رویداد۲۴ نشست مجازی کمیسیون مشترک برجام روز جمعه برگزار شد، پس از آن اعلام شد که تحولات تازه‌ای رخ داده و گشایشی در مذاکرات برجام رخ داده است.
تا پیش از نشست روز جمعه نشانه‌های تحول دیده نمی‌شد. آمریکا بازگشت به برجام را مشروط به اقدام ایران در اجرای همه تعهدات خود کرده بود و از طرف دیگر ایران نیز اجرای تعهدات خود را به پس از لغو همه تحریم‌ها موکول کرده بود. ایران مذاکره با آمریکا را هم نمی‌پذیرفت.
پس از نشست آنلاین روز جمعه و مذاکرات محرمانه دیگری که جزییات آن روشن نیست، اعلام شد نشست بعدی اعضای کمیسیون مشترک برجام با حضور آمریکا روز سه شنبه در وین برگزار می‌شود.
دیپلمات‌های غربی روز جمعه نسبت به این تحول تازه ابراز خوشبینی کردند. در ایران نیز علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی از شکستن بن بست مذاکرات حرف زد.
یکی از بحث‌های مهم درباره مذاکرات وین این است که آمریکا چگونه در این نشست شرکت خواهد کرد، عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد ایران تاکید کرده که به صورت مستقیم و غیر مستقیم با آمریکا مذاکره نخواهد کرد.
از طرف دیگر رسانه‌های اروپایی بحث طرح گام به گام برای بازگشت آمریکا و ایران به برجام را مطرح کرده‌اند، اما عراقچی می‌گوید ایران هیچ طرح گام به گامی را نمی‌پذیرد. به گفته عراقچی "گفتگو‌های ما در وین درباره برداشته شدن تحریم‌ها، اقداماتی که آمریکا باید ابتدا انجام دهد و راستی‌آزمایی شود، کاملا فنی است. "
از طرف دیگر رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفته است: "از طریق شرکای اروپایی به دنبال مشخص کردن گام‌هایی هستیم که برای بازگشت ایران و آمریکا به برجام مشخص شود. "
خبرنگار پی‌بی‌اس از رابرت مالی پرسید که دولت بایدن با بیش از ۵۰۰ تحریمی که در دوران ترامپ علیه ایران اعمال شده چه خواهد کرد، که وی پاسخ داد: «ایران باید از مزایای توافق هسته‌ای بهره‌مند شود در صورتی که تهران تمامی گام‌هایی که برخلاف برجام بوده را بازگرداند، دولت بایدن باید تمامی این تحریم‌ها را که بر خلاف توافق هستند، لغو کند.»
این سخنان رابرت مالی با انتقاد مقامات اسرائیلی همراه بوده است.
در تحول دیگری محمد جواد ظریف وزیر خارجه روز گذشته با وزرای خارجه فرانسه و انگلیس درباره نشست وین گفت و گوی تلفنی داشت. ظریف به وزرای خارجه این دو کشور توصیه کرده که در وین موضع سازنده اتخاذ کنند.
علی بیگدلی تحلیلیگر مسائل سیاست خارجی و استاد دانشگاه در رابطه با تحولات اخیر برجام به فرارو گفت: "دوگانگی و تناقض در صحبت‌های آقای عراقچی به عنوان مذاکره کننده ارشد ایران با خبر‌های دیگر دیده می‌شود. او رهبری مذاکرات آنلاین روز جمعه را بر عهده داشت. آقای عراقچی تاکید کردند که به هیچ عنوان مستقیم یا غیر مستقیم با آمریکا مذاکره نمی‌کنند. اما از سوی دیگر روز سه شنبه قرار است هیات آمریکایی نیز در وین حاضر شود. آنچه که مقامات ایرانی می‌گویند با آنچه که قرار است سه شنبه اتفاق بیافتد به نظر می‌رسد کمی متفاوت باشد. "
او افزود: «مذاکره با همه طرف‌ها از جمله آمریکا از دید من کار درستی است و رد کردن این مذاکره اشتباه است. سیاست مذاکره ستیزی ایران به زیانش تمام می‌شود. این یک نقص بزرگ است. وقتی سیاست به بن‌بست می‌رسد دیپلماسی آغاز می‌شود. شرکت در مذاکرات تعهدی را به وجود نمی‌آورد فقط نقاط تاریکی مواضع را روشن می‌کند.»
