رویداد۲۴ اوایل رسانه‌ای شدن کرونا و تعطیل شدن مدارس، والدین و دانش آموزان از خانه ماندن و تعطیلات چندهفته‌ای غیرمنتظره راضی بودند و با این امید که در طول چند هفته کرونا شکست می‌خورد و دوباره زندگی طبق روال سابق پیش می‌رود از تعطیلات لذت می‌بردند؛ غافل از اینکه کرونا قرار است مدت بسیار بیشتری مهمان ما باشد.
بعد از طولانی شدن بیماری و آغاز پیک‌های کووید مسئولین به این نتیجه رسیدند بهتر است آموزش دانش‌آموزان به‌صورت آنلاین صورت بگیرد. آموزش آنلاین در ابتدا با مشکلات زیادی روبه‌رو شد. از مشکلات شبکه شاد گرفته تا قطعی گاه‌وبیگاه و عدم دسترسی دانش‌آموزان به اینترنت یا گوشی هوشمند در بعضی مناطق. به‌هرروی مشکلات تا حدی برطرف شدند، اما موضوع دیگری مطرح شد. موضوعی که معلمان و مسئولین حوزه آموزش‌وپرورش بار‌ها به آن اشاره کردند و آن افت شدید تحصیلی دانش‌آموزان در مقاطع مختلف بود.
بیشتر بخوانید: ترک تحصیل‌های کرونایی؛ آمار عجیب دانش آموزان بازمانده از تحصیل در ایران
در همان ماه‌های ابتدایی شروع آموزش‌های آنلاین معلمان بار‌ها هشدار دادند که با این روش دانش‌آموزان افت تحصیلی خواهند داشت و بدون بار علمی درخور تنها مقطع آن‌ها تغییر می‌کند؛ اما به معلم‌ها گفته می‌شد در امتحان و نمره دادن سختگیری نکنید تا دانش‌آموزان بتوانند درس‌هایشان را با موفقیت بگذرانند. معلم‌ها هم بااینکه از حجم بالای تقلب اطلاع داشتند چشم‌پوشی کردند و هر طور که بود دو سال تحصیلی را به پایان رساندند.
حالا، اما با تمام شدن سال تحصیلی ۱۴۰۰-۹۹ مسئولین به این نتیجه رسیده‌اند که دانش‌آموزان افت تحصیلی محسوسی را تجربه کرده‌اند.
هیچ‌کس دل خوشی از آموزش مجازی ندارد
هر چه به روز‌های امتحانات نزدیک‌تر شدیم اعتراض خانواده‌ها نسبت به افت تحصیلی فرزندانشان بیشتر شد و دانش آموزان هم‌بار‌ها اعلام کردند دل‌خوشی از شیوه آموزش مجازی ندارند و با این مدل آموزشی نمی‌توانند درس‌ها را به‌خوبی یاد بگیرند. خانواده‌ها هم بااینکه در این سال تحصیلی بیشتر از گذشته با فرزندان خود همراه بوده‌اند، از آموزش مجازی ناراضی هستند و می‌گویند که فرزندانشان حتی درس‌های نه‌چندان سخت را هم یاد نگرفته‌اند. این موضوع حالا به دغدغه جدی مسئولان آموزش‌وپرورش تبدیل‌شده است، چراکه آن‌ها هم به افت تحصیلی و یادگیری دانش‌آموزان تأکید می‌کنند.
دراین‌باره معاون ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش گفته است دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی در مهارت‌های خواندن و نوشتن دچار مشکل شده‌اند. از سوی دیگر معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش هم‌بار‌ها به افت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه اول و دوم اشاره‌کرده و گفته: دانش‌آموزان متوسطه اول در درس‌های عربی، ادبیات و ریاضی مشکل دارند و دانش‌آموزان متوسطه دوم هم در درس‌های فیزیک، شیمی، ریاضی و عربی دچار افت شده‌اند.
این موضوع را علی باقرزاده، رئیس مرکز هماهنگی حوزه وزارت آموزش‌وپرورش نیز تأیید کرده است. به گفته او یک مطالعه موردی بین دانش‌آموزان پایه‌های سوم تا هفتم و در بین بیش از ۵میلیون دانش‌آموز با رویکرد آینده‌نگرانه نشان می‌دهد؛ ۳۲تا ۳۷درصد افت کیفی در درس علوم و ۵۰تا ۶۳درصد افت یادگیری در درس ریاضی داشته‌اند. همچنین شبیه‌سازی داده‌های ۱۵۷کشور جهان نشان می‌دهد، آموزش در کنار معیشت، بین ۳دهم تا ۹دهم باعث افت کیفی شده است. از سویی طولانی شدن تعطیلی مدارس می‌تواند باعث کاهش نرخ برگشت‌پذیری دانش‌آموزان به مدارس شود و افت یادگیری بر اثر انباشت افت در یادگیری‌های قبلی هم خواهیم داشت.
