. متاسفانه واقعیت‌ها گفته نمی‌شود و هنوز برخی در کشور دچار توهم هستند.
وی افزود: شرایط امروز اقتصادی کشور برای افراد رانت‌خوار خیلی خوب است. متاسفانه از دل این شرایط هیچ اتفاق خوبی رخ نخواهد داد. بحث اصلاحات ساختاری بودجه به این دلیل است که اگر بودجه‌ای برای کاری صرف می‌شود، آن کار یا هدف یک خروجی روشن و مفید داشته باشد. متاسفانه در بحث آموزش هم مشکلاتی وجود دارد که باید برطرف شود. ما یک علم داریم. علم اقتصاد ۲ تا نیست. علمی به نام علم اقتصاد اسلامی وجود خارجی ندارد. نظام اقتصادی اسلام داریم، ولی علم اقتصاد اسلامی نداریم. ما چیزی به اسم اقتصاد مسیحی یا یهودی یا بودایی نداریم که اگر این چنین بود که توجیهی برای برپایی دانشگاه اصلا در هیچ جای دنیا وجود نداشت.
آقایان به دنبال فیزیک اسلامی هم رفتند
پازوکی اظهارکرد: یک موسسه در قم وجود دارد که قبلا آکادمی بود که برای آقای آسید منیرالدین شیرازی بود و الان در تصاحب آقای میرباقری عضو محترم مجلس خبرگان رهبری است. خروجی این موسسه طی این دوران چه بوده است؟ آن‌ها دنبال فیزیک اسلامی هستند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: یادم هست در دوران آقای احمدی‌نژاد در سازمان برنامه ما نشست مشترکی با این دوستان داشتیم. من در آن جلسه به این آقایان گفتم که فیزیک، فیزیک است و ریاضی، ریاضی؛ شما چه موضوعی را تدریس می‌کنید؟ ما چیزی به اسم فیزیک اسلامی و کمونیستی نداریم. دو دوتا همه جای دنیا، چهارتاست. این افراد سعی می‌کنند به هرچیزی یک صفت اسلامی بچسبانند. این رفتار‌ها نتیجه‌ای ندارد، جز آنکه باعث وهن ارزش‌های بزرگ و عزیز و مهم اسلامی می‌شود.
وی با بیان اینکه استقلال از دولت به پیشبرد اهداف موسسات آموزشی و پژوهشی بیشتر کمک می‌کند و دست آنان را در نقد دولت باز می‌گذارد، تصریح کرد: امروز بروید و ببینید که وضعیت پرداختی حقوق‌ها در برخی دبیرخانه‌ها چه وضعیتی دارد. دبیرخانه‌ای مانند دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام تا یک زمانی، ۳ پژوهشکده داشت که با همین نقد و انتقادات رسانه‌ها تعدادش تقلیل پیدا کرد.
پازوکی با بیان اینکه امروز کشور را گران اداره می‌کنیم، گفت: دولت به تنهایی نمی‌تواند این مساله را حل کند. دولت در جریان بودجه سال ۹۹ ابتدا یک لایحه به مجلس داد که همین لایحه بعد از اصلاح نمایندگان، بیش از ۲۰ درصد ردیف بودجه‌هایش افزایش پیدا کرد. در واقع لایحه دولت چیزی حدود ۴۸۴ هزار میلیارد تومان بود و مجلس این عدد را به ۵۲۵ هزار میلیارد تومان رساند. آن هم در شرایطی که درآمد‌های نفتی به شدت کاهش پیدا کرده است و جالب است که دوستانی هنوز انتقاد دارند که چرا بودجه کاملا محقق نشده و کسری دارد!
اگر به من بود، تمام سفرا را به تهران فرا می‌خواندم
این اقتصاددان با طرح این موضوع که اگر از دستاورد‌های بشری استفاده کنیم و با نگاه کارشناسی به مسائل نگاه کنیم، بسیاری از مسائل حل خواهد شد، تاکید کرد: اگر نظام تصمیم‌گیر کشور یعنی مدیران کلان کشور بر اساس نظام تصمیم‌سازی به تصمیم‌گیری بپردازند، خیلی از مسائل و مشکلات امروز ما حل می‌شود. امروز شاید ۲۰ درصد از مشکلات کشور منشا خارجی دارند که البته بخش مهمی از مشکلات را هم شامل می‌شود، ولی مابقی مشکلات منشا داخلی دارند.
وی با انتقاد از عملکرد وزارت خارجه در امور اقتصاد بین‌الملل، گفت: اگر اقتصاد ایران بسته باشد که متاسفانه بسته است، باید دنبال منافع خودمان باشیم. سیاست خارجی قطعا و باید در خدمت توسعه اقتصادی باشد. ما چه دلیلی دارد که به وزارت خارجه پول بدهیم تا در جلسات بین‌المللی شرکت کند یا در خارج کشور نمایندگی و سفارت‌خانه‌ها را مدیریت کند. اگر قرار است بشینند و کاری نکنند، خب برگردند. امروز ایران در بیش از ۶۰ کشور نمایندگی دارد که حقوق دلاری هم دریافت می‌کنند. اگر قرار است تعاملی با جامعه جهانی نداشته باشیم، همگی را به تهران برگردانید.
وی افزود: سازمان ارتباطات امروز چه کاری برای گسترش ارزش‌های اسلام عزیز شدند که برایش بودجه دولتی دریافت می‌کنند؟ آیا عملکرد موفقی داشتند؟ هرگز. من اگر جای حکومت بودم-، چون دولت به تنهایی توانایی انجام این کار را ندارد-، صبح همگی سفرا و نمایندگان وزارت خارجه در خارج از کشور را به تهران فرا می‌خواندم. همین طور در مساله وزارت ارتباطات این را حتما می‌گفتم که از ارزش‌های اسلامی چه در داخل ایران و چه در خارج از کشور یک الگوی مناسب و درست بسازید تا مردم دنیا و اندیشمندان دنیا به حضور در ایران ترغیب شوند و از آنان دعوت کنیم.
باید تمام بودجه‌ها و مخارج غیرضروری حذف شود
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه ما امروز نیازمند یک قدرت تعقل و چاره‌اندیشی جدی هستیم و وگرنه در ادامه راه با مشکلات جدی‌تری مواجه خواهیم شد، گفت: امروز که درآمد‌های کشور به شدت کاهش پیدا کرده است، ما باید جلوی مخارج غیرضروری و ردیف بودجه‌های غیرمرتبط و بدون خروجی را بگیریم. چرا نهادی مانند مجلس هر روز در حال ساخت و ساز باید باشد که اگر همین جوری ادامه بدهد روزی این ساختمان به میدان شهدا هم می‌رسد. دلیل اصلی این مشکلات به خاطر آن است که ما همه مخارج را از جیب دولت می‌دانیم.