رویداد۲۴ حال ناوگان حمل ونقل عمومی خوب نیست و این موضوع برکسی هم پوشیده نیست اما این روزها توصیه در مورد تقویت ناوگان به هشدار بدل شده و نشان می دهد وضعیت حمل ونقل عمومی شهر تهران براساس آنچه که رئیس شورای شهر گفته در آستانه فروپاشی است.
محسن هاشمی چندی پیش درمورد حال ناخوش سیستم حمل و نقل عمومی در تهران اعلام می کند: حدود دو سال است که از وضعیت هشدار در مورد سیستم حمل ونقل عمومی تهران عبور کرده ایم.
رییس شورای شهر تهران با بیان اینکه واقعیت این است که سیستم حمل ونقل عمومی تهران در آستانه کلاپس و فروپاشی است، تاکید می کند: ده سال است ناوگان اتوبوسرانی تهران، نوسازی نشده و در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد اتوبوس‌های تهران فرسوده شده و با کمبود ۵۰ درصدی هم مواجه هستیم، یعنی به جای ۹۰۰۰ دستگاه اتوبوس در حدود ۵۵۰۰ دستگاه اتوبوس فعال داریم.
ده سال است ناوگان اتوبوسرانی تهران، نوسازی نشده و در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد اتوبوس‌های تهران فرسوده شده و با کمبود ۵۰ درصدی هم مواجه هستیم، یعنی به جای ۹۰۰۰ دستگاه اتوبوس در حدود ۵۵۰۰ دستگاه اتوبوس فعال داریم.
هاشمی ادامه می دهد: در مترو این کمبودها بیشتر احساس می شود، چرا که سه خط مترو در سالهای اخیر افتتاح شده اما واگن وتجهیزات آن تامین نشده است و این خطوط؛ تجهیزات سایر خطوط را استفاده می کنند و طبیعی است این مشکلات، موجب کمبود تجهیزات، افزایش استهلاک، عدم اورهال و تعمیرات اساسی به موقع در تجهیزات می شود و اخیرا هم شاهد سوانحی در این حوزه بودیم که به دلیل عدم تلفات، متاسفانه رسانه ها به سادگی از کنار آن عبور کردند.
بعد از آن نیز مناف هاشمی معاون حمل ونقل شهرداری تهران ضمن هشدار در مورد وضعیت فرسودگی ناوگان حمل ونقل با بیان اینکه تهران بالغ بر ۵۷۰۰ دستگاه اتوبوس و ۱۵۰۷ قطار مترو و قریب به ۸۰ هزار دستگاه تاکسی دارد که باید نگاهی هم به وضعیت فرسودگی ناوگان داشت، ادامه می دهد: در حوزه مترو ۴۰۰ دستگاه قطار ما نیازمند اورهال بوده ، در حوزه اتوبوسرانی نزدیک به ۶۰ درصد ناوگان فرسوده است و تنها ۴۰ درصد ناوگان را می‌توان تا پنج سال آینده استفاده کرد.
هاشمی در ادامه با بیان اینکه قریب به ۴۰ هزار دستگاه تاکسی شهر تهران نیز نیارمند نوسازی است، تاکید می کند: وضعیت ناوگان حمل ونقل عمومی پایتخت به لحاظ فرسودگی اصلا مطلوب نیست و ناوگان عمومی پایتخت برای نوسازی طی ۱۰ سال آینده به ۳۰۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز دارد که اگر بخواهیم این برنامه را محقق کنیم باید سالانه ۳۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی تامین شود.
این هشدارها ادامه داشت اما مسئولان دولتی که برابر قانون باید در توسعه حمل ونقل به کلانشهرها کمک کنند ، بنا به مشکلات مالی، کرونا و تحریم توان پاسخی به نیاز تهران و این هشدارها ندادند و همین مسئله سبب شد که پیروز حناچی شهردار تهران دست به قلم شده و در نامه‌ای به دفتر مقام معظم رهبری درخواست کند که منابع مالی خرید اتوبوس و واگن مترو از محل بازگشت منابع صندوق توسعه ملی پرداخت شود.