نمره‌های بالایی که واقعی نیستند
این روز‌ها افت تحصیلی دانش‌آموزان دغدغه جدی خانواده‌هاست و بااینکه در این روز‌های کرونایی به دلیل امتحانات غیرحضوری بیشتر دانش‌آموزان نمره‌های عالی می‌گیرند، اما خانواده‌ها به‌خوبی می‌دانند که این نمره‌ها، نمره‌های واقعی فرزندانشان نیست.
برای مثال دانش‌آموزی که همیشه نمره‌های متوسط یا پایین می‌گرفته چطور در زمان امتحانات و در دوره‌ای که بهترین دانش آموزان با افت تحصیلی روبه‌رو شده‌اند می‌تواند نمره‌های بالا بگیرد؟ در همین مورد یکی از معلمانی که این روز‌ها در حال تمام کردن سال تحصیلی است به «توسعه ایرانی» می‌گوید: «من که معلم هستم خوب متوجه می‌شوم کدام دانش آموزان تقلب کرده‌اند. امسال بعضی از پایه‌ها امتحان حضوری داشتند و این برای من عجیب نبود که هیچ‌کدام از بچه‌ها نمره قابل قبولی از برگه‌های امتحان نیاوردند.
بیشتر بچه‌ها برگه‌ها را سفید دادند یا جواب‌های بی‌ربط نوشتند. درصورتی‌که همین دانش آموزان در طول سال تحصیلی در امتحان‌های ترم قبل یا کلاسی نمره‌های بالا کسب می‌کردند. این تناقض در امتحان حضوری آخر ترم و نمره‌های امتحانات آنلاین گویای تقلب بچه‌ها و افت تحصیلی زیاد آن‌هاست. متأسفانه در مدرسه‌ها خصوصاً مدارس غیردولتی فشار زیادی برای دادن نمره‌های بالا به دانش‌آموزان روی معلم است. اگر دست من بود نمره واقعی بچه‌ها را در لیست ثبت می‌کردم تا حداقل خانواده‌ها بدانند بچه‌هایشان چیزی در این سال‌های تحصیل یاد نگرفته‌اند.»
پول بده، به‌جای تو امتحان می‌دهم
یاد نگرفتن درس‌ها و امتحانات غیرحضوری یا در برخی موارد ناآشنا بودن معلمان با چهره دانش‌آموزان راه تقلب را برای گروهی هموارتر از قبل کرده است. اینکه برای امتحان فردی دیگر سر جلسه حاضر شود و امتحان بدهد شیوه جدیدی نیست، اما با این سیستم آموزشی این راه بسیار راحت‌تر و پرمخاطب‌تر شده است. در این میان هم عده‌ای سودجو با گرفتن پول از دانش‌آموزان به آن‌ها امتحان می‌دهند و نمره‌های خوب کسب می‌کنند.
معلم فیزیک متوسطه اول و دوم: ما نمی‌توانیم افت تحصیلی دانش‌آموزان را انکار کنیم. با توجه به اینکه در متوسطه اول و دوم تدریس می‌کنم در جریان هستم که بیشتر معلمان از افت تحصیلی دانش‌آموزانشان شکایت دارند. بچه‌های ریاضی و تجربی بیشتر در درس‌های ریاضی، فیزیک و شیمی دچار افت تحصیلی شدند و دانش‌آموزان هنرستان هم در دروس کارگاهی بسیار ضعیف هستند
در همین رابطه سرهنگ علی‌محمد رجبی، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فدا ناجا درباره کانال‌ها و صفحاتی که در فضای مجازی در خصوص تقلب در امتحانات و فروش سؤالات امتحانی و کنکور فعالیت می‌کنند هشدار داد. به گفته او در این موارد بیشتر موضوع تقلب مطرح است که به‌صورت اینترنتی انجام می‌شود تا فروش سؤالات. با توجه به اینکه بسیاری از امتحانات و آزمون‌ها به‌صورت اینترنتی برگزار می‌شود، متأسفانه حتی در برخی از دانشگاه‌ها نیز دیده‌شده است که گروه‌هایی شکل‌گرفته‌اند و در ازای دریافت مبلغی پول به‌جای دانش‌آموزان یا دانشجویان امتحان می‌دهند یا اینکه در زمان امتحان، دانشجویان و دانش‌آموزان را پشتیبانی می‌کنند و برای این کار مبالغ بالایی نیز دریافت می‌کنند.
