رویداد۲۴ اسفندماه سال 1398 بود که ورود کرونا به ایران رسما اعلام شد و همه مردم با سلاح مواد ضدعفونی کننده و ماسک به جنگ ایران ویروس بی رحم رفتند اما هرچقدر مردم جنگیدند و مقاومت کردند فایده نداشت و این ویروس با جهش‌ها و واریانت‌های مختلف سر جنگ با مردم برداشت و خیلی از خانواده‌ها را به عزای عزیزانشان نشاند به همین دلیل تلاش و تکاپو برای کشف و ساخت واکسن در همه جهان قوت گرفت و محققان حوزه پزشکی و داروسازی سعی کردند با سلاحی به نام «واکسن» به جنگ تمام عیار با کرونا بروند و با ایمن سازی 80 درصدی جامعه، برای همیشه زنجیره انتقال آن را از همدیگر بدرند.
کشورهای غربی به عنوان اولین کشورها موفق به ساخت واکسن کرونا شدند اما به دلیل وجود تحریم‌ها و بدقولی‌های کشورهای غربی برای صادر کردن واکسن آنفولانزا به ایران، محققان ایرانی دست روی دست نگذاشته و کمر همت بستند تا خودشان واکسن کرونا تولید کنند بنابراین از همان روزهای آغازین تلاش برای ساخت واکسن علیه این بیماری منحوس را آغاز کردند و توانستند سه واکسن کوو ایران برکت، رازی کووپارس، انستیتوپاستور را به مراحل پایانی مطالعات بالینی برساند و خبر خوش واکسیناسیون عمومی را به مردم بدهند البته لازم به ذکر است که سیستم بهداشت کشور منتظر تولید واکسن ایرانی نمانده و با وارد کردن واکسن‌های اسپوتنیک وی، آسترازنکا و سینوفارم شروع به واکسینه کردن کادر درمان، سالمندان و بیماران خاص کرده است اما سوالی که این روزها شاید ذهن خیلی‌ها را درگیر کرده این است که آیا این واکسن‌ها به ویژه واکسن‌های ایرانی بر انواع و اقسام جهش‌های کرونا تاثیر دارد یا خیر و همچنین سوال دیگر اینکه چه زمانی قرار است نوبت واکسن گروه‌های سنی متفاوت فرا برسد؟ در ادامه این گزارش، به آخرین وضعیت واکسن‌های ساخت ایران خواهیم پرداخت و به این سوال‌ها پاسخ می‌دهیم واکسن‌های کشف شده توسط محققان ایرانی در چه مرحله‌ای هستند و قرار است کی وارد رگ‌های همه ایرانیان شود.
بیشتر بخوانید: چه کسانی نباید واکسن کرونا بزنند؟
مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا و محقق اصلی پروژه و مسئول تیم نظارت بر فاز مطالعات بالینی واکسن کووایران برکت با اشاره به آخرین وضعیت مطالعات بالینی این واکسن گفت: درحال حاضر فاز سوم مطالعات بالینی واکسن کوو ایران برکت از روز ۲۷ اردیبهشت ماه سال جاری آغاز شده و قرار است در این مرحله بر روی 20 هزارنفر مطالعه صورت گیرد.
او افزود: مطالعات فاز سوم این واکسن در تهران، کرج و چند استان دیگر درحال انجام است برای مثال هم اکنون در استان تهران روزی هزار نفر واکسینه می‌شوند.
محرز درخصوص عوارض مشاهده شده در افرادی که واکسینه شدند، بیان کرد: خوشبختانه تاکنون روند مطالعات بسیار خوب پیش رفته و عوارض خاصی در داوطلبان دیده نشده است اما به هرحال مطالعه دقیق بر اثرپذیری واکسن در افراد زمان بیشتری نیاز دارد و باید تا انتهای به ثمر رسیدن تحقیقات صبر کنیم.
او در پاسخ به این سوال که چه زمانی باید منتظر تولید انبوه این واکسن باشیم؟ گفت: قاعدتا پس از پایان تحقیقات فاز سوم بالینی و تایید گزارش آن واکسن به تولید انبوه خواهد رسید و نهایتا تا پایان خردادماه نتیجه فاز سوم برای دریافت تاییدیه ارسال خواهد شد.
محرز اظهار کرد: از آنجایی که نتایج تاثیر این واکسن بسیار خوب و قابل قبول بوده است، اگر زودتر تاییدیه بگیرد می‌تواند به تولید انبوده برسد اما به طورکلی نهایتا تا اوایل تابستان قطعا برای واکسیناسیون عمومی آماده خواهد شد.
مرحله اول فاز سوم کارآزمایی بالینی واکسن ایران و کوبا به پایان رسید/این واکسن بر انواع واریانت‌ها اثربخشی دارد/تا یک ماه دیگر 1 میلیون دُز واکسن انستیتو پاستور تولید خواهیم کرد
احسان مصطفوی، مدیر پروژه کارآزمایی بالینی فاز سوم واکسن مشترک ایران و کوبا با اشاره به آخرین وضعیت نتایج واکسن کرونای مشترک ایران و کوبا گفت: در حال حاضر مطالعه واکسن کرونای کنژوگه تولید انستیتو فینلای کوبا که با مشارکت انستیتو پاستور ایران کارآزمایی بالینی فاز سوم آن در 8 شهر کشور آغاز شده است در حال انجام می باشد. در این مرحله، ٢۴ هزار نفر داوطلب در کارآزمایی تزریق اول واکسن را انجام داده اند.
