زنان سعودی در جستجوی آزادی

رویداد۲۴-  سارا، زنی اهل عربستان سعودی، به سی ان ان گفت: «من روحی مرده در کالبدی زنده هستم و امیدوارم که این اتفاق برای خواهر کوچکترم رخ ندهد.»
 
سارا از جمله زنان سعودی است که قصد دارند نظام مردسالارانه‌ی کشورشان را به کمک شبکه‌های اجتماعی به چالش بکشند.
 
در عربستان سعودی، هر زن باید حتما یک قیم مرد داشته باشد: اغلب پدر یا شوهر و گاهی اوقات هم برادر یا پسر؛ شخصی که قدرت کافی دارد تا به نیابت از آن زن تصمیمات مهم زندگی‌اش را لحاظ کند.
 
در ماه ژوئیه، دیده‌بان حقوق بشر پس از مصاحبه با زنان عربستان سعودی به این نتیجه رسید که نظام کشور عربستان «مهمترین عامل بازدارنده برای تحقق حقوق زنان در این کشور است.»


توییتر در خدمت تغییر
 
نسخه عربی این هشتگ تا پیش از ماه سپتامبر در عربستان سعودی قوت گرفته بود و زنان بسیاری در سراسر این کشور خشمشان را از آن طریق به داشتن یک سرپرست مذکر و یا حتی تعقیب قانونی اعلام کرده‌اند.
 
برخی چادر عربی به تن کرده و پیام‌های کوتاهی را در دست گرفته‌اند. برای نمونه «بردگی در چندین شکل و فرم وجود دارد و داشتن سرپرست مذکر یک نوع آن است.» برخی دیگر نیز تصویر پاسپورت سعودیِ خود را همراه با این پیام نوشته‌اند: «من زندانی‌ام و جرمم این است که یک زن اهل عربستان سعودی هستم.»
 
جلب توجه
همین اتفاق باعث شده به زنان توجه شود. مفتی اعظم عربستان که بالاترین مقام مذهبی این کشور نیز هست، در اوایل ماه سپتامبر آن کمپین شبکه‌های اجتماعی را «یک جرم علیه سعودی و جامعه مسلمان» خطاب کرده و تاکید داشته که نظام داشتن سرپرست مذکر باید باقی بماند.
 
زنان به دام می‌افتند
زنی که به شرط عدم افشای نامش با سی ان ان گفتگو کرده، می‌گوید: «زنان در اینجا [عربستان] به دام می‌افتند و کاری نمی‌توانند انجام بدهند. همه چیز به سرپرست شما بستگی دارد: اگر او آدم خوبی باشد، اجازه کار و تحصیل بهتان می‌دهد که در واقع حقوق ابتداییِ هر شخصی است. اما اگر آدم خوبی نباشد، مانع شما خواهد شد.»
 
نظرات او منعکس‌کننده‌ی نظرات دیگران و البته یافته‌های گزارش دیده‌بان حقوق بشر است. سرنوشت یک زن فارغ از جایگاه اقتصادی-سیاسی‌اش در دستان سرپرست مذکر اوست.
 
مقامات دولتی عربستان سعودی به درخواست CNN برای پاسخ به سوالات هیچ جوابی ندادند.
 
زنان در ابتدا تحت سرپرستیِ پدرشان هستند تا زمانی که ازدواج کنند و سرپرستی‌شان به شوهرشان واگذار شود.

گذرنامه و مسافرت
فرار کردن از زیر دست یک سرپرست سو استفاده کننده کار دشواری است. تنظیم شکایت قضایی نیز علیه سرپرست مذکر آسان نیست. حتی گاهی اوقات زمانی که یک زن برای شکایت از سرپرست خود نزد پلیس می‌رود، بلافاصله با سرپرست وی تماس گرفته می‌شود تا به دنبالش بیاید.
 
سرپرست‌‎ها حتی باید موافقت خود را برای دریافت یا تمدید گذرنامه زنان اثبات کنند که این مسئله خود محدودیت سفر را برای زنان ایجاب می‌کند.
 
