تهران به عنوان يك پايتخت و يك كلان شهر چه پيش از انقلاب و چه بعد از آن
هرگز از زير بار سنگين و رنج آور مشكلات زيربنايي خلاصي پيدا نكرده است.
چرا عموما دولت ها و شهرداران تهران علاقه مند هستند با مسائل فرعي و
روبنايي چهره ظاهري شهر را زيبا و فريبنده جلوه دهند و هيچكدام قادر نبوده و
يا مايل نيستند در حل و فصل مشكلات اساسي پايتخت اقدام نمايند؟ بنظر مي
رسد تهران به دليل مركز حكومت سياسي با جمعيت و وسعت نامتعارف و خارج از
اندازه معمول هر روز و هر سال مواجه با تشديد مشكلات زيربنايي بوده كه بطور
منطقي دولت ها و شهرداران از زير بار مسئوليت حل اين مشكلات به عناوين
مختلف شانه خالي كرده و فرار نموده اند. بزك كردن و زيبا جلوه دادن تهران
با كارهاي روبنايي آسانترين كاري است كه همواره شهرداران پايتخت به آن
مبادرت نموده و از اين طريق مانور و خودنمايي كرده اند. رنگ كردن در و
ديوار، كاشت گل و گياه، راه اندازي آب نما و فواره، تعويض مكرر پياده روها و
جدول سازي، روكش آسفالت و نورپردازي نماها و بدنه هاي شهري از جمله
آسانترين كارهايي است كه شهرداران پايتخت معمولا به آنها علاقه نشان داده و
به نوعي با آنها مردم ساكن شهر و توريست و تازه واردين را فريب داده اند
در حاليكه ابرشهر و كلان شهر تهران امروز از مشكلات اساسي و زيربنايي در
زمينه هاي سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي رنج مي برد و عذاب مي كشد كه
ما در اينجا به پاره اي از آنها اشاره مي كنيم:
مشكلات سياسی:1-
مهمترين مشكل سياسي شهر تهران عدم هماهنگي و انسجام بين دستگاههاي حكومتي
است. در تهران دستگاههاي دولتي و خصوصي، شهرداري، نيروهاي مسلح، قوه
قضاييه، مجلس و دهها امثال آن هر كدام به صورت يك جزيره مستقل به رتق و فتق
امور سازماني و بخشي خود پرداخته و از يكديگر حرف شنوايي و فرمانبرداري
ندارند. همين مساله باعث شده كه نظم و انضباط در مديريت شهري حاكم نيست و
ارگانها و نهادي هاي مختلف حكومتي چه با يكديگر و چه با شهروندان رفتاري در
شان كارگزاران نظام جمهوري اسلامي ندارند.
2- فقدان طرح و برنامه جامع
مديريتي و حاكميتي براي اداره پايتخت باعث شده كه شهر به صورت نامتوازن،
نامتعادل، ناهمگن و خارج از اندازه هاي متعارف از نظر سرانه ها و آستانه ها
به صورت افسار گسيخته رشد بنمايد و غيرقابل كنترل شود.
3- معمولا حكومت
هاي دموكراتيك و پيشرفته براي مديريت شهرهاي بزرگ به ويژه پايتخت كه چشم و
چراغ هر حكومتي است طرح ها و برنامه هاي منسجم، علمي، روزآمد و كارآمد و
راهبردي تهيه مي نمايند و سعي مي كنند با اجراي بجا و به موقع اين طرحها و
برنامه ها پايتخت را در شاخص هاي مثبت از قبيل شاخص هاي شهر پاك، شهر روان،
شهر سفيد، شهر سالم، شهر سبز و امثال آن ارتقا داده و تعالي بخشند.
مشكلات فرهنگی:1-
تهران به دليل روند مهاجرت پذيري شديدي كه دارد به صورت قطب جاذب جمعيت از
سراسر كشور درآمده و داراي تركيب و اختلاطي است از اقوام و نژادهاي
گوناگون و مختلف كه اين اختلاط در بسياري از موارد موجب تضاد و تناقض هاي
فرهنگي، سنتي و قومي گرديده و گاها مشكلاتي را پديد مي آورد.
2- تهران
به گفته يكي از جامعه شناسان، شهري است متروپل كه در جغرافياي ايران نمادي
است از تركيب يك شهر سنتي و مدرن كه تحت تاثير فرهنگ هاي بيگانه و خارجي هر
روز و هر زمان رنگ باخته و شكل هاي جديدي به خود گرفته است.
3- تهران
شهري است با اكثريت جمعيت جوان، تحصيل كرده و افراد باهوش كه براي رشد و
ترقي، روستا و شهر خود را رها كرده و به اينجا مهاجرت نموده و در نتيجه
تركيبي از جمعيت را ساخته اند كه در آن زبان ها، گويش ها، فرهنگ ها، مذاهب و
اقوام گوناگون و رنگارنگ جا دارد و بايستي مسئولين براي هدايت فرهنگي آن
با دقت و ظرافت بيانديشند و طرح و برنامه علمي داشته باشند.
