رویداد۲۴ «ابوالقاسم دلفی»، درباره رویکرد اتحادیه اروپا در قبال برجام در دوران پیش و پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا گفت: از روزی که مذاکرات هسته‌ای به صورت مذاکرات دوجانبه ایران با سه کشور اروپایی شروع شد و چه از دورانی که در قالب گروه ۱+۵ ادامه یافت، اروپایی‌ها مدعی بودند هدف عمده‌شان در این مسیر، تحقق اهداف عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای بوده است. یعنی مدعی بودند که می‌خواهند با این کار، مانع از دستیابی ایران به سلاح اتمی شوند.
وی با بیان اینکه گمان آنها این بود که در منطقه غرب آسیا باید عدم اشاعه به شکلی ساماندهی شود چرا که آنها در همسایگی خاورمیانه هستند، اظهار داشت: برجام پس از حدود ۱۲ سال گفتگو و مذاکره سرانجام به نتیجه رسید. هدف نهایی آن نیز عدم اشاعه بود، اما پس از اجرای نصفه و نیمه آن، آمریکا به دستور دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شد.
به گفته این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، خروج آمریکا ضربه بزرگی به پیکره برجام بود که اروپایی‌ها را با چالش‌های زیادی هم در روابط فراآتلانتیکی میان دو سوی اقیانوس و هم در هدفی که درخصوص عدم اشاعه دنبال می‌کرد و برجام نمونه عینی و دیپلماتیک آن از طریق مذاکره بود، روبه‌رو ساخت.
دلفی با بیان اینکه با خروج آمریکا، اروپایی‌ها تلاش کردند با لطایف‌الحیلی هم ۱+۴ را حفظ کرده و هم ایران در برجام باقی بماند، تصریح کرد: آنها در ابتدا گفتند که خروج آمریکا از برجام را جبران کرده و به همین منظور، تعهداتی فراتر از برجام را هم پذیرفتند، اما نه تنها این تعهدات جدید را انجام ندادند بلکه به تعهدات خودشان در برجام پایبند نبودند و همین مسئله، نقاط آغاز افتراق میان طرفین بود.
وی با بیان اینکه آمریکا آنچنان کشور‌ها و شرکت‌های اروپایی را درباره همکاری با ایران تهدید کرده بود که هیچ شرکتی جرات همکاری با ایران را نداشت، خاطرنشان کرد: همین مسئله موجب شد تا اروپا بزرگترین ضررکننده خروج آمریکا از برجام باشد چراکه آنها پس از توافق فکر می‌کردند به بازار بزرگی به نام ایران دست یافته‌اند، ولی با خروج آمریکا از برجام و تهدید اروپا، دستشان از بازار ایران کوتاه‌تر از قبل شد و ضرر کردند.
این دیپلمات پیشین با بیان اینکه تمام همت اتحادیه اروپایی تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا آن بود که مانع از فروپاشی برجام شود، ابراز داشت: با پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و شکست دونالد ترامپ، امیدواری‌ها برای حفظ برجام و تحکیم و توسعه آن از سوی اروپایی‌ها بیش از پیش شده است. بایدن نسبت به بازگشت آمریکا به برجام اعلام آمادگی کرده و اروپایی‌ها نیز از این مسئله استقبال کرده‌اند.
دلفی با تاکید بر اینکه اروپایی‌ها بازگشت آمریکا به برجام را فرصتی مناسبی برای پیگیری هدف اولیه خود یعنی عدم اشاعه در خاورمیانه می‌دانند، عنوان کرد: خروج آمریکا از برجام و ناتوانی اروپا در انجام تعهداتش موجب شده بود تا آنها اهرم‌های فشار خود را نسبت به ایران از دست بدهند. ایران هم در مقابل خروج آمریکا از برجام و نقض تعهدات اروپا، در پنج مرحله تعهداتش را در توافق هسته‌ای کاهش داد.
وی با بیان اینکه هدف ثانویه‌ای که اروپا و آمریکا در برجام دنبال می‌کردند، ادامه گفتگو‌ها با ایران درخصوص مسائل منطقه‌ای و موشکی بود، یادآور شد: ایران و ۱+۵ از همان ابتدای گفتگو‌ها توافق کرده بودند که موضوع برجام، هسته‌ای است و نه توان دفاعی و موشکی ایران یا مسائل منطقه‌ای. حال با توجه به احتمال بازگشت آمریکا به برجام، اروپا امیدوار است که بتواند از این رهگذر، با اضافه کردن مسائل منطقه‌ای و موشکی، به زعم خودشان برجام را تقویت، اصلاح یا تکمیل کند.
این کارشناس مسائل اروپا با بیان اینکه آنچه مسلم است این است که اروپا و آمریکای بایدن درخصوص بازگشت به برجام همکاری نزدیکی با یکدیگر خواهند داشت، یادآور شد: بایدن مدعی بازگشت مجدد آمریکا به برجام شده است. ۱۵۰ نماینده کنگره هم اخیرا نامه‌ای درباره ضرورت بازگشت به توافق هسته‌ای را منتشر کرده‌اند. همین موضوع موجب شده تا اروپا مجددا احساس کند با پیروزی بایدن و بازگشت احتمالی آمریکا به توافق هسته‌ای، ظرفیت اثرگذاری‌اش بر ایران چه در مسائل برجامی و چه در مسائل غیربرجامی افزایش یافته و به همین خاطر، به اهرم‌های فشار خود متوسل شده است.