جانا می‌گوید که چندین سال در خارج از عربستان سعودی تحصیل کرده است. در آخرین سفر به عربستان سعودی، خانواده جانا به او گفتند که اجازه ندارد برای اتمام دوره تحصیلی‌اش از عربستان خارج شود. او می‌گوید: «آن‌ها گذرنامه‌ام را از من گرفتند. همه چیزم را گرفتند، حتی اسنادم را.»
 
سلما، زن اهل عربستان که حالا در غرب زندگی می‌کند و به دنبال پناهندگی است، می‌گوید که در صورت بازگشت به خانه احساس امنیت نخواهد داشت. او می‌گوید: ««کسی از نظر قانونی شما را جدی نمی‌گیرد، مگر اینکه مرد باشید. فارغ از سن و سالم، هیچ نمی‌توانم کاری انجام دهد. اگر پدرم اجازه آن را ندهد، آن کار به هیچ وجه اتفاق نخواهد افتاد... من از رویاهایم دست کشیدم، زیرا می‌دانستم که پدرم با آن‌ها موافقت نخواهد کرد. سیستم دولتی نیز طرف او را می‌گیرد، پس چرا باید بجنگم؟ من عاشق اسب‌سواری و نواختن پیانو بودم؛ این‌ها برای دختران غربی آرزوهای کوچکی هستند، اما در فرهنگ محافظه‌کارانه‌ی ما این سرگرمی‌ها به راحتی ممکن نیست.»

سلما اما چند هزار کیلومتر آنطرف‌تر هنوز هم احساس زندگی در نظام سرپرستی را حس می‌کند. او آخرین باری که به سفارت عربستان رفت، برای تمدید گذرنامه نیاز به اجازه قانونی پدرش داشت. البته پدرش خوشبختانه با او موافقت کرد! سلما می‌گوید که اگر او به دنبال پناهندگی نبود، پدرش چنین اجازه‌ای را به او نمی‌داد.
 
بر مردان روشن‌فکر فشار وارد می‌شود
مریم، زنی اهل عربستان سعودی است که می‌گوید از خانواده نسبتا "روشن فکری" عربستانی هستند. سرپرست مریم پدر اوست که به او اجازه تحصیل در دانشگاه را داد و حتی به شکلی محرمانه خواستار ایجاد تغییر در قانون کشور است.
 
او می‌گوید: «پدرم معتقد است که نظام داشتن سرپرست مذکر مشکل‌زا است.» اما پدر مریم نمی‌تواند آشکارا اظهاراتش را بیان کند زیرا می‌داند که واکنش‌های بدی را از جامعه دریافت خواهد کرد.
 
زنی دیگر می‌گوید که پدرش به دلیل اجازه دادن به او برای ادامه تحصیل در خارج از کشور تحت فشار اطرافیان قرار گرفته است. این خانم می‌گوید: «پدرم واقعا شخص محافظه کاری نیست اما فشارهای اجتماعی باعث شده تا او چنین رفتار کند.»

تلاش برای اصلاح
عربستان سعودی در چند سال اخیر تلاش کافی برای ایجاد اصلاحات قانونی را انجام نداده است. انتخابات سال گذشته این کشور در حقیقت اولین انتخاباتی در تاریخ این کشور بود که زنان از اجازه نامزدی و رای دادن در آن برخوردار بودند.
 
در گزارش دیده‌بان حقوق بشر آمده که «کسب اجازه از سرپرست مذکر باعث شده تا زنان نتوانند حقوق خود را از لحاظ قانونی دنبال کنند.»
 
جانا می‌گوید: «عربستان سعودی به تمام جهان دروغ می‌گوید. هیچ چیزی در حال تغییر نیست.» او می‌گوید که تلاش‌های عربستان کاملا ناچیز و تنها در راستای ساکت نگه‌داشتن جامعه بین‌الملل بوده است.
 
منبع: CNN
ترجمه: وبسایت فرادید