مشكلات اجتماعی و شهرسازی:1-
اصولا تهران به دليل نداشتن زيرساختهاي مناسب شهري چه در زمينه مسائل
اجتماعي و چه در زمينه مسائل كالبدي و شهرسازي شهري است پراسترس و پراضطراب
كه از صبح تا شام مردم در آن به كار و تلاش مشغولند اما اين كار و تلاش يا
توام با نگراني و اضطراب و افسردگي است يا در پاره اي از موارد داراي بهره
وري و راندمان پايين مي باشد.
2- تهران شهري است كه نه براي سواره رو،
خيابان ها و پاركينگ هاي مناسب دارد و نه براي عابر پياده، پياده روهاي
مطلوب و بهمين دليل اختلاط تردد سواره و پياده در آن شگفت آور است!
3- تهران شهري است كه در آلودگي بيش از حد هوا، آب، خاك، امواج و صدا و امثال آن به شدت در شرايط بد زيست محيطي قرار گرفته است.
4-
تهران شهري است كه به دليل مشاغل كاذب و گاها مشاغل منفي و سياه همواره در
خطر افزايش جرم، جنايت، سرقت و آلودگي هايي نظير اعتياد، قاچاق، تكدي گري و
ناامني به ويژه براي زنان و كودكان است.
5- تهران شهري است كه از نظر
حقوق شهروندی در حد استاندارد نبوده و يك شهروند چه در منزل، چه در محل
كار، چه در حين حركت و يا فراغت و تفريح و چه در مراجعه به نهادهاي مختلف
براي رفع حوائج خود دچار مشكلات است و هيچ كاري در آن به راحتي و آساني و
در كمال آرامش رواني، رفاه، سادگي، سرعت، سهولت و رضايتمندي انجام نمي شود.
6- شهروند تهراني با پرداخت ماليات و ساير عوارض هيچگاه از دريافت خدمات شهري و تامين مناسب و مطلوب حقوق شهروندي خود راضي نيست.
7-
شهروند تهراني ساعتها در ترافيك عمر مي گذراند و هواي آلوده را تنفس مي
كند و در برخورد با مردم و مسئولين در ادارات و نهادها به تنش و چالش مي
رسد و در طول فعاليت روزانه خود به درستي به حل مشكلات خود نرسيده و با تني
خسته و رنجور و اعصاب و رواني خراب به خانه برمي گردد.
8- شهروند
تهراني براي دسترسي به سرويس بهداشتي عمومي، قبرستان، محل دفن زباله، پارك
خودرو، استفاده از وسايل نقليه عمومي، آتش نشاني، آمبولانس، پليس و صدها از
اين قبيل دچار معضل و مشكل است.
9- شهروند تهراني در مقابل سيل، زلزله،
جنگ، آتش سوزي، طوفان و دهها مورد ديگر از سوانح و حوادث طبيعي و غيرطبيعي
در امان و امنيت نيست و در شهري كاملا بي دفاع و بن بست گير افتاده كه هر
آن و هر لحظه ممكن است دچار حادثه شده و ساعتها با مرگ و زندگي دست و پنجه
نرم كند تا شايد نيروهاي امداد و نجات به كمكش بيايند.
10- شهروند
تهراني در خانه هايي زندگي مي كند و در فضاي شهري حركت مي نمايد كه هيچ يك
از مشخصات معماري و شهرسازي يك شهر مهندسي شده و زيبا و دلپذير را ندارد و
از در و ديوار آن آلودگي بصري مي بارد و تناسبات و قلمرو حريم خصوصي و
عمومي آن مجهول و نامشخص است.
مشكلات اقتصادی:1-
تهران، پايتخت ايران آنچنان مركز قدرت اقتصادي – سياسي را در كشور بوجود
آورده كه روز به روز فربه تر و چاق تر مي شود و تقريبا يك پنجم ثروت و قدرت
كشور را به خود اختصاص داده و اين همه به قيمت عقب ماندگي و توسعه نيافتگي
ساير شهرهاي ايران تمام شده است.
2- مشاغل متنوع و گوناگون و رنگارنگ
در تهران از آموزشي گرفته تا توليدي تا خدماتي تا صنعتي تا تجارت و
بازرگاني تا دلالي و واسطه گري تا مشاغل كاذب و سياه، شهري را بوجود آورده
كه براي هر ايراني جذاب و وسوسه انگيز است تا به هر قيمت و بهانه اي كاسه و
كوزه اش را در روستا و شهرش به هم پيچد و راهي تهران شود و براي هميشه به
شهر و ديار و هويت و تاريخ خود پشت كند و گذشته خود را فراموش نمايد، زيرا
تهران بازار مكاره اقتصادي، سياسي، آموزشي، فرهنگي، اجتماعي منحصربفرد براي
هر ايراني شده و ثروت و قدرت و مقام و منزلت و همه آنچه آرزوي هر شهروند
ايراني است يكجا در آن جمع شده و اين همه متاسفانه به قيمت فقير و تهي كردن
كل ايران فراهم گرديده است.
*نماینده مجلس ششممنبع:
دوهفته نامه آیت ماندگار