خبرهای نگران کننده و البته نه چندان تازه فرونشست زمین در تهران، با هر نشست جدید، کم کم به بحران تبدیل می شود. ظاهرا و به روایت کارشناسان، این روزها زیرزمین تهران حال خوبی ندارد؛ برداشت آب از سفره های زیر زمینی مهم ترین عامل این بحران است. بحرانی که به گفته دکتر حامد کیافر عضو هیئت مدیره فدراسیون آب اتاق بازرگانی و عضو جامعه مهندسان مشاور روزی نه چندان دور به فاجعه بی مثال در دنیا تبدیل خواهد شد؛ هر روز تهران یک میلیمتر پایین می رود می کند؛ یعنی در سال ۳۶-۳۷ سانتیمتر. این میزان نشست تهران را رکورد دار نشست زمین در دنیا کرده است؛
درباره چگونگی نشست زمین در تهران توضیح دهید؟
خشکسالی و برداشت نامتعارف آب از چاه‌های غیرمجاز، علاوه بر خشک شدن دیگر چاه‌ها و مشکل در تامین آب شرب باعث فرونشست زمین در دشت ورامین و دشت تهران، کرج و شهریار شده است، مناطقی که تا پیش از این قطب کشاورزی در منطقه به حساب می‌آمدند اما در این سال ها حل نشدن مشکل آبیاری در حوزه کشاورزی در اطراف تهران چنین آسیب بزرگی را اراضی تهران زد. حجمی از سطح زیرزمینی که توسط آب پر شده بود با گذشت زمان و برداشت آب آن‌ها و عدم جایگزینی آن نابود و در نهایت این آب‌خوان‌ها که محلی برای ذخیره آب بوده‌اند، نابود شدند. با ادامه روند فرونشست‌ها تخریب مناطق مسکونی، تاسیسات شهری و خطرات جانی و مالی را در پیش خواهیم داشت.
آیا می توان آب های برداشت شده از سفره های زیر زمینی را جبران کرد؟
متاسفانه دیگر نمی توان این فاجعه را جبران کرد. میلیون ها سال طول می کشد تا ذخیره های آب در سفره های زیر زمینی به محل خود برگردند و این روند باید طبیعی طی شود. ذخیر برف و رودخانه ها، بارندگی عواملی هستند که باعث نفوذ آب در سفره های زیر زمینی می شوند. در هیچ کجای دنیا از این آب استفاده نمی کنند. و نباید اصلا از این آب استفاده شود . مثل اینکه بیاییم و در عمق 100 متری زمین خاکبرداری کنیم. عمل استفاده از سفره های زیر زمینی دقیقا همین کار را با شهر تهران انجام می دهد. بگذارید دلیل علمی آن را برایتان توضیح دهم. وقتی آب برداشت می شود، خلل و فرج به وجود می آید و سبب ریزش خاک می شود بنابراین خاک های بالا دستی ریزش کرده و به لایه های زیرین می چسبند.
با ادامه این روند چه آینده ای را می توان برای تهران متصور شد؟
امروزه تمامی آبیاری های فضای سبز شهرداری از همین طریق انجام می شود. در نقطه نقطه شهر و خارج شهر چاه های متعددی حفر شده است. به هر حال اولین و مهمترین عامل بیابانی شدن یک منطقه همین روند برداشت آب از سفره های زیر زمینی است. در آینده ای نه چندان دور تهران تخریب و به بیابان تبدیل می شود و هیچ ابی نمی تواند جایگزین این آب شود.
نجات تهران از این وضعیت دور از ذهن است؟
هم اکنون استان تهران بیست میلیون جمعیت دارد و باز هم ساخت و ساز ادامه دارد، غافل از اینکه این آب مصرفی این جمعیت را باید از کجا تهیه کرد. در اطراف تهران همچنان ساخت و ساز ادامه دارد و تهران رودخانه ای ندارد. نه تنها تهران بلکه در اطراف تهران هم نمی توان رودخانه ای طبیعی و پرآب یافت. دردولت نهم و دهم شروع کردن به ساخت و سازهای بی رویه و بدون تفکر که مردم خانه دار شوند، غافل ازاینکه با این کاراکثر روستاییان را به شهر ها کشاندند. شهر پرند و پردیس و ده ها شهرک دیگر در اطراف شهرهای بزرگ از جمله تهران که بالاخره این شهر را به بیابان تبدیل خواهند کرد.
سرانجام تهران بعد از نشست های یک میلیمتری چه خواهد شد؟
شاید تا ۱۰ سال آینده، زلزله های تکان دهنده و مهیب در تهران داشته باشیم؛ ایجاد گسل های عمیق تهران را نمی توان کتمان کرد و اینکه برداشت آب از سفره های زیرزمینی تهران را به بیابان تبدیل می کند.