رویداد۲۴ دکتر علیرضا رییسی در بخش دیگری از نشست خبری خود از استودیو سلامت وزارت بهداشت، در پاسخ به سوال ایسنا، درباره اولویت‌های تزریق واکسن کرونا، گفت: اولویت‌ها را آماده کردیم و تا چند روز آینده آن‌ها را اعلام می‌کنیم. راهنمای اولویت بندی توزیع واکسن کووید-۱۹ در ایران است که بحث‌های کمیته فنی و کمیته اخلاق بررسی شده و در ستاد ملی هم باید مصوب شود و بعد آن را عمومی می‌کنیم. البته به طور کلی در تمام دنیا بر اساس اولویت‌هایی که وجود دارد، اقدام می‌کنند و این اولویت‌ها تقریبا در دنیا مشترک است و ممکن است درصد کمی اختلاف داشته باشد.
وی در این باره افزود: یکی اینکه افراد در معرض آسیب که شامل کادر بهداشت و درمانی که در آی سی یو کار می‌کنند، مستقیما با کرونا ارتباط دارند که بسیار در معرض خطرند، افراد سالمندی که در خانه سالمندان زندگی می‌کنند، افراد بالای ۷۵ سال، افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای یا بیماری صعب العلاج هستند، تحت شیمی درمانی هستند و یا چندین بیماری به صورت همزمان دارند. همه این‌ها جزو اولویت بندی و فازبندی است. چهار فاز تعریف شده که هر فاز بر اساس تعداد واکسنی که به دستمان می‌رسد باید آن‌ها را انجام دهیم. البته بستگی دارد که چقدر واکسن به دستمان برسد. اعتقاد من این است که باید این اولویت بندی‌ها به صورت شفاف در اختیار همه قرار گیرد و منتشر شود تا همه بدانند که سیستم توزیع واکسن به چه صورت است. این اولویت بندی مشخص است و فکر می‌کنم هفته آینده خدمت عموم قرار می‌گیرد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره ممنوعیت پرواز‌ها به انگلیس، گفت: پرواز به کشور انگلیس را به صورت رفت و برگشت ممنوع کردیم و پرواز غیر مستقیم هم که از انگلیس به استانبول و بعد به ایران می‌آمد، ممنوع شده است. تمام کشور‌های اروپایی که بخواهند وارد ایران شوند، باید ۴۸ یا ۷۲ ساعت قبل PCR منفی داشته باشند و بعد بتوانند وارد کشور شوند. دوم اینکه دستور دادیم که تمام پرواز‌های اروپایی که وارد ایران می‌شوند، دوباره از مسافرانشان تست بگیریم و این‌ها تا مشخص شدن جواب تست شان باید در قرنطینه خانگی بمانند. با این حال می‌گویم که ویروس تنفسی ویروسی نیست که با بستن مرز‌ها وارد نشود و بالاخره از یک جایی وارد می‌شود. تنها کاری که باید انجام دهیم فاصله گذاری و دوری از تجمعات است. به ویژه اینکه ویروس جهش یافته در ترکیه، عمان و اخیرا در پاکستان مشاهده شده است؛ بنابراین باید پروتکل‌ها را به صورت کامل رعایت کنیم.
رییسی درباره تجمعات در دفاتر پیشخوان دولت، آرامستان‌ها و... و برگزاری برخی مراسم‌های عروسی و... و. گفت: زمانیکه می‌گوییم که پروتکل‌ها به میزان ۸۶ درصد رعایت می‌شود، این پروتکل کشوری است. واقعا در برخی از شهر‌ها میزان رعایت پروتکل‌ها پایین و به میزان ۷۰ درصد است. وقتی می‌گوییم ۷۰ درصد پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند، یعنی ۳۰ درصد که عدد کمی نیست، این پروتکل‌ها را رعایت نمی‌کنند. در یک جمعیت ۸۰ میلیونی کشور وقتی ۱۰ درصد رعایت نمی‌کنند، یعنی هشت میلیون نفر که کم نیست. حال چند اقدام باید انجام شود؛ در شورای عالی نظارت ستاد ملی کرونا ابلاغ شده که سطوح نظارت در تمام دستگاه‌ها اعم از بانک‌ها و... نظارت‌ها را انجام دهند. در طرح شهید قاسم سلیمانی هم بحث نظارتی داریم که بسیج، هلال احمر و... در این حضوره نظارت می‌کنند و برخورد‌های قانونی هم انجام می‌شود. حتی در مواردی بانک یا پیشخوان تعطیل شده و یا حتی با یک مسئول اداری برخورد شده یا مسئولی عزل شده است. البته نمی‌شود به صورت ۱۰۰ درصد خیالمان راحت باشد که همه پروتکل‌ها رعایت می‌شود. شاید اینکه هنوز مرگ و میر و ابتلا داریم به دلیل همین موضوع است که در برخی جا‌ها رعایت نمی‌شود و هر گونه عدم رعایت می‌تواند به بیماری منجر شود.
