رویداد۲۴ مرضیه امیری: تورم در شهر‌ها و مناطق حاشیه‌ای اوج گرفته است. طبق آخرین داده‌های مرکز آمار، آبان‌ماه امسال یعنی یک‌سال بعد از گرانی بنزین، تشدید تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا، استان کرمانشاه بالاترین تورم نقطه‌به‌نقطه و استان هرمزگان بالاترین نرخ تورم ۱۲ ماهه را در مقایسه با سایر استان‌ها تجربه کرده‌اند.
آبان‌ماه امسال در حالی به پایان رسید که یک‌سال پیش در این ماه دولت با پشتیبانی دو قوای دیگر اقدام به افزایش ۳برابری قیمت بنزین کرد و در توجیه این تصمیم اعلام کرد، این تصمیمی برای بازتوزیع یارانه انرژی به نفع افراد کم‌درآمد و بی‌درآمد جامعه است. اما حالا یک سال بعد، شواهد و داده‌هایی مانند نرخ تورم، پوچ‌بودن این اهداف را به‌وضوح نشان می‌دهند.
شیب بالای افزایش قیمت در مناطق فرودست
داده‌های مرکز آمار هرچند به اعتقاد کارشناسان از اعتبار و سندیت لازم برخوردار نیست، (به‌طوری که نرخ تورم کل در آبان‌ماه را ۲۹درصد اعلام کرده که هیچ همخوانی با واقعیت موجود ندارد)، اما ترکیب وزن نرخ تورم در استانهای مختلف نشان می‌دهد، در نقاطی از ایران که به لحاظ جمعیتی و جغرافیایی کانون سکونت طبقه فرودست جامعه است، شیب افزایش قیمت‌ها با سرعت بسیار بیشتری در مقایسه با کلان‌شهر‌ها در حال پیش‌روی است و به همین موازات چهره فقر را برای این جمعیت قوی‌تر کرده است.
بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه خانوار‌های شهری مربوط به استان کرمانشاه (٥٣.٩ درصد) و بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه مربوط به استان هرمزگان (٣٣.٩ درصد) است. کرمانشاهی‌ها آبان امسال در مقایسه با آبان سال پیش نسبت به سایر استان‌ها با شیب افزایش قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی و دخانیات روبه‌رو بوده‌اند. تلخی این آمار را زمانی بیشتر درک می‌کنیم که کنار آمار دیگری مانند نرخ بیکاری قرار می‌دهیم. نرخ بیکاری استان کرمانشاه در تابستان امسال (آخرین اطلاعات آماری بیکاری منتشره از سوی مرکز آمار) بعد از چهارمحال و بختیاری و خوزستان، رتبه سوم را داشته است. همچنین بعد از شیوع کرونا طبق آمار وزارت کار حدود ۱۳هزار کارگر رسمی این استان بیکار شده و از آمار بیکارشده‌های کارگران غیررسمی این استان هیچ اطلاعاتی به‌طور رسمی منتشر نشده است، اما برآورد می‌ِشود، تعداد تازه‌واردان به خیل بیکاران این استان حدود ۲۶هزار نفر باشند.
بیشتر بخوانید:کدام استان‌ها بیشترین نرخ تورم را دارد؟
البته که سایر استان‌هایی که خود نظام سیاست‌گذار هم لقب «محروم» به آن‌ها داده است، از وضعیت بهتری برخوردار نیستند. جمعیت حاضر در استانهای آذربایجان غربی، فارس، لرستان، کردستان، هرمزگان و خراسان شمالی در آبان امسال نسبت به آبان سال گذشته با بیشترین تورم در گروه کالا‌های خوراکی، آشامیدنی و دخانیات مواجه بوده‌اند. نرخ تورم نقطه به نقطه گروه خوراکی‌های این استان‌ها همگی بالای ۶۰درصد ثبت شده است و همزمان این استان‌ها با بیکاری شدید و کمترین برخورداری از سیاست‌های حمایتی مانند بیمه بیکاری در دوران کرونا همراه بوده‌اند. همچنان که مرکز پژوهش‌های مجلس در این باره گزارش کرده است که مناطق و استانهای محروم به دلایل مختلف بهره‌مندی کمی از طرح‌های حمایتی حداقلی دولت داشته‌اند. یکی از مهمترین دلایل این امر بالا بودن سهم اشتغال غیررسمی در استانهای محروم است، به‌طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد، سهم اشتغال غیررسمی در اکثر استانهای کشور بالای ۵۰ درصد است و به‌خصوص در استانهای محروم و مرزی ازجمله آذربایجان غربی (۷۳ درصد)، خراسان شمالی (۷۲ درصد) و مازندران (۷۱ درصد)، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، کردستان (۷۰ درصد) بسیار بالاست.
