رویداد۲۴ چیزی تا پنجم اسفند و زمان خروج ایران از پروتکل الحاقی زمان باقی نمانده است. از بازگشت آمریکتا به برجام نیز خبری نیست و قرار است مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی برای وساطت به ایران بیاید تا شاید گره کور برجام باز شود.
صبح امروز چهارشنبه حسن روحانی در جلسه هیات دولت رسما اخراج بازرسان آژانس از ایران به عنوان بخشی از قانون اقدام راهبردی مجلس را تکذیب کرد. او با اشاره به قانون ضرب الاجل مجلس برای خروج از روتکل الحاقی گفت: اگر طبق قانون پنجم اسفند بخواهیم از پروتکل الحاقی که به صورت داوطلبانه اجرا می‌کنیم خارج شویم، مساله خاصی نیست و این به معنی اخراج بازرسان آژانس نیست.
این اظهارنظر در حالی مطرح شده که نمایندگان مجلس تا امروز در تفسیر قانون اقدام راهبردی مساله خروج از پروتکل الحاقی را مطرح کرده و لازمه خروج از این پروتکل را اخراج بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی از کشور خوانده بودند.
احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیئت رئیسه مجلس نیز روز ۲۰ دی ماه در یک برنامه تلویزیونی گفته بود طبق قانون مجلس شورای اسلامی اگر آمریکا تا سوم اسفند ماه تحریم‌های مالی، بانکی و نفت را حذف نکند قطعا بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از کشور اخراج و حتما اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف خواهیم کرد.
شهریار حیدری عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفتگو با رویداد۲۴ علت اظهارات جدید رییس جمهور درباره بازرسان آژانس را صحبت‌های اخیر او با مقامات اروپایی خوانده است.
حیدری بدون اشاره مستقیم به تماس تلفنی حسن روحانی با همتای سوییسی خود گفته: رییس جمهور با توجه به تماس‌هایی که با برخی کشور‌های اروپایی داشته این صحبت‌ها را مطرح کرده است. همه هدف قانون اقدام راهبردی این است که اروپایی‌ها بپذیرند به برجام برگردند. در این صورت اصلا نیازی به خروج از پروتکل الحاقی هم نیست. ولی ۵ اسفند بنابر با قانون اقدام راهبری، ایران همکاری داوطلبانه در پروتکل الحاقی را متوقف کرده و می‌تواند از پروتکل خارج شود.
حیدری با بیان اینکه ما در واقع نمی‌خواهیم از آژانس خارج شویم بلکه از پروتکل الحاقی که داوطلبانه پذیرفته بودیم، خارج می‌شویم، گفت: اگر طرف‌های دیگر برجام بپذیرند که تحریم‌ها را لغو کنند و به تعهداتشان در برجام برگردند، دیگر نیازی نیست ما از این پروتکل هم خارج شویم.
او درباره اینکه آیا اخراج بازرسان اقدامی ناگزیر بعد از خروج از پروتکل الحاقی است یا خیر؟ گفت:خروج از پروتکل به این معنا نیست که بازرسان را از کشور اخراج کنیم، بلکه به این معناست که بازرسان دیگر حق بازرسی از پایگاه‌های سازمان انرژی اتمی را ندارند، نه اینکه از کشور خارج شوند.
نماینده عضو کمیسیون امنیت ملی گفت: بازرسان می‌توانند بمانند. تمام برنامه‌های هسته‌ای ایران زیر نظر آژانس است. رییس جمهور هم می‌خواهد این‌ها برجام را اجرا کنند، هدف از قانون اقدام راهبردی هم همین است و عنوانش هم تشویق کشور‌های اروپایی به اجرای تعهداتشان در توافق هسته ایست.
این نماینده مجلس در توضیح وضعیت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی بعد از خروج ایران از پروتکل گفت: بازرسان می‌توانند بمانند، ولی نمی‌توانند سرزده از برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بازدید کنند. البته همه برنامه هسته‌ای ایران آشکار است و چیز پنهانی ندارد.
بیشتر بخوانید:پادرمیانی دوحه برای احیای برجام/ محتوای نامه امیر قطر به حسن روحانی چه بود؟
حیدری در پاسخ به این سوال که حضور بازرسان در ایران بدون مجوز بازدید از سایت‌های هسته‌ای و مشکوک چه ضرورتی دارد؟ گفت: می‌توانند بمانند جولان دهند و تفریح کنند. اقدام ما در چارچوب قانون اقدام راهبردی و برجام است.
پیشتر فریدون عباسی، رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ایران نیز در توضیح قانون اقدام راهبردی به رسانه مجلس گفته بود: «اگر تا اسفند ماه سال جاری غربی‌ها به تعهدات خود عمل نکنند، از بازرسی‌های آژانس ممانعت می‌کنیم، اما این به معنای اخراج بازرسان آژانس نیست.»