وی درباره عدم رعایت اولویت‌ها برای واکسن آنفلوآنزا و احتمال ایجاد اشکال در اولویت بندی واکسن کرونا، گفت: داستان واکسن کرونا با واکسن آنفلوآنزا خیلی متفاوت است. کرونا همه را تحت تاثیر قرار داده است و با آنفلوآنزا کاملا متفاوت است. امسال تعداد انگشت شماری به آنفلوآنزا مبتلا شدند که به دلیل رعایت پروتکل‌ها بود. واکسن کرونا بسیار متفاوت است و در سطوح ستاد ملی و کمیته اخلاق تاییدیه گرفته است. مطمئن باشید که در زمینه واکسن کرونا کاملا شفاف سازی خواهد شد و به همه اطلاع می‌دهیم و دانه دانه تزریق واکسن را مشخص می‌کنیم که به چه کسی تزریق شده و همه این‌ها را ثبت و ضبط می‌کنیم و فکر نمی‌کنم در این زمینه دغدغه داشته باشیم. اگر واکسن باشد و فردی در اولویت باشد، قطعا برایش واکسن تزریق می‌شود.
رییسی درباره نظر ایران درباره واکسن اسپوتنیک روسیه، گفت: در زمینه بحث خرید واکسن خارجی چند نکته وجود دارد؛ اولا باید واکسنی باشد که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت قرار داشته باشد. واکسن اسپوتنیک در ابتدا تاییدیه سازمان جهانی بهداشت را نداشت، اما الان تاییدیه هایشان را به مراحل خوبی رساندند. این واکسن جزو کووکس هم هست. اینکه مردم بخواهند انتخاب کنند که کدام واکسن را تزریق کنند، اینطور نیست. بحث این است که چه واکسنی و با چه ترکیبی به دستمان می‌رسد. به طور کلی برخی واکسن‌هایی که در فاز‌های مختلف تولید هستند، گفته می‌شود که برای گروه سالمندان ایمن نیستند؛ بنابراین تزریق واکسن به همه این موارد بستگی دارد. مذاکراتی با روسیه و کشور‌های دیگر هم داشتیم. باید توجه کرد که البته ظرفیت تولید این واکسن هنوز آنقدر نیست که بتوانند به میزان زیاد آن را به ایران تحویل دهند. بسیاری از شرکت‌ها و کشور‌ها هستند که در حد دوز ۱۰۰ هزار تا و ۲۰۰ هزار تا می‌توانند داشته باشند، اما این کافی نیست و به همین دلیل از چندجا وارد مذاکره شدیم تا بتوانیم واکسن مورد تایید و مطمئن را در دسترس قرار دهیم. قطعا از آنجایی که واکسن روسیه در سبد کووکس هم هست، در سبد واکسیناسیون ما هم می‌تواند قرار گیرد.
رییسی درباره تبدیل وضعیت نیرو‌های شرکتی در حوزه بهداشت و درمان، گفت: تلاش‌های زیادی در زمینه نیرو‌های شرکتی انجام شده و ۳۰ هزار مجوز استخدامی هم گرفته شده است. امیدواریم نیرو‌هایی که به صورت شرکتی کار می‌کنند و با تجربه هستند، تا حدودی جذب شوند. نیرو‌های شرکتی در حوزه بهداشت و درمان و به ویژه در دوران کرونا بسیار زحمت کشیدند و تن به آتش زدند و حق آنهاست که تغییر وضعیت انجام شود. معاونت توسعه مباحث مختلفی در این زمینه را هم دنبال می‌کند و به دنبال تبدیل وضعیت آن‌ها نیز هستند که امیدواریم به نتیجه برسد.
