رویداد۲۴ کرونا در دویست و پنجاه و ششمین روز از ورودش به ایران همچنان می‌تازد. کمی مانده تا شمار فوتی‌ها به ۳۵هزار نفر برسد و هنوز اقدام مؤثری برای قطع زنجیره مرگ و ابتلا یا کاهش آن انجام نشده است.
محمدرضا ظفرقندی، رئیس سازمان نظام پزشکی که در ۸ماه گذشته بیانیه‌های متعددی خطاب به رئیس‌جمهوری نوشته و نسبت به شرایط شیوع هشدار داده، حالا اوضاع را بحرانی‌تر از هر دوره‌ای توصیف می‌کند و می‌گوید که تنها یک اقدام فوری می‌تواند ما را از این وضعیت نجات دهد.
او می‌گوید: در بیانیه‌ها از همان ابتدا درخواست‌های یکسانی برای کنترل شیوع شد، اما هیچ‌کدام عملی نشد، آن‌هم در وضعیتی که ظرفیت بیمارستان‌ها از بیماران مبتلا به ویروس کرونا پر شده، کادر درمان هرروز قربانی می‌دهد، منابع اکسیژن بیمارستان‌ها برای اکسیژن‌رسانی به بیماران کاهش پیدا کرده، بیماریابی ضعیف و تست کرونا کم است.
او در گفت‌وگو با همشهری ۷دلیل مهم را برای بالا بودن موارد مرگ کرونا در ایران برمی‌شمرد و می‌گوید: آمارهای واقعی از آمارهای روزانه اعلام‌شده بالاتر است.
چرا موارد مرگ ناشی از کرونا در ایران تا این اندازه بالاست؟
به چند دلیل؛ اول تشخیص دیرهنگام موارد ابتلا به کرونا و شروع درمان با تأخیر است. دوم، استفاده از روش‌های درمانی متعدد که روی ارگان‌های بدن مثل کبد و کلیه تأثیر منفی می‌گذارد. سوم، ضعف در مراقبت‌های بیمارستانی است. میزان مراجعه‌ها بالاست و تخت‌ها کم است.
دلیل چهارم درگیری کادر درمان با کرونا و کمبود پرسنل است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که یک‌سوم از کادر درمان بیمارستان‌هایی مثل سینا، شهدای تجریش و امام خمینی هم‌اکنون درگیر کرونا شده‌اند. ۵۰درصد تخت‌ها در اشغال بیماران کرونایی است و مجموع این‌ها منجر شده تا مراقبت خوبی از بیماران انجام نشود و آمار مرگ‌ومیر آنها بالا برود.
پنجم، منابع اکسیژن در بیمارستان‌ها بسیار کم شده است.
منابع اکسیژن بیمارستان‌ها برای ۲۰درصد از بیماران در نظر گرفته شده، چون کرونایی در کار نبود. اما حالا ۸۰درصد بیماران به دلیل ابتلا به این ویروس نیاز به اکسیژن‌رسانی دارند.
دلیل ششم، ضعف در بیماریابی است. پیشگیری به درستی انجام نشده، روند پیگیری افراد مبتلا به درستی انجام نمی‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد از میان افراد بستری‌شده در بیمارستان حدود ۱۵درصد جانشان را از دست می‌دهند و این آمار بالایی است. این عدد در کشورهای دیگر ۵/۲ درصد است. دلیل اصلی آن هم این است که بیماران با شرایط وخیم به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند.
هم‌اکنون در موارد مرگ، ایران جزو ۵کشور پرتلفات دنیاست.
دلیل هفتمبالا بودن آمار مرگ هم اجرا نشدن الزامات پیشگیری به صورت علمی است.
شما به ضعف بیماریابی در کشور اشاره کردید. روزانه چه تعداد تست گرفته می‌شود؟
تا چند وقت پیش روزانه ۲۵هزار تست گرفته می‌شد؛ قرار بود این مقدار به ۳۵تا ۴۰هزار برسد که این اتفاق هنوز نیفتاده. این عدد در روز با توجه به جمعیت کشور باید به ۲۰۰هزار برسد. اما به‌دلیل اینکه بخشی از این کیت‌ها وارداتی است با مشکل موجودی مواجه شده‌ایم. در کشور ترکیه روزانه ۱۳۰هزار تست انجام می‌شود.