او گفته بود: بازرسان آژانس را اخراج نمی‌کنیم بلکه آن‌ها را به کشور راه نمی‌دهیم. طبق قوانین زمانی که بازرسی بخواهد وارد کشورمان شود، باید به وی ویزا داده شود؛ پس وقتی ممانعت به عمل آوریم از بازرسی‌های سرزده ممانعت خواهیم کرد که این اقدام را نیز مرحله به مرحله انجام خواهیم داد.»
اما تفسیر دولت از اظهارات نمایندگان چیز دیگری است. سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه در باره اظهارات نمایندگان در خصوص اخراج بازرسان گفته بود: «در صورتی که طرف‌های متعهد در برجام به تعهداتشان عمل نکنند، نظارت‌های فراپادمانی متوقف می‌شود و این نظارت‌ها به معنای اخراج بازرسان نیست. در چارچوب ان. پی. تی و تعهداتمان در فضای عدم اشاعه همکاری‌های ما با آژانس ادامه خواهد داشت.»
سه شنبه شب حسن روحانی یک تماس تلفنی با همتای سوییسی خود داشته است. سوییس حافظ منافع آمریکا در ایران است. روحانی در تماس تلفنی گای پارملین رئیس جمهور کنفدراسیون سوئیس باز کردن و بحث مجدد پیرامون برجام به عنوان محصول تلاش طولانی کشور‌های مختلف را غیرممکن و مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت دانست و گفت: راهبرد تهران در قبال برجام کاملاً مشخص است. لغو عملی و نه صرفاً بر روی کاغذ تحریم‌ها از سوی آمریکا بازگشت ما را به اجرای تعهداتی که طبق برجام آن‌ها را کاهش داده ایم، به همراه خواهد داشت.
قانون اقدام راهبردی با ضرب الاجل خروج از پروتکل الحاقی در تاریخ پنجم اسفند یکی از اهرم‌های فشار جمهوری اسلامی در برابر غرب برای تسریع اقدامات در جهت بازگشت آن‌ها به برجام است، اما به نظر می‌رسد دولت قصد عقب نشینی دارد.
یکی از دلایل این عقب نشینی احتمالا مذاکراتی است که دولت با اروپایی‌ها داشته، اما دلیل دیگر آن سیگنال‌هایی است که از امریکا مخابره می‌شود.
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز جمعه در پاسخ به این سوال که آیا تا ۲۱ فوریه اتفاقی بین ایران و آمریکا خواهد افتاد، تاکید کرده که آمریکا هیچ ددلاین مشخصی برای خودش قائل نیست.
علی واعظ رییس پروژه ایران در گروه بحران بین المللی که به تازگی رییس آن به عنوان نماینده ویژه بایدن در امور ایران انتخاب شده نیز ضرب الاجل ایران برای توقف اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران را بی ثمر خوانده است.
واعظ در یک رشته توییت توضیح داده که چرا بعد از گذشت چهار هفته هنوز دولت بایدن اقدام معناداری برای بازگشت به برجام نداشته و چرا وضع ضرب الاجل این روند را تسریع نمی‌کند.
او گفته: دولت بایدن برجام را در راستای منافع آمریکا تعریف می‌کند و کارزار فشار حداکثری را شکست خورده می‌داند. از نظر واشنگتن، اهرم فشار اصلی نه تحریم‌های یک‌جانبه موجود، بلکه امکان وضع مجدد سریع و اثرگذاری آنهاست؛ بنابراین ادامه تحریم در دستور کار نیست.
واعظ ادامه داده: برخلاف اعتقاد برخی، درگیری آمریکا با بحران‌های متعدد سیاسی و اقتصادی منجر نشد تا دولت بایدن مسأله هسته‌ای ایران را سریعاً حل کند. چه بسا اثر عکس هم داشته است. واشنگتن در تلاش است با مشورت با متحدان اروپایی/منطقه‌ای و کنگره در مورد ایران به اجماع برسد. این روند زمانبر است.
این عضو گروه بین المللی بحران معتقد است اقداماتی مثل توقف اجرای پروتکل الحاقی که شفافیت برنامه هسته‌ای ایران را از بین می‌برد، و می‌تواند تروئیکای اروپا را وادار کند از حمایت‌های سیاسی خود از برجام دست بکشد، به دنبال بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت برود و علیه ایران اجماع جهانی ایجاد کند.
او معتقد است در نتیجه ضرب الاجل اسفند ماه احتمال بروز اقدامات خرابکارانه اسرائیل نیز قوت میگیرد.
تحلیل واعظ به دلیل نزدیکی او به سیاست گذاران امور ایران در دولت بایدن احتمالا قرابت زیادی با سیاست کلی واشنگتن در قبال ایران دارد و از این حیث حائز اهمیت دوچندانی است. به نظر می‌رسد دولت نیز این پالس را به خوبی دریافت کرده است.