وی درباره واکسن تولید مشترک کرونا بین ایران و کوبا نیز گفت: فاز یک و دو انسانی واکسن مشترک کرونا با کشور کوبا نیز در حال انجام است.
رییسی در ادامه صحبت هایش درباره تفکر ایمنی جمعی در مقابل کرونا گفت: به هیچ وجه تفکر ایمنی جمعی با گرفتن کرونا نه اخلاقی است و نه تاییدش می‌کنیم. اینکه همه مبتلا شوند اخلاقی نیست؛ زیرا تعداد زیادی از مردم از بین می‌روند. فرض کنید یک گروه اولویت‌دار قرار است واکسن دریافت کنند اگر فرد طی یک یا دو ماه قبل مبتلا شده و بهبود یافته باشد از اولویت ما برای دریافت واکسن خارج می‌شود.
بیشتر بخوانید: تازه‌ترین اخبار از دسترسی به واکسن کرونا/ گروه‌های پرخطر؛ اولین دریافت‌کنندگان واکسن
وی افزود: زمانی که از سالمندان نام می‌بریم با مبنای بالای ۶۰ سال، حدود ۸ میلیون نفر سالمند داریم، یک میلیون نفر کادر درمان داریم، افرادی که مشاغل خاص دارند مانند غسال‌ها، بیماران صعب‌العلاج، جانبازان تنفسی و... همه در اولویت دریافت واکسن هستند که بعد از آن‌ها به سراغ سایر گروه‌های پر ریسک می‌رویم؛ مثلا کسانی که در زندان‌ها کار می‌کنند، معلمین، نیروی انتظامی و ... باید بدانیم حد ایده‌آل واکسیناسیون طبق چیزی که گفتم مثلا واکسیناسیون ۲۱ میلون نفر جمعیت است که اگر ضرب در ۲ شود یعنی ما ۴۲ میلیون دوز واکسن برای تزریق در دو نوبت نیاز داریم؛ حالا اگر مثلا ۳ میلیون دوز واکسن در اختیار ما باشد، افراد پر خطر، سالمندان یا کادر بهداشت و درمان در اولویت قرار می‌گیرند. فرمول واکسیناسیون آماده است و اگر عدد واکسنی که به دستمان می‌رسد را به نرم‌افزار بدهیم به ما خواهد گفت هر شهر چقدر واکسن لازم دارد و آن واکسن باید برای چه کسانی باشد.
رئیسی درباره واکسن ایرانی کرونا نیز گفت: چند شرکت دانش‌بنیان در کشور بر واکسن کار می‌کنند و واکسن نوترکیب هم در فاز پره‌کلینیکال است و امیدواریم ظرف چند هفته آینده مجوز فاز انسانی را بگیرد. واکسن‌های نوترکیب شانس تولید انبوه بیشتری دارند. تزریق واکسن ایرانی با پلتفرم ویروس غیرفعال بود که به ۳ نفر تزریق شده است. هدف از فاز یک انسانی اثربخشی واکسن نیست بلکه می‌خواهیم از ایمن بودن واکسن اطمینان حاصل کنیم؛ زیرا اگر واکسن ایمن نباشد، ممکن است بلافاصله پس از تزریق، شوک ایجاد کند. در روز‌های مختلف همه عوارض بررسی می‌شود. ایمنی در فاز حاد اولیه و ساعات پس از تزریق واکسن با دقت بررسی می‌شود و خوشبختانه این سه نفر تاکنون عوارضی نداشتند. این افراد ۱۴ روز پس از تزریق اول مجددا دوز بعدی را دریافت خواهند کرد و ۲۸ روز بعد اثر واکسن سنجیده می‌شود. در روز‌های آینده این واکسن به چهار نفر دیگر هم تزریق می‌شود تا همه ۵۶ نفر در فاز اول تست انسانی این واکسن را دریافت کرده و بحث ایمنی بررسی شود.