به اعتقاد کارشناسان این مرکز، در صورت ادامه شرایط فعلی در آینده محرومیت این استان‌ها بیشتر و عمیق‌تر خواهد شد.
اوج گیری نرخ تورم بهداشت و درمان
در روز‌هایی که موج سوم کرونا با شدت تمام در حال پیشرفت است و جان و سلامت و معیشت میلیون‌ها فرد را درگیر کرده است، آمار مربوط به تورم بخش بهداشت و درمان استانهای کشور به‌خوبی حکایت از جهت‌گیری دولت در توزیع خدمات بهداشت و سلامت، خصوصی‌سازی این بخش و اصابت گرانی‌های مضاعف به سوی طبقه محروم جامعه دارد.
نرخ تورم نقطه به نقطه خدمات بهداشت و درمان نشان می‌دهد، در آبان‌ماه امسال نسبت به آبان سال گذشته، جمعیت حاضر در استان فارس مجبور هستند خدمات بهداشت و درمان را با تورم ۵۲درصدی دریافت کنند. استان فارس درحالی صدرنشین نرخ تورم بهداشت و درمان است که نرخ تورم نقطه به نقطه کل کشور ۳۳درصد اعلام شده است. این استان، از جمله مناطق به‌شدت درگیر با ویروس کروناست و طبق آنچه به‌طور رسمی اعلام می‌شود، روزانه نزدیک به دو هزار نفر مبتلا به این ویروس می‌شوند. جالب است که این استان در جریان اعتراضات سال گذشته گرانی بنزین، جزو کانون‌های اصلی اعتراض به وضعیت معیشت و گرانی‌ها بود.
نکته دیگری که در داده‌های مرکز آمار به چشم می‌خورد، بالا ماندن تورم در مناطق روستایی است. در مناطق شهری کشور، نرخ تورم ماهانه از ۷.۱ درصد در مهر ماه، به ۴.۷ درصد در آبان نزول کرده است. در حالی که در مناطق روستایی، عکس این رویه گزارش شده؛ نرخ تورم از ۶.۹ درصد در مهر، به ۷.۶ درصد در ماه گذشته صعود کرده است. همچنین نرخ تورم نقطه‌ای در مناطق روستایی کشور نیز از مرز ۵۰ درصد عبور کرده، در حالی‌که نرخ تورم نقطه‌ای در مناطق شهری و کل کشور همچنان زیر ۵۰ درصد است.
مدت‌هاست اطلاعات مرکز آمار به دلیل وابستگی این نهاد آماری به دولت و غیاب بانک مرکزی در انتشار آمار، از سوی کارشناسان و پژوهشگران مورد مناقشه است، همچنان‌که اخیرا مرکز پژوهش‌های مجلس طی یک گزارش اعلام کرده نرخ بیکاری واقعی سه‌برابر آنچه است که مرکز آمار اعلام کرده (نرخ بیکاری در تابستان امسال توسط این نهاد آماری ۹.۵درصد گزارش شده) و محاسبات مرکز آمار را سیاسی و جانبدارانه خوانده است. اما فارغ از اعداد و ارقام، نگاهی به ترکیب و توزیع آماری این اطلاعات به‌خوبی نشان می‌دهد، سیاست‌های دولت درجهت تهی‌دست‌سازی مناطق غیرمرکز پیش رفته و می‌رود و شیوع کرونا هم در غیاب سیاست‌های حمایتی دولت، به‌مراتب وضعیت معیشتی و درآمدی بخشی از جمعیت ساکن در این مناطق را بدتر کرده است.
حالا هر روز تعداد بیشتری به لشکر بیکاران این مناطق می‌پیوندند و همزمان با شیب تند افزایش قیمت‌ها و تورم‌های افسارگسیخته روبه‌رو هستند؛ فرودستانی که تا قبل از شیوع کرونا معیشت آن‌ها شکننده بود، نسبت به وضعیت خود معترض بودند و حالا با بی‌اعتنایی دولت هرروز دامنه فقرشان گسترده‌تر می‌شود. شاید روزی که شیوع این ویروس همه‌گیر فروکش کرد، تازه نظام سیاست‌گذاری کشور صدای بلند آن‌ها را بشنود و فریاد فقر این‌بار از سوی فرودستان تازه وارد در گوش دولت طنین اندازد.