او همچنین خاطرنشان کرد: آن چیزی که در قالب فروش سؤالات است، عمدتاً کلاه‌برداری بوده و ما موارد متعددی در سال‌های گذشته داشتیم که تصاویر سؤالات سال‌های پیش از آن را به فروش رسانده و از این طریق اقدام به کلاه‌برداری کرده بودند. ما موضوع رصد و شناسایی کانال‌هایی که در حوزه تقلب در امتحانات به‌صورت مجازی فعال هستند را در دستور کار قرار داده‌ایم و در آینده نزدیک گزارش‌هایی در خصوص اقدامات انجام‌شده و دستگیری‌هایی که در این حوزه داشتیم را اعلام می‌کنیم.
دانش‌آموزانی که خواندن و نوشتن نمی‌دانند.
اما یکی از موضوعاتی که خانواده‌های دارای کودکان دبستانی را نگران می‌کند کم بودن توان خواندن و نوشتن دانش آموزان پایه اول و دوم دبستان است. دانش‌آموزی که کلاس اول و دوم خود را به‌صورت آنلاین و اینترنتی گذرانده قطعاً با مشکلات فراوانی روبه‌رو شده است. همین باعث شده تا مادران تمام تلاششان را برای آموزش بچه‌ها کنند، این در حالی است که شیوه‌های آموزشی از زمان مادران تا امروز متفاوت شده و همین باعث می‌شود دانش‌آموز سردرگم شود که به شیوه مادرش درس بخواند یا روشی که معلم آموزش می‌دهد.
رئیس مرکز هماهنگی حوزه وزارت آموزش‌وپرورش: یک مطالعه موردی بین دانش‌آموزان پایه‌های سوم تا هفتم و در بین بیش از ۵میلیون دانش‌آموز با رویکرد آینده‌نگرانه نشان می‌دهد؛ ۳۲تا ۳۷درصد افت کیفی در درس علوم و ۵۰تا ۶۳درصد افت یادگیری در درس ریاضی داشته‌اند
از سوی دیگر، برخی معلمان بر این باورند که تدریس‌های مجازی آن‌چنان کیفیتی نداشته است. همین موضوع موجب شد تا بسیاری از دانش آموزان در درس‌های پایه‌ای و اختصاصی‌شان دچار مشکل شوند. موضوعی که علی زرین نشان معلم فیزیک متوسطه اول و دوم به آن اشاره می‌کند: ما نمی‌توانیم افت تحصیلی دانش‌آموزان را انکار کنیم. با توجه به اینکه در متوسطه اول و دوم تدریس می‌کنم در جریان هستم که بیشتر معلمان از افت تحصیلی دانش‌آموزانشان شکایت دارند. بچه‌های ریاضی و تجربی بیشتر در درس‌های ریاضی، فیزیک و شیمی دچار افت تحصیلی شدند و دانش آموزان هنرستان هم در دروس کارگاهی بسیار ضعیف هستند.
خیلی از دانش آموزان با مفاهیم ابتدایی کار‌های عملی رشته‌های خود آشنایی ندارند. برای سال تحصیلی آینده این افت باید جبران شود. به نظرم باید بخشی از ساعت تدریس را به درس‌های سال قبل اختصاص دهیم، چراکه اگر توجهی به این افت تحصیلی نکنیم دانش آموزان از درس و مدرسه گریزان می‌شوند. البته این برنامه‌ریزی هم نیاز به حضور دانش‌آموز در مدرسه دارد.
مشکلات معلمان مناطق محروم، اما بیشتر از معلمان کلان‌شهر‌ها است. آن‌ها از یک‌سو با اولیای دانش‌آموزانی در ارتباط بودند که سواد چندانی نداشتند و در سوی دیگر دانش‌آموزانی را داشتند که به خاطر نداشتن گوشی نمی‌توانستند در فضای مجازی برای آموزش حاضر شوند. در این مناطق تدریس کار سختی است چراکه آنتن دهی بسیار ضعیف است و خانواده‌های دانش آموزان هم توانایی خرید گوشی‌های هوشمند برای فرزندانشان را ندارند؛ بنابراین معلمان مجبور می‌شدند که کلاس‌ها را حضوری برگزار کنند بااین‌حال به خاطر قرمز شدن استان‌ها کلاس‌های حضوری هم تعطیل شدند. در این مناطق بسیاری از خانواده‌ها هم‌سطح سواد پایینی دارند یا بی‌سواد هستند بنابراین کار برای معلمان سخت‌تر می‌شود.
در آخر، اما باید فکری به حال این وضعیت دانش‌آموزان کرد. اینکه آموزش‌های آنلاین در این برهه زمانی جایگزین آموزش حضوری شد فکر خوبی بود، اما مسئولان توجهی به افت تحصیلی ناشی از آن نداشتند. حالا، اما با آمدن واکسن و زمزمه‌هایی که سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ حضوری می‌شود باید در راستای جبران نقصان این دو سال برنامه‌ای ویژه برای دانش‌آموزان طراحی شود.