بیگدلی درباره مذاکرات وین گفت حضور هیات آمریکایی اتفاق مثبتی است هر چند که آن‌ها در اتاق مذاکره نباشند.
این استاد دانشگاه با اشاره به نرمش آمریکا به ویژه از سوی رابرت مالی گفت: «این نرمش آمریکا برای جلب و جذب ایران به سوی مذاکره است و ما راهی غیر از این نداریم. مذاکره محفلی برای طرح نقطه نظرات است. ایران می‌تواند سر میز مذاکره تاکید کند تا همه تحریم‌ها برداشته نشود به تعهداتش باز نمی‌گردد.»
بیگدلی با اشاره به موقعیت ویژه جو بایدن در آمریکا گفت: "بیش از پنجاه روز از ریاست جمهوری بایدن می‌گذرد او قول داده که پس از صد روز گزارش عملکرد ارائه کند به همین دلیل مایل است در گزارش خود به مسئله برجام هم اشاره کند. "
او افزود: "در همین راستا ممکن است برجام دو مرحله‌ای شود یعنی در گام اول به مسائل هسته‌ای پرداخته شود و برجام سال ۲۰۱۵ احیا شود. اما این پایان کار نیست و در مرحله دیگر به مسائل جانبی از جمله بحث حقوق بشر، مسئله موشکی و تحرکات منطقه‌ای که مورد علاقه آمریکا و اروپا است پرداخته شود. یکی از دلایلی که ایران راضی به مذاکره نمی‌شود این است که مقامات ایران می‌دانند در آن صورت آمریکایی‌ها انتظارات بیشتری را مطرح می‌کنند که مورد قبول آن‌ها نیست. "
بیشتر بخوانید: مذاکره غیر مستقیم ایران و آمریکا برای احیای برجام چه معنایی دارد؟
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به تحولات منطقه‌ای گفت: «ایران باید وارد این مذاکرات شود چرا که تحولات منطقه‌ای اینگونه ایجاب می‌کند در هفته‌های اخیر هم شاهد ادامه این تحولات بودیم از جمله سفر نخست وزیر عراق به عربستان و توافق مهم او با محمد بن‌سلمان که پیام‌های زیادی داشت. تحولات سوریه هم به نحوی است که روابط این کشور با دیگر کشور‌های عربی در حال احیاست.»
بیگدلی درباره اظهارات اخیر رابرت مالی مبنی بر این که آمریکا می‌تواند تحریم‌های غیر هسته‌ای را هم بردارد گفت: «آن تحریم‌ها ارزش چندانی ندارد. بیشتر تحریم شخصیت‌ها و موسسه‌ها است. با این حال این سخنان را می‌توان چراغ سبز و یا کادویی از طرف آمریکا به ایران تلقی کرد. البته آقای عراقچی می‌گوید ایران به کمتر از لغو تمام تحریم‌ها راضی نمی‌شود. با این حال تصمیم گیری در این رابطه به نظر مقامات عالی رتبه در تهران بستگی دارد.»
این استاد دانشگاه معتقد است: "ایران و آمریکا چاره دیگری جز مذاکره ندارند، ایران اگر وارد مذاکره نشود باید بیشتر به سمت چین حرکت کند که این مرارت بار است، واکنش‌ها و مخالفت‌های داخلی و خارجی زیادی دارد. ایران در فضای بین‌المللی نمی‌تواند آمریکا را نادیده بگیرد، چین از نظر اقتصادی قدرتمند است، اما از نظر سیاسی توسعه نیافته و مقبولیت جهانی ندارد. از سوی دیگر آمریکا هم اگر به دنبال برقراری آرامش در خاورمیانه است باید ایران را مورد توجه قرار دهد. "
بیگدلی در پاسخ به این سوال که رابرت مالی رییس هیات امریکایی در مذاکرات وین است، حضور او چه تاثیری می‌تواند در روند مذاکرات داشته باشد، گفت: «او در دوره انعقاد برجام از مقامات بلندپایه بود و مخالف شدید خارج شدن ترامپ از برجام بود. در فضای دیپلماسی ایران شخص شناخته شده و قابل احترامی است و به همین دلیل هم ماموریت پرونده ایران را به او واگذار کردند. مالی بیان صریحی دارد و ایرانی‌ها با او می‌توانند کنار بیایند. آمریکا از طریق او نرمش‌هایی را نشان می‌دهد که امیدواریم به نتیجه مثبت ختم شود. مسئله مهم این است که کادر کاخ سفید به دنبال حل مسئله ایران است و این یعنی اراده در فضای تصمیم گیری آمریکا دیده می‌شود.