وی در این نامه که خطاب به حجت‌الاسلام محمدی گلپایگانی رییس دفتر مقام معظم رهبری، نوبخت معاون رییس جمهور و نهاوندیان دبیر شورای عالی هماهنگی امور اقتصادی نگارش کرده بود، نوشت:" سامانه‌های مترو و اتوبوسرانی که وظیفه بخش قابل توجهی از جابه‌جایی‌های روزانه در کلانشهر تهران را برعهده دارند، با کمبودها و چالش‌های قابل ملاحظه‌ای روبرو هستند.
به نحوی که در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد ناوگان اتوبوسرانی تهران فرسوده بوده و در سامانه مترو نیز بیش از ۵۰ درصد قطارها از مرز تعمیرات اساسی عبور کرده‌اند و این در حالی است که شهر تهران با کمبود حدود ۳۰۰۰ دستگاه اتوبوس و ۱۵۰۰ دستگاه واگن مترو نیز مواجه می‌باشد. با توجه به مراتب مذکور، شهرداری تهران به منظور رفع بخشی از معضلات مطروحه در نظر دارد نسبت به خرید ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس به مبلغ ۳۰ هزار میلیارد ریال و ۲۱۰ دستگاه واگن مترو به مبلغ ۵۰ هزار میلیارد ریال اقدام کند، لذا با توجه به محدودیت‌های مضاعف مالی ناشی از شیوع بیماری کرونا و عدم امکان تامین منابع مالی از سوی این شهرداری، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به اخذ مجوز استفاده از بازگشت منابع صندوق توسعه ملی برای تامین مالی خرید اتوبوس‌ها و واگن‌های مذکور به مبلغ ۸۰ هزار میلیارد ریال اقدام لازم مبذول نمایند."
اصرارها برای کمک ادامه داشت و حتی زمزمه هایی مبنی بر افزایش قیمت بلیت برای جبران خسارت و خرید تجهیزات جدید مطرح شد، اما هیج کدام نتوانست جای لزوم کمک دولت برای توسعه و خرید ناوگان جدید را پرکند، هرچند یک کارشناس حوزه شهری که سالها در پست های مختلف مدیریتی شهرداری تهران اعم از شهرداری منطقه ۱۸، معاونت اجرایی سازمان ترافیک، مدیرعاملی ستادمعاینه فنی، محیط زیست شهرداری و... فعالیت کرده، معتقد است که تمام رمز تحول در توسعه حمل و نقل عمومی، فقط پول نیست و مدیران نیز باید ریسک پذیر باشند و مسئولیت برخی اقدامات را با شجاعت بپذیرند.
وحید نوروزی در گفت وگو با ایسنا، درمورد حال این روزهای ناوگان حمل و نقل عمومی میگوید: به روشنی می‌توان اعلام کرد حال ناوگان‌عمومی شهر تهران اصلا خوب نیست. از روی کار آمدن دولت روحانی، تقریبا هیچ اتوبوس جدیدی وارد شهر تهران نشده و بیش از ۸۰ درصد اتوبوس‌های موجود هم عملا فرسوده هستند.
حداقل ۵۰۰۰ دستگاه اتوبوس به فوریت برای شهر تهران نیاز داریم و وضعیت مترو هم به نظرم بهتر از ناوگان اتوبوسرانی نیست. هم اکنون با احتساب قطارها تهران کرج، مجموعا ۱۶۷ رام قطار داریم که روزانه تا ۱۵ درصد آن خارج از سرویس هستند در حالی که با همین خطوط موجود مترو بایستی حداقل ۲۰۰ رام قطار جدید به شبکه مترو تهران اضافه کرد.
