مسیرهای سفر فرانک در پروژهی گوگنهایم («آمریکاییها»).
رویداد۲۴ رابرت فرانک موفق به دریافت این کمکهزینه شد و از تابستان سال ۱۹۵۵ سفر حماسهای ۱۶۰۰۰ کیلومتریاش میان آمریکا را آغاز کرد. او پس از طی کردن پهنهی ایالات جنوبی آمریکا و رسیدن به کلیفرنیا در غرب آمریکا، درخواست تجدید کمکهزینه را کرد. پس از دریافت کمکهزینه در آوریل سال ۱۹۵۶، از مسیر میان ایالات شمالی آمریکا به سمت نیویورک در ساحل شرقی بازگشت و در ژوئن سال ۱۹۵۶ به نیویورک رسید.
دستاورد فرانک طی این سفر حماسهوار ۷۶۷ رول فیلم بود (حدود ۲۷ هزار عکس) که او برای این پروژه تهیه کرده بود. او پس از ظهور و بررسی کنتاکتهایش حدود ۱۰۰۰ عکس را چاپ کرد و شروع کرد به بررسی چینش عکسها در کنار یکدیگر. در نهایت ۸۳ عکس منتخب او به کتاب شاخصش، «آمریکاییها» راه یافتند.
کنتاکتهای پروژهی گوگنهایم («آمریکاییها») از راهپیمایی سیاسی شیکاگو، آگوست ۱۹۵۶.
فرانک عکسهای منتخبش را علامت میزد، آنها را روی زمین پهن میکرد یا به دیوار میچسباند و بر اساس موضوعاتی مثل نژاد، مذهب، سیاست، رسانه، گورستان، جوکباکس، غذاخوری و غیره دستهبندیشان میکرد.
اگر چه کتاب «آمریکاییها» فرانک در آغاز با نقدهای مثبتی همراه نشد، اما طی سالهای بعد این کتاب حضوری برجسته در دنیای عکاسی یافت. عکس روی جلد این کتاب در حراج کریستیز نیویورک در سال ۲۰۱۳ بهقیمت نجومی ۶۶۳ هزار و ۷۵۰ دلار فروخته شده است.
در اکتبر سال ۱۹۵۸ ناشر فرانسوی روبِر دِلْپیر که فرانک در نیویورک با او آشنا شده بود، نخستین نسخه از کتاب «آمریکاییها» با عنوان Les Américains را در پاریس منتشر کرد. در این کتاب از عکسهای فرانک برای تصویر کردن مقالات نویسندگان فرانسوی استفاده شده بود. سال بعد، انتشارات گروو پرس در نیویورک نسخهی آمریکایی این کتاب را منتشر کرد. در این نسخه، که با مقدمهای از جک کروئاک، نویسندهی رمان «در جاده» منتشر شد، عکسها برخلاف نسخهی قبلی با هیچ متنی همراه نبودند و استقلال خود را داشتند، به همان شکلی که فرانک میخواست.
فرانک همچون کتابهای پیشینش، در این کتاب نیز عکسها را بهشیوهای غیرروایی و غیرخطی چید. او برای ایجاد پیوند میان عکسهای همنشین به عناصر فرمی، موضوعی، مفهومی و زبانی تکیه زد. فرانک بهشکل نامحسوسی کتاب را به چهار بخش تقسیم کرده که هر بخش با تصویر پرچمی از آمریکا شروع میشود.
رابرت فرانک. گردهمایی سیاسی حزب دمکرات، شیکاگو، ۱۹۵۶. از کتاب «آمریکاییها».
رابرت فرانک، دواخانه (drugstore)، دیترُیت، ۱۹۵۵. از کتاب «آمریکاییها».
او در «آمریکاییها» مردم آمریکا را نشان داده، سیاه و سفید، شهری و روستایی، پیر و جوان، طبقهی متوسط و فقیر، نظامی و غیرنظامی، در غذاخوریها، پیادهروها، قبرستانها، محافل، درون ماشین، کنار جاده یا در دواخانه. او با سبک عکاسی خاص خودش – شکل سردستی در قالب نظارهگری مخفی، توجه به نادیدهگرفتهشدهها و امور پیشپاافتاده با نگاهی گزنده و در عین حال شاعرانه – به زیر سطح آمریکای عصر اتم نفوذ کرده و بیگانگی و ناراحتیاش از وضع موجود را نشان داده است.
«آمریکاییها» گسستی بود از سنت عکاسی خبری و مستند. عکسهای او در این کتاب برخلاف عکسهای متعارف خبری و مستند همیشه پیامی روشن و مشخص نداشتند و با کلیشههای اجتماعی جور نبودند. او از موضوعات جالبتوجه برای روزنامهها و از نشانههای «زندگی خوب» طبقهی متوسط فاصله گرفت و بر گروههای بهحاشیهرفتهای تمرکز کرد که رسانهها نادیدهشان میگرفتند: آفریقاییآمریکاییها، کهنسالان و نوجوانان. از سوی دیگر، معنای تصاویر او تا حد زیادی بر پایهی بستری که در آن قرار گرفته و نسبتشان با عکسهای همنشین شکل میگرفتند.
رابرت فرانک. سن فرانسیسکو، ۱۹۵۶، از کتاب «آمریکاییها».
فرانک دربارهی این عکس گفته: «این از عکسهای محبوبم است. روی چمن نشسته بودم، پشت آنها، بعد او به عقب نگاه کرد … آن شهر سفید و این آدمهای سیاه …. فضای [بین شهر و این دو آدم]، و… من [با عکاسیام این وضع را] به هم زدم. من یک مزاحمم.»
شماری از عکسهای پروژهی گوگنهایم که در کتاب «آمریکاییها» منتشر نشدهاند.
نقدهای اولیه به «آمریکاییها» مثبت نبود. دبیران مجلهی پاپیولر فتگرفی کاری نامعمول کردند و جمعاً نقدی بر آن نوشتند. کمابیش بدون هیچ استثنایی همگیشان رویکرد فرانک را محکوم کردند. بهگمان آنها این کتاب «تخطی و بیحرمتی به همهی استانداردهای کیفی یا قواعد تکنیکی است.» او با دیدگاهش «به ایالات متحده حمله کرده» و «شعری غمگین برای این مردم ناخوشاحوال» سروده است.
به هر حال، علیرغم نقدهای منفی اولیه، نسل نوظهور عکاسان آمریکایی با «آمریکاییها» ترغیب شدند کاوشی را آغاز کنند که در آن میتوان احساسات و اندیشههای پیچیده را از طریق عکس و همنشینی عکسها، آزادانه و بینیاز به متن منتقل کرد.
در تصاویر روز مجموعه عکس «آمریکاییها» اثر عکاس شناخته شده قرن بیستم « رابرت فرانک » را ببینید.
منبع: akkasee