رییسی تاکید کرد: در فاز‌های بعدی واکسن بر چند صد نفر بررسی می‌شود و سپس به سمت تولید انبوه می‌رویم. هیچ واکسنی در دنیا ظرف یکسال ساخته نشد، اما به دلیل بحران کرونا سازمان بهداشت جهانی مجوز داد تا کشور‌های تولید کننده واکسن بتوانند فاز‌های مطالعاتی را باهم ترکیب کنند تا سریع‌تر به واکسن برسیم. فازی که کمتر در مورد آن صحبت می‌شود و برای واکسن کرونا هنوز محقق نشده فاز مراقبت واکسن کرونا طی یک تا سه سال بعد از تزریق واکسن است. امیدواریم اگر همه چیز درست پیش رود، در اواخر بهار بتوانیم به مرحله تولید انبوه برسیم. هر آزمایش یا امتحانی برای این است که نتایج آن مشخص شود. ممکن است در برخی از این آزمون‌ها، میزان موفقیت کمتر باشد و باید به عقب برگردند و اصلاحات انجام شود.
وی در ادامه صحبت هایش در پاسخ به سوالی درباره جهش ویروس در انگلیس افزود: در مورد ویروس انگلیسی می‌دانیم خیلی ویروس بدی است و جهش در نقطه‌ای رخ داده است که چسبندگی ویروس به سلول را افزایش داده است و سرایت آن هم زیاد شده است و قدرت سرایت تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. در حالت عادی هزاران ویروس باید به سلول‌ها حمله کنند تا به سلول بچسبند. اما در این شرایط و با چسبندگی بیشتر ویروس به جای اینکه هزاران ویروس به سلول حمله کنند، در صورت حمله تعداد کمتری از ویروس به بدن، احتمال چسبیدن آن به سلول نیز افزایش پیدا می‌کند.
سخنگوی ستاد مقابله با کرونا درباره روند بیماری در کشور نیز تصریح کرد: پس از آنکه با اعمال محدودیت‌ها در سراسر کشور روند نزولی داشتیم، در چهار استان اردبیل، گلستان، گیلان و مازندارن روند نزولی نشد، اما با اجرای محدودیت‌های بیشتر استان اردبیل به سرعت کاهش آمار داشت و سپس گلستان و گیلان کاهش آمار بیماری داشتند، اما مازندران همچنان یا افزایشی بود و یا ثابت می‌شد. در دو استان در کشور پیک سوم نداشتیم یکی استان مازندران و یکی استان هرمزگان، که خوشبختانه استان هرمزگان مقاومت کرد و پیک سوم در آنجا رخ نداد، ولی در مورد مازندران نیاز به بررسی بیشتر است. البته ارتباط افزایش بیماری در مازندران با طرح پزشک خانواده شهری را کم می‌دانم. در مورد مازندران شاید دورهمی‌های خانوادگی در شب یلدا باعث این خیز سوم شده است از طرفی بررسی‌های محلی و میدانی انجام شده و شاید یکی از عوامل پیک سوم این بوده که در مازندران فصل چیدن پرتقال و کیوی است و در حال حاضر شهر‌های کوچک و روستا‌ها درگیر بیماری شده‌اند، کارگر‌های فصلی در ماشین‌ها سوار شده و به باغ‌ها می‌روند و ظهر هم دور هم جمع می‌شوند و غذا می‌خورند و کل یک روستا آلوده می‌شود. در نتیجه یکی از عوامل مرتبط با خیز سوم بیماری در مازندران می‌تواند همین مورد باشد.
وی در ادامه تاکید کرد: وقتی یک استان دچار خیز بیماری می‌شود شک نداریم که دورهمی‌های خانوادگی یا مراسم‌ها و سفر‌ها اتفاق افتاده است. مثلا اخیرا باخبر شدیم شرکت پنبه ریز در بابلسر یک کارگاه آموزشی بدون مجوز گذاشته بود که افراد جمع شده بودند. در گناباد متوجه می‌شوند که چنین کارگاه آموزشی در این شهر وجود داشته که از گناباد هم شرکت‌کننده داشته است. در راه برگشت، جلوی اتوبوس گرفته می‌شود و از این اتوبوس که ۲۳ سرنشین داشته تست گرفته می‌شود و ۱۴ نفر پاسخ تستشان مثبت می‌شود. پس می‌بینید نقش سفر و دورهمی در ابتلا به کرونا بسیار مهم است. در نتیجه در مازندران بیشتر روستا‌ها درگیر بیماری کووید ۱۹ شده‌اند. همچنین این استان دچار خیز سوم بیماری نشده بود و حالا درگیر خیز سوم بیماری شده است. راه مقابله با بیماری این است که بیماریابی زودرس انجام شده و افراد به سرعت شناسایی شوند.