محسن جلیلوند تحلیلگر مسائل سیاست خارجی نیز درباره نشست وین به فرارو گفت: "جلسه وین مقدماتی است. در حال حاضر هم ایرانی‌ها تصور می‌کنند دست بالا را دارند و هم آمریکایی‌ها. ایران با افزایش سطح غنی‌سازی و تعداد سانتریفیوژ‌ها موقعیت تازه‌ای پیدا کرده است و می‌داند که آمریکا به شدت از رسیدن ایران به نقطه گریز هسته‌ای هراس دارد. وقتی که ایران حرف از غنی سازی ۶۰ درصد می‌زند در واقع تا ۹۰ درصد که میزان مورد نیاز برای ساخت بمب اتم است، هیچ فاصله‌ای نیست. "
او افزود: "از طرف دیگر آمریکا هم متوجه شده که تحریم‌ها بر اقتصادی ایران اثر جدی داشته است. "
جلیلوند با بیان اینکه باید دید هر دو طرف چه پیشنهاد‌هایی روی میز می‌گذارند گفت: «مانند معامله یک ملک، دو طرف معامله ابتدا روی پیشنهاد‌های حداکثری اصرار می‌کنند. خریدار می‌خواهد با پایین‌ترین قیمت بخرد و فروشنده قصد دارد با بالاترین قیمت معامله کند. بنگاه معاملاتی هم تلاش می‌کند پیشنهاد دو طرف را به هم نزدیک کند و معامله را جوش دهد. اروپایی‌ها در حال حاضر در این نقش ظاهر شده‌اند. روسیه و چین هم در جایگاه شاهدان معامله قرار دارند.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره حضور غیرمستقیم آمریکا در نشست وین گفت: "این اتفاق پیشتر هم رخ داده است، در مذاکرات سری اول برجام هم ویلیام برنز که آن زمان معاون وزیر خارجه بود و حالا رییس سیا است در مذاکرات حضور داشت، اما هیچ حرفی نزد و فقط گوش کرد و پیشنهادی هم از طرف آمریکا مطرح نکرد، بعد‌ها ایران ناچار شد رودررو با وزیر خارجه آمریکا مذاکره کند و عملا فقط ظریف و جان کری مذاکره می‌کردند. "
جلیلوند تاکید کرد که باید دید در وین چه پیشنهاد‌هایی روی میز قرار می‌گیرد در حال حاضر هر دو طرف تصور می‌کنند دست بالا را دارند حالا این حاصل محاسبه است یا سوء محاسبه زمان آن را مشخص می‌کند.
این کارشناس درباره پیشنهاد رابرت مالی برای لغو تحریم‌های ترامپ به ویژه تحریم‌های غیر هسته‌ای گفت: "پیشنهاد رابرت مالی خوب است و باعث می‌شود فضای مذاکرات بهتر شود. چیزی که روشن است دو طرف در ابتدای مذاکرات مسائل حداکثری را مطرح می‌کنند که بتوانند روی حداقل‌ها به توافق برسند. مطمئن باشید که نه ایران بر خواست‌های حداکثری اصرار می‌کنند و نه آمریکا و نهایتا دو کشور مجبور می‌شوند از خواسته‌های خود کمی عقب نشینی کنند. "
او درباره نتیجه مذاکرات گفت: «برای هر دو طرف زمان به سرعت در حال سپری شدن است. برای ایران وضعیت اقتصادی پیچیدگی زیادی پیدا کرده است و می‌تواند مشکلات بزرگتری را ایجاد کند. از طرف دیگر آمریکا هم زمان زیادی ندارد، ایران به دنبال افزایش سانتریفیوژ‌ها است و اگر به غنی سازی شصت درصد برسد به نقطه گریز بسیار نزدیک شده است، با این اتفاق ممکن است کنترل از دست دو طرف خارج شود.»