بیماریابی چقدر می‌تواند به قطع زنجیره مرگ کمک کند؟
خیلی زیاد. ما نه تست به اندازه کافی گرفته‌ایم و نه الزامی برای رعایت موارد بهداشتی و پیشگیرانه ایجاد کرده‌ایم. وضعیت فعلی، نتیجه رفتارهای گذشته است. زور وزارت بهداشت به این شرایط نمی‌رسد. باید نیروهای نظامی و انتظامی اقدامات کنترلی انجام دهند.
به وضعیت ابتلای کادر درمان به کرونا اشاره کردید، آخرین آمار مرگ ناشی از کرونا در این گروه چقدر است؟
براساس آخرین آمارهای جمع‌آوری شده رسمی از سوی سازمان نظام پزشکی، تاکنون ۱۸۸نفر از نیروهای کادر درمان در محل کار مبتلا به کرونا شده و جانشان را از دست داده‌اند. البته آمارهای غیررسمی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده نزدیک به ۳۱۴نفر است، اما آنها مورد تأیید نیست و ابتلایشان در مراکز درمانی محرز نشده است، اما ۱۸۸نفر آمار تأییدشده‌ای است.
از این افراد چه تعداد پزشک و چه تعداد پرستارند؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۲۱درصد از گروه پرستاری، ۱۹درصد پرسنل اداری، ۱۸درصد پزشک عمومی، ۸درصد متخصص داخلی، ۵درصد زنان و زایمان، ۵درصد متخصص بیهوشی، ۴درصد متخصص کودکان و سایر فوتی‌ها هم از گروه‌های دیگر پزشکی‌اند که درصدهای پایین‌تری داشته‌اند.
این افراد به‌عنوان شهدای سلامت به شمار می‌روند. البته هنوز نمی‌توان اسامی آنها را اعلام کرد. این افراد در مطب‌ها، مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مبتلا شده و جانشان را از دست داده‌اند.
نکته‌ای که در ارتباط با این افراد وجود دارد این است که از خانواده متوفیان این گروه، حمایتی نمی‌شود و به محض صدور گواهی فوت، حساب‌های بانکی مسدود می‌شود. همسر یکی از پزشکان عمومی فوت شده در اسفند ماه، هنوز امکان دسترسی به اموال همسرش را پیدا نکرده و هزینه‌های زندگی خود و فرزندش را خانواده‌اش پرداخت می‌کنند. با گذشت ۸ماه از ماجرا، هیچ حمایتی از این افراد نشده این در حالی است که آنها به‌عنوان شهید تلقی شده‌اند.
به اعتقاد شما با سیاستی که در پیش گرفته شده ما به سمت ایمنی جمعی می‌رویم؟
ایمنی جمعی با توجه به ماهیت ویروس معنی ندارد؛ چراکه بیماری ایمنی ایجاد نکرده است. ما صدها نمونه داریم که قبلا مثبت بوده‌اند ولی دوباره مبتلا شده‌اند. ایمنی جمعی برای زمانی است که ویروس ایمنی ایجاد می‌کند.
حالا در وضعیت فعلی که به سر می‌بریم و با توجه به اوج گرفتن آمار ابتلا و فوتی، تعطیلی ۲هفته‌ای تهران چقدر قابل اجراست؟
به طور کلی تعطیلی برای مدت طولانی نمی‌تواند ادامه داشته باشد. تعطیلی‌ها باید هوشمند باشد. یعنی در نظر بگیریم که چه مکان‌هایی منبع آلودگی است؟ تعطیلی چقدر می‌تواند تأثیرگذار باشد؟ و روند تعطیلی از نظر اقتصادی چه ضربه‌ای وارد می‌کند؟
هفته گذشته رئیس‌جمهوری فرماندهی ستاد ملی مقابله با کرونا را به وزیر کشور واگذار کرد. به اعتقاد شما این تصمیم چقدر می‌تواند روند شیوع ویروس و آمار مرگ را با سیاست‌های جدید کاهش دهد؟
فرمانده ستاد باید اختیارات بیشتری داشته باشد. اگر این اتفاق نیفتد مرگ‌ومیر ادامه پیدا می‌کند و بعد با تلفات بیشتر ناچار می‌شوند تا تصمیمات جدی‌تری بگیرند.