بیشتر بخوانید: فارن‌پالسی: بایدن نباید در دام تندرو‌های ایران بیفتد
دلفی ادامه داد: به همین خاطر است که استفاده از اهرم فشار حقوق بشر از سوی اروپایی‌ها بیشتر شده و به بیانیه‌های حقوق بشری رای داده یا قطعنامه‌های حقوق‌بشری را تمدید می‌کنند و در موارد خاص هم بیانیه می‌دهند در حالی که در یکی، دو سال گذشته این کار از سوی آنها کمتر دنبال می‌شد.
وی با تاکید بر اینکه اگر قرار است آمریکا به برجام بازگردد، آنها ابتدا باید تعهداتی را که نقض کرده‌اند جبران کنند، بیان کرد: نمی‌شود مدعی بازگشت به برجام شد در حالی که تحریم‌ها برقرار است و از ایران خواست تعهداتش را به صورت کامل اجرایی کند. به همین خاطر، اروپا و آمریکا باید زمینه و بستر اجرای کامل برجام را فراهم کنند.
سفیر پیشین ایران در پاریس با بیان اینکه اروپا در حال نیروگیری و عرض اندام برای مرحله‌ای است که احتمالا میان ایران و ۱+۵ مذاکره‌ای مجددا برگزار شود، گفت: در دو دوره مذاکره‌ای که اخیرا در سطح کارشناسی و بعد وزرای امور خارجه برگزار شد، بخش زیادی از آنها به بیان نقطه نظرات طرفین درباره آینده برجام و چگونگی بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای گذشته است.
دلفی درباره شیوه مورد نظر اروپا برای بازگشت آمریکا به برجام اظهار داشت: قطعا همکاری اروپا و آمریکا در دوره بایدن درخصوص مسائل مختلف از جمله بیشتر از قبل خواهد شد، ولی اینک به نظر می‌رسد، اروپایی‌ها فعلا به بازگشت آمریکا به همان برجام به همان شکل سابق بسنده کرده‌اند، اما در عین حال در نظر دارند با گفتگو‌هایی که انجام می‌شود، الحاقیه‌هایی به آن بزنند.
وی در خصوص موضع ایران اظهار کرد: آنچه مربوط به برجام و ایران می‌شود، آن است که هم ایران و هم اعضای ۱+۵ می‌دانند که موضوع برجام، هسته‌ای است و لاغیر. با این حال، آنها مدعی هستند شرایط منطقه‌ای نسبت به سال ۲۰۱۵ عوض شده و باید مسائل دیگری مانند توان موشکی و دفاعی ایران و همچنین مسائل منطقه‌ای از جمله قدرت و نفوذ ایران در خاورمیانه را هم شامل شود.
به گفته این دیپلمات پیشین، اروپا باید به این سوال پاسخ دهد که آیا برجام به اهداف اولیه خود رسیده است؟ آیا ایران در قبال پایبندی‌اش به برجام- بنا به گزارش‌های متعدد آژانس- توانسته مابه‌ازای آن را دریافت کرده و از منافع برجام برخوردار شود؟ و اینکه آنها تا چه اندازه توانسته‌اند به تعهدات‌شان عمل کنند.
دلفی با تاکید بر اینکه مسائل منطقه‌ای مربوط به منطقه است و نه اروپا و آمریکا، خاطرنشان کرد: آنها می‌گویند خاورمیانه بی‌ثبات و ناامن است، ولی نمی‌گویند چرا غرب آسیا ناامن و بی‌ثبات شده است؟ چه کسی بحران در سوریه را ایجاد کرد؟ در منطقه ما کشور‌هایی در حاشیه خلیج فارس هستند که خرید‌های سرسام‌آور تسلیحاتی انجام می‌دهند و به انبار باروت تبدیل شده‌اند.
وی افزود: اروپا و آمریکا با فروش سلاح به آنها، این امکان را به این کشور‌ها می‌دهند که از این تسلیحات علیه ملت‌های منطقه از جمله مردم مظلوم یمن استفاده کنند و در قبال این مسئله، با سکوت خود به فاجعه در یمن دامن زده‌اند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه اروپا و آمریکا قبل از هر مذاکره‌ای باید در قبال سیاست‌هایشان که منجر به ناامنی در منطقه شده، پاسخگو باشند، ابراز داشت: مسائل منطقه‌ای و موشکی بهانه‌هایی هستند که اروپایی‌ها برای فرار از پاسخگویی نسبت به اقدامات‌شان و همچنین عدم پایبندی به تعهدات‌شان پیش می‌کشند. صلح و ثبات در منطقه لازمه‌اش ترتیبات دسته‌جمعی کشور‌های درون منطقه است و حضور نظامی کشور‌های فرامنطقه‌ای قطعا آن را با چالش روبه‌رو کند.
دلفی مقدمه حفظ برجام را انجام تعهدات طرف مقابل برشمرد و بیان کرد: عقلانیت طرف غربی را به این سو سوق می‌دهد که عدم انجام تعهدات‌شان موجب می‌شود ایران چیزی برای از دست دادن نداشته باشد که بخواهد به خاطر آن، مابه‌ازایی را دریافت نکند؛ لذا ایران باید از این توافق منتفع شده و سود کند و این سود و انتفاع می‌تواند زمینه مذاکرات بعدی را میان طرفین فراهم کند.