رویداد۲۴ ثبت نام نامزد‌های انتخابات روز شنبه به پایان می‌رسد، اما برخلاف حکومت‌های جمهوری دنیا که نامزد‌های انتخاباتی فعالیت خود را بر اساس حمایت گروه‌ها و احزاب آغاز می‌کنند، در ایران همه منتظر نظر آیت الله جنتی هستند تا ببینند کدام نامزد‌ها را تایید صلاحیت می‌کند و این تایید صلاحیت چه تاثیری در نتیجه انتخابات ۱۴۰۰ خواهد داشت؟
اصولگرایان معتقدند جنتی صرفا بر اساس قانون نامزد‌ها را تایید می‌کند، اما نگاهی به سابقه انتخابات نشان می‌دهد نوعی دخالت در نحوه تایید صلاحیت نامزد‌ها وجود دارد که بخشی از اصلاح طلبان آن را مهندسی انتخابات تعبیر می‌کنند. در این گزارش نگاهی داریم به روند تایید صلاحیت نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری در بیست سال گذشته
در انتخابات ۱۳۸۰، در یک حرکت بدیع، ۱۰ نامزد انتخابات تایید شدند. در آن زمان اصلاح طلبان ادعا می‌کردند شورای نگهبان این افراد را تایید کرده که در برنامه‌های تبلیغی، زمان کمتری به سیدمحمد خاتمی برسد. آن‌ها که گمان می‌کردند رای خاتمی به خاطر سید بودن او بوده است، افرادی مثل سیدمحمود کاشانی، سیدشهاب الدین صدر و سیدمنصور رضوی را تایید صلاحیت کردند که این افراد سابقه زیادی در عرصه مدیریتی نداشتند. مثلا رضوی فقط عضو شورای شهر تهران بود یا صدر رئیس سازمان نظام پزشکی کشور بود.
سال ۱۳۸۴ روند انتخابات کاملا تحت تاثیر شورای نگهبان بود. این نهاد ابتدا مصطفی معین را رد صلاحیت کرد، ولی بعد با حکم حکومتی، معین تایید صلاحیت شد. قبل از آن مصطفی معین بار‌ها از حکم حکومتی انتقاد کرده بود، اما حالا در وضعیتی بود که یا باید انصراف می‌داد یا حکم حکومتی را می‌پذیرفت؛ آن هم در شرایطی که ابراهیم یزدی دبیرکل نهضت آزادی هم رد صلاحیت شده بود و حامیان معین به دنبال ائتلاف با این حزب بودند. همین مسئله باعث شد در زمان رسمی تبلیغات انتخابات، حدود یک هفته ستاد انتخاباتی معین تعطیل شود و در نهایت در انتخاباتی که چند صد هزار رای تعیین کننده بود، معین رای بالایی به دست نیاورد.
سال ۸۸ برخلاف سال ۸۰ شورای نگهبان بنا نداشت افراد زیادی را تایید صلاحیت کند. در این انتخابات میرحسین موسوی و مهدی کروبی که سابقه نخست وزیری و ریاست مجلس در دوران امام خمینی را داشتند، تایید صلاحیت شدند، اما همان زمان گفته می‌شد که جنتی و یزدی با تایید صلاحیت میرحسین مخالف بودند. برخی از اعضای شورای نگهبان در ستاد احمدی نژاد حضور داشتند و حتی به نفع او سخنرانی می‌کردند. به همین سبب، شائبه دخالت آن‌ها در انتخابات مطرح شده بود.
بیشتر بخوانید: قالیبافی‌ها جان گرفتند/ قانون جدید انتخابات ۱۴۰۰ به سود چه کسی است؟
سال ۹۲ شورای نگهبان تاثیر شگرفی در انتخابات داشت. اکبر هاشمی رفسنجانی رد صلاحیت شد و همین مسئله اصلاح طلبان را ناچار کرد که از حسن روحانی عضو جامعه روحانیت مبارز و نماینده ولی فقیه در شورای عالی امنیت حمایت کنند.
البته رد صلاحیت‌های ۹۲ فقط به هاشمی محدود نشد. در تعدد نامزد‌های اصولگرا، بسیاری از آن‌ها رد صلاحیت شدند. مثلا جبهه پایداری بین جلیلی و لنکرانی مردد بود که لنکرانی به خاطر اینکه به او درباره رد صلاحیتش خبر داده بودند، ناچار شد انصراف دهد.
اسفندیار رحیم مشایی، محمد شریعتمداری، مسعود پزشکیان، علیرضا زاکانی، علی فلاحیان، محمد سعیدی‌کیا، سیداحمد کاشانی، پرویز کاظمی، منوچهر متکی و طهماسب مظاهری از دیگر چهره‌های سرشناسی بودند که در جریان بررسی صلاحیت‌ها حضور نداشتند. از این جمع فلاحیان و کاشانی سابقه تایید صلاحیت در سال ۸۰ را داشتند.
سال ۹۶ اصولگرایان دچار اختلاف فراوانی شده بودند و نامزد‌های متعددی داشتند تا جایی که اصلاح طلبان تصمیم گرفتند برای کمک به روحانی، جهانگیری را وارد انتخابات کنند. بر خلاف سال ۸۰، این بار از خیل نامزد‌های اصولگرا تنها سه نفر تایید شدند. زاکانی و حاجی بابایی نامزد‌های نهایی جمنا میان رد صلاحیت شده‌ها بودند. همچنین محمود احمدی نژاد رئیس جمهور اسبق ایران هم رد صلاحیت شد. زاهدی، زریبافان، غرضی و پورمختار دیگر افرادی بودند که آن دوره رد صلاحیت شدند.
حالا باز هم نگاه‌ها به احمد جنتی است. دبیر شورای نگهبان چه برخوردی با مصطفی تاجزاده، مسعود پزشکیان، سعید محمد، محمد شریعتمداری و سایر نامزد‌های اصلاح طلب و اصولگرا خواهد داشت؟ احمدی نژاد گفته دکور صدا و سیما برای مناظره‌ها آماده شده است. این شایعه البته توسط کدخدایی رد شد. او گفته بود «صداوسیما به ما گفته چند نفر تایید می‌شوند که ما دکورمان را آماده کنیم اما ما گفتیم هیچ چیز معلوم نیست و نمی‌دانیم.» با این حال شایعه می‌گوید ۵ نفر تایید صلاحیت خواهند شد و رقابت اصلی بین علی لاریجانی و ابراهیم رئیسی خواهد بود. اما مشخص نیست آیا جنتی هم همین نمایش را می‌پسندد یا برنامه‌ای دیگر برای آینده مردمان این سرزمین دارد؟