رییسی در پاسخ به سوالی درباره واردات واکسن فایزر گفت: اسم واکسن فایزر به این علت زیاده برده می‌شود که اولین تزریق‌ها را انجام دادند. فایزر جزو واکسن‌هایی است که پلتفرم mRNA دارند. احتمال اینکه فایزر را وارد کشور کنیم بسیار کم است، زیرا شرایط نگهداری دشواری دارد و هم اینکه این واکسن وابستگی زیادی به کشور‌هایی دارد که اصلا به ما واکسن نمی‌دهند. از طرفی واکسن‌های دیگری وجود دارد که قابلیت حمل راحت‌تری دارند و در دسترس‌تر هستند و در سبد کووکس قرار دارند.
وی در پاسخ به سوالی درباره واکسیناسیون مسوولان و ترجیح استفاده از واکسن فایزر گفت: در مورد مسئولین اینگونه نیست که واکسن فایرز خیلی طرفدار داشته باشد. فایزر خیلی هم واکسن خارق‌العاده‌ای نیست، تازه بد هم نیست. اگر قرار باشد واکسنی وارد شود، باید بر اساس اولویت‌ها باشد. اکثر مسئولین سالمند هستند و در گروه سالمندان قرار می‌گیرند و اگر قرار باشد سالمندان واکسن دریافت کنند، به آن‌ها نیز تزریق می‌شود. از طرفی عده‌ای هم جلوی وزارت بهداشت تجمع کردند که واکسن نمی‌زنند که، چون نمی‌خواهند پس واکسن تزریق نمی‌کنند. مسئولینی هم که خودشان مبتلا شدند و بهبود یافتند که دیگر واکسن نمی‌زنند. متاسفانه نظرات زیادی در زمینه واکسن کرونا وجود دارد، عده‌ای کمپین می‌زنند واکسن بخرید بعد عده‌ای مقابل وزارت بهداشت تجمع می‌کنند که چرا واکسن آوردید و می‌سازید، عده‌ای می‌گویند اگر واکسن می‌آید اول به خودتان بزنید و بعد به مردم و عده‌ای هم می‌گویند این‌ها واکسن را برای خودشان می‌خواهند و نه مردم. به هر حال در شبکه بهداشت کاری که درست باشد انجام می‌شود و بر اساس اولویت‌ها واکسن را تزریق می‌کنیم. اما مهمترین واکسن، پیشگیری است.
وی در پاسخ به سوالی درباره آلودگی هوا گفت: آلودکی هوا در تشدید بیماری‌های تنفسی موثر است و علل زیادی دارد از سوخت نیروگاه‌ها گرفته تا خودرو‌های فرسوده و ... همه عامل آلودگی هستند. از طرفی در بحران کرونا می‌گوییم مردم از وسایل حمل و نقل عمومی کمتر استفاده کنند که همین باعث استفاده بیشتر از خودرو‌های تک سرنشین می‌شود.
وی درباره واکسن کرونای چین، اظهار کرد: اگر قرار باشد از چین واکسن بخریم واکسن سینوفارم است. واکسن سینوفارم در چین مربوط به یک شرکت دولتی است که فاز سوم را هم گذرانده است و تاییدیه هم دارد. در نتیجه قرار نیست واکسن سینوواک چینی خریداری شود. در شرابط اضطراری سازمان بهداشت جهانی همه کشور‌ها را تشویق به ساخت واکسن می‌کند، الان آمریکا با سینوفارم، سینوواک، آکسفورد و روسیه قرارداد دارد و حدود ۳ میلیارد دوز واکسن خریده است آیا همه آن فایزر است؟ خیر، چون می‌شود از مجموعه واکسن‌ها استفاده کرد.