وی با بیان اینکه متاسفانه با مشکلات جدی پایانه و دپوی پارکینگ، توقف شبانه قطارها در خط و سرویس و نگهداشت هم مازاد بر کمبود ناوگان مواجه هستیم. می افزاید: این در حالی است که بیش از ۳۰۰۰ دستگاه از ناوگان اتوبوسرانی از سن فرسودگی گذشته اند و بخش مهمی هم دیزلی هستند که باید آلودگی شدید هوای ناشی از آنها را هم به شرایط ناوگان حمل و نقل عمومی اضافه کنید.
نوروزی در مورد هشدار فروپاشی ساختار حمل و نقل تهران به دلیل فرسودگی شدید ناوگان می گوید: کاملا حرف درستی است. انصافا مدیران و پرسنل زحمتکش مترو و اتوبوسرانی با زحمت و تلاش فراوان، ناوگان حمل و نقل عمومی را سرپا نگهداشته اند. وقتی شما در یک سیستم ، ورودی ندارید و صرفا از آن خروجی می گیرید طبیعی است که بالاخره سیستم دچار عیب میشود.
ببینید کار به کجا رسیده است که مدیریت شهری علیرغم همسویی سیاسی با دولت، صدایش درآمده و اخیرا مدیر عامل مترو اعلام کردند براساس قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه، دولت باید از سال ۱۳۹۶ تاکنون ۱۰۰۰ واگن به متروی تهران تزریق می‌کرد که تاکنون حتی یک واگن تحویل نداده است.
وی می افزاید: شما ببینید در شهر تهران با ۲۳۰ کیلومتر خط مترو، سالیانه حدود ۷۰۰ میلیون سفر در پایتخت انجام میشود. همین را با توکیو مقایسه کنیم که با ۳۰۰ کیلومتر مترو حدود دو میلیارد و هفتصد میلیون مسافر را سالانه جابه‌جا می‌کند. معنی ناوگان مناسب را از همین مثال می‌توان متوجه شد.
متروی تهران در صورت تزریق ناوگان و کاهش سرفاصله قطارها می‌تواند چنان نقشی در کاهش ترافیک و آلودگی هوا و افزایش سهم جابجایی ها ایفا کند که برای شهر تهران از نان شب واجب تر است. پس دولت می‌تواند به جای آنکه شاهد فروپاشی حمل و نقل عمومی باشد با کمک فوری و ضربتی نه تنها جلوی فروپاشی را بگیرد بلکه شاهد بهره وری بسیار بالای ناوگان باشد که خوشبختانه تمام زیر ساخت هم موجود است.
نوروزی در مورد نقش دولت در توسعه و کمک به ناوگان حمل و نقل عمومی ، ادامه می دهد: برایم جالب است چه این دولت و چه دولت های قبلی هیچ گاه توسعه حمل نقل عمومی را اولویت اصلی قرار نداده اند. مجلس شورای اسلامی انصافا مصوبات خوبی داشته است اما قوانین صریح مصوب به دلایل و بهانه های مختلف اجرا نشده اند در حالی که قوانین خوبی همچون قانون حمایت از سامانه های حمل و نقل ریلی شهری و حومه مصوب سال ۸۵ ،قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت مصوب ۸۶ ،قانون استفاده از تسهیلات حساب ذخیره ارزی برای حمل و نقل ریلی و عمومی شهری مصوب سال ۸۸، قانون هدفمند کردن یارانه ها مصوب سال ۸۸ ،قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب سال ۸۹ و قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ داریم که یا اصلا اجرا نشده و یا ناقص اجرا شده است و دولت ها همیشه در برابر اصرار مدیریت شهری برای تامین سهم خود برای خرید ناوگان‌حمل نقل عمومی بهانه تراشی می کنند و حتی یادم هست در یک دوره ای، صد در صد بهای اتوبوس های بی آر تی شهر تهران از محل عوارض شهر تهران و از بودجه شهرداری تهران پرداخت شد.