او افزود: روز سه‌شنبه چهارم خرداد تزریق دوم واکسن در شهر اصفهان آغاز شد و پیش بینی این است که تزریق دوم در تمام شهرهای مطالعه در حدود چهار هفته انجام شود.
مصطفوی تصریح کرد: ان شاءالله در اوایل تیرماه تزریق دوم واکسن به پایان می رسد؛ البته در دو استان زنجان و یزد یک نوبت تزریق یادآور یا بوستر هم انجام می شود.
مدیر پروژه کارآزمایی بالینی فاز سوم واکسن مشترک ایران و کوبا با اشاره به نحوه مطالعه اثربخشی این واکسن گفت: در کارآزمایی فاز سه، هدف اصلی بررسی میزان اثربخشی واکسن است و ما به دنبال آن هستیم که بررسی کنیم تزریق این واکسن چقدر توانسته است باعث کاهش ابتلا به شکل‌های علامتدار و شدید و مرگ و میر کرونا شود؛ درواقع در این مرحله قرار است دوگروه که واکسینه شدند و نشدند را مورد مقایسه و مطالعه قرار دهیم تا نتایج اثربخشی این واکسن مشخص شود.
او در پاسخ به این سوال که این واکسن چه زمانی به تولید انبوه خواهد رسید؟ گفت: به طور موازی با این کارآزمایی، تولید این واکسن نیز در انستیتو پاستور ایران دنبال می شود و هدف گذاری شده در کمتر از یک ماه آینده، 1 میلیون دُز واکسن تولید شود و تا اواخر تابستان 4 میلیون دُز واکسن تولید خواهد شد که این ظرفیت با افزایش زیرساخت تولید در پاییز باز هم افزایش خواهد یافت.
مصطفوی درباره تاثیر این واکسن بر انواع واریانت‌های شایع در جامعه گفت: براساس مطالعاتی که در کشور کوبا انجام شده است، این واکسن بر انواع واریانت‌های شایع اثر لازم را دارد و باتوجه به پلتفرم ساخت آن، درصورت نیاز می‌توان واکسن را متناسب با جهش های احتمالی هم بازسازی نمود؛ اما در حال حاضر برای واریانت‌های شناخته شده دغدغه جدی ای برای کارآیی این واکسن نداریم.
محمدحسین فلاح مهرآبادی، سخنگوی موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی درباره روند کارآزمایی بالینی واکسن رازی کووپارس گفت: نتایج ارزیابی‌ها نشان می‌دهد این واکسن جزء واکسن‌های بسیار کم عارضه است و به لحاظ اثربخشی نیز هنوز برای اظهار نظر قطعی زود است زیرا در فاز اول تاکید بر پیدا کردن دوز موثر بود. در حال حاضر دوز ۱۰ میکروگرم با اثربخشی بالای ۸۰ درصد برای ادامه کارآزمایی در فاز دوم انتخاب شده و پیش بینی می‌شود فاز دوم مطالعات در هفته دوم خردادماه آغاز شود.
او افزود: در فاز دوم، علاوه بر پایش ایمن و بی خطر بودن واکسن، تمرکز بر ارزیابی اثربخشی و ایمنی زایی واکسن است و براساس نتایج این فاز می‌توانیم وارد مطالعات فاز سوم شویم.
فلاح مهرآبادی با بیان این که خوشبختانه اثربخشی خوبی در دوز منتخب گزارش شده است، تصریح است: این واکسن در فاز اول ایمنی خوبی ایجاد کرده است و در صورت ادامه این روند، همانطور که واکسن‌های نوترکیب از واکسن‌های کم عارضه دنیا محسوب می‌شوند، «رازی کووپارس» نیز جزء واکسن‌های بسیارکم عارضه خواهد بود.
سخنگوی موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی درباره عوارض این واکسن گفت: تلاش تمام شرکت‌ها، طراحی واکسنی با کم ترین عارضه است. در مطالعات بالینی فاز یک واکسن موسسه رازی، عارضه ای که در داوطلبان و روند مطالعه اختلال ایجاد کند، مشاهده نشد و به لحاظ اثربخشی نیز با توجه به سابقه خوب واکسن های نوترکیب در ایجاد ایمنی زایی بالا به نظر می‌رسد نتایج مورد نظر حاصل شود.
فلاح مهرآبادی درباره تاثیر این واکسن بر انواع جهش‌ها اظهار کرد: هر چند بررسی‌ها در فاز اول نشان از بی خطر بودن این واکسن دارد اما در مورد ایمنی‌زایی آن بر ویروس باید منتظر تکمیل شدن فاز دوم مطالعات باشیم درواقع آن زمان است که می‌توان به طور قاطع درباره اثرگذاری واکسن صحبت کرد.
براساس اعلام وزارت بهداشت و درمان روز چهارشنبه تا 5 خردادماه سال جاری، 2844639 واکسن در دُز اول، 485670 واکسن در دُز دوم در کشور تزریق شده که نشان می‌دهد در مجموع از طریق واکسن‌های وارد شده به کشور، 3330309 دُز واکسن به مردم تزریق شده است و طبق گفته سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان برنامه این است که تا پایان خرداد، گروه‌های آسیب پذیر شامل افراد بالای ۶۰ سال و بیماران صعب العلاج و خاص واکسینه شوند و در تابستان نیز واکسیناسیون عمومی در فازهای بعدی شروع شود تا زودتر از آنچه که در سند ملی واکسیناسیون کووید۱۹ اشاره شده، واکسیناسیون مردم ایران به پایان برسد.