رییسی درباره واکسن کرونا تاکید کرد: بسیاری از کشور‌ها ۱۰ هزار یا ۵۰ هزار یا ۱۰۰ هزار دوز از یک واکسن آورده‌اند که حتی در فاز سوم بوده و تزریق کرده‌اند، این به معنی واکسیناسیون نیست. برخی کشور‌ها دوز بسیار پایینی وارد کرده و تزریق کرده‌اند. بحث ما در واکسن فایزر فقط مشکل نگهداری نیست، واکسن فایزر تاییدیه گرفته است و حتی بعد از جهش ویروس کرونا در انگلستان، خود شرکت فایزر اعلام کرد که می‌خواهد در تهیه واکسن بازنگری کند. این که فایزر تاییدیه گرفته، همه این‌ها تاییدیه‌های اورژانسی است. کسی نگفته این واکسن موثر نیست و اتفاقا بالاترین اثربخشی را هم واکسن فایزر داشته است. واکسن آسترازنکای آکسفورد هم مورد تایید قرار گرفته است. واکسن‌های زیادی در حال تولید است و اثربخشی‌های مختلفی دارند. مهم این است که زنجیره انتقال ویروس را قطع کنند. این طور نیست که ما برای تولید یخچال ناتوان باشیم، ولی قتی واکسن‌های دیگری وجود دارد و شرایط خرید فراهم است، از آنجا می‌خریم. هیچکس نمی‌تواند ادعا کند که واکسن فایزر در طولانی مدت از بقیه واکسن‌ها بهتر است. بسیاری از شرکت‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند.
وی در پاسخ به سوالی درباره زمان بازگشایی تالار‌های عروسی و مراکز فرهنگی، گفت: تالارها جزو مشاغل گروه ۴ هستند که مدت زیادی است که تعطیل هستند، سه‌شنبه در کمیته امنیتی_اجتماعی ستاد قرار است در این مورد تصمیم بگیریم که آیا با رعایت پروتکل‌ها امکان بازگشایی وجود دارد یا خیر، چون تیغ دو لبه است، زیرا هم به اقتصاد تالار دار‌ها فشار می‌آید و هم ممکن است خیلی از مراسم‌ها به خانه‌ها برود و در شرایط بدون نظارت بهداشتی اجرا شود.
معاون وزیر بهداشت در پاسخ به سوالی درباره آلودگی هوا و سوخت نیروگاه‌ها گفت: پنجشنبه هفته گذشته جلسه‌ای با رییس جمهوری داشتیم که رییس سازمان حفاظت از محیط زیست هم حضور داشتند. بحث‌هایی در زمینه جایگزین شدن سوخت در نیروگاه‌ها و میزان مصرف گاز در فصل سرما هم وجود دارد که در زمینه آلودگی هوا همه دست به دست هم می‌دهند. میزان سوخت پاک یا گاز به علت فصل سرد بالا می‌رود. در مورد نیروگاه‌های تهران تصمیم گیری شده که جایگزینی سوخت انجام شود، اما با توجه به کمبود سوخت این اتفاق هنوز نیفتاده است. وزارت بهداشت هم دو گزارش مبنی بر ارتباط آلودگی هوا و کووید ۱۹ ارائه داده است و در مصوبات ستاد ملی هم وجود دارد. همچنین نامه‌ای با امضا وزیر بهداشت به معاون اول رییس جمهوری هم ارسال شده است. بحث آلودگی هوا به جز در زمینه بیماری‌های تنفسی در سرطان‌ها هم بسیار تاثیر دارد. آلودگی هوا فقط در تهران نیست، اصفهان و اراک نیز از جمله شهر‌های آلوده هستند. بسیاری از برنامه‌ها و زیرساخت‌ها برای اصلاح آلودگی هوا به دلیل تحریم‌ها عقب مانده است.
وی در خاتمه تاکید کرد: در حوزه سلامت هم مستندات لازم در مورد آلودگی هوا و کرونا ارائه شده و هم پیشنهادات به کمیته اضطرار آلودگی هوا اعلام شده است. وضعیت بسیاری از ایستگاه‌ها از هشدار هم بالاتر بوده و درخواست‌ها را اعلام کردیم. در این مدت کم تعطیلی نداشتیم، ولی مسائل دیگر هم وجود دارد اگر مردم در تهران تعطیل شوند به سمت شمال حرکت می‌کنند و همین اتفاقی می‌افتد که حالا در استان‌های شمالی پیک کرونا رخ داده است. تعطیلی یعنی افراد در خانه بمانند و به این معنی نیست که سفر بروند. کرونا و آلودگی هوا اکنون معضل دو سویه است. مدارس که تعطیل‌اند، کارمندان دولت هم که نصفه و نیمه سرکار رفتند و کسب و کار هم که اکثرا در این ۱۱ ماه تعطیل بودند بنابراین در مورد آلودگی هوا، خیلی هم به تعطیلی فکر نکنید که کارساز نیست.