این کارشناس حوزه شهری در واکنش به این سوال که اخیرا اعلام شده با مصوبه ستاد ملی کرونا ۵۰۰۰ دستگاه اتوبوس به کشور اضافه خواهد شد که سهم تهران، نیمی از آن است، آیا با این قبیل نسخه ها می‌توان امیدوار بود؟
ادامه میدهد: البته جای امیدواری دارد مخصوصا آنکه در ستاد ملی کرونا تصویب شده و معنایش آن است که بودجه آنهم از محل اعتبار کرونا قابل تحقق خواهد بود. البته من کمی نگران هستم که در این چند ماه باقیمانده دولت، آیا اصلا امکان اجرایی شدن این‌مصوبه وجود خواهد داشت با خیر؟ برای اینکه نگرانی افکار عمومی از کاربرد صرفا رسانه ای بودن این وعده برطرف شود و نشان دهد عزم دولت در این شش ماه باقیمانده جدی است، پیشنهاد می کنم مدیریت شهری تهران به صورت هفتگی، گزارش پیشرفت این وعده را از طریق رسانه های گروهی به مردم ارائه دهند.
وی ادامه می دهد: چه ایرادی دارد ستون ثابت هفتگی در روزنامه همشهری راه اندازی شود و نحوه اجرای این مصوبه مهم و حیاتی تا زمان اجرا به مردم و افکار عمومی گزارش شود. حسن این پیشنهاد آن است که نه مدیریت شهری می تواند موضوع را به عدم تخصیص اعتبار و پول توسط دولت ربط دهد و نه دولت می‌تواند موضوع را به عدم پیگیری و ایستایی مدیریت شهری نسبت دهد. یک آزمون و راستی آزمایی بزرگ را خواهیم دید که صد در صد منافع آن برای مردم‌کشورمان خواهد بود.
این کارشناس حوزه شهری در مورد راهکار خروج از این وضعیت آنهم در حالی که همه میگویند پول نداریم می گوید: ببینید تمام رمز تحول در توسعه حمل و نقل عمومی، فقط پول نیست. اگر قرار باشد پول بزرگی داشته باشیم و با آن اتوبوس و قطار بخریم که دیگر مشکلی وجود نداشت و نیاز به اینهمه مدیر نبود. موضوع این است که بتوان از فرصت ها به بهترین شما استفاده کرد. با شناختی که از بدنه مدیریت شهری دارم همین الان منابع غیرنقد فراوانی در اختیار شهرداری وجود دارد. با همین شرایط تحریم، سرمایه گذارانی وجود دارند که حاضرند با دریافت غیر نقدی بخش زیادی از بهای اتوبوس، نسبت به واردات اتوبوس به تهران اقدام کنند.
وی ادامه میدهد: کافی است عزم جدی برای اینکار وجود داشته باشد. مدیران باید ریسک پذیر باشند و مسئولیت برخی اقدامات را با شجاعت بپذیرند. رسانه ها در این‌مورد بسیار می‌توانند کمک‌کنند. باید ارتقا و بهبود ناوگان مترو و اتوبوسرانی به مطالبه عمومی تبدیل شود. دولت کافی است مجوزهای قانونی واردات اتوبوس باکیفیت را صادر کند و مدیریت شهری با کمک سرمایه گذاران و از محل منابع خود نسبت به تجهیز ناوگان اقدام‌کند.
روز حمل و نقل عمومی بهانه ای است برای مرور واقعیت های ناوگان حمل ونقل آنهم در بزرگترین کلانشهر کشور، شهری که ناوگان بزرگ اما در آستانه فروپاشی قرار دارد که اگر به آن کمک نشود به زودی باید به سوگ آن نشست، هرچند که به تازگی دولت قول خرید ۵۰۰۰ دستگاه اتوبوس را به شهرداری ها داده اما باید دید در این روزهای کرونازده، اتوبوس های جدید چه زمانی وارد چرخه می شوند.