رویداد۲۴ سه سال پیش یک ویدئو از سودان در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخید و توانست رکورد بازدید جهانی را بزند. در این ویدئو یک توریست که به سودان سفر کرده بود، در یک بازار محلی به ازای یک اسکناس ۱۰۰ دلاری ۲ جعبه بزرگ اسکناس پوند سودان را با خودش روی زمین می‌کشید. آن زمان سودان درگیر سقوط ارزش پولی ملی بود و این ویدئو به شکل نمادین می‌خواست ورشکستگی و بی ارزش شدن پول سودان جنگ زده و فقیر را نشان دهد که حدود ۱۲۰ درصد سقوط کرده بود.
حالا در سال ۱۴۰۰ در این سوی جهان در ایران ارزش پول ملی نزدیک به ۲۲۰ درصد سقوط کرده و اگر کسی بخواهد چنین ویدئویی ضبط کند؛ باید به جای ۲ جعبه چند جعبه دست بگیرد. ۱۰۰ دلار اکنون برابر با دو میلیون و ۳۰۰ هزارتومانی است. زمانی که درشت‌ترین پول ایران (ده هزارتومانی) معادل ۱۰ دلار هم نیست برای ۱۰ دلار باید ۲۳۰ هزار تومان پول پرداخت کرد.
بیشتر بخوانید:از میرکاظمی تا رهبر/ کابینه ابراهیم رئیسی چگونه بسته می‌شود؟
به گزارش رویداد۲۴ حالا در چنین شرایطی کاندیدا‌های انتخابات ریاست جمهوری هر کدام وعده و وعیدی برای نجات پول ملی می‌دهند و در جالب‌ترین وعده محسن رضایی اعلام کرده می‌خواهد ریال را در منطقه بعد از دلار و یورو به ارزش مندترین واحد پول تبدیل کند. محسن رضایی در توضیح اینکه چگونه می‌تواند چنین کاری کند، گفته: «به جای ۴ صفر باید ۷ صفر از پول ملی حذف کنیم.»
این صحبت‌ها از سوی نامزد انتخابات ریاست جمهوری آن هم کسی که خود را تنها اقتصادخوانده موجود در میان نامزد‌ها می‌داند، تعجب انگیز و عجیب بود.
اولین نکته این بود که محسن رضایی چطور می‌گوید می‌خواهد ریال را بعد از دلار و یورو برترین پول منطقه کند، آیا او نمی‌داند هم اکنون ارزش پول تعدادی از کشور‌های خاورمیانه از دلار و یورو بالاتر است؟ واقعیت این است که برخلاف آنچه رضایی گفته، با ارزش‌ترین پول‌های ملی در منطقه دینار کویت، دینار بحرین و ریال عمان است و نه دلار و یورو. یک دینار کویت به عنوان ارزنده‌ترین واحد پول کشور‌های منطقه، معادل ۸ هزارتومان ایران و ۳ دلار آمریکاست و دینار بحرین و ریال عمان معادل دو دلار آمریکا. در مقابل یک هزارتومان ایران برابر است با ۰.۰۴ دلار یعنی فقط ۴ سنت.
نکته بعدی راهکاری است که محسن رضایی به عنوان راه‌حل نجات پول ملی مطرح کرده؛ او گفته باید هفت صفر از پول ملی حذف کنیم. برای بررسی این راهکار ضروری است نگاهی به تاریخچه حذف صفر بیندازیم و ببینیم آیا اساس حذف صفر به معنای تقویت ارزش پول ملی است؟
در ابتدای انقلاب اسکناس ۱۰۰۰ تومانی، درشت‌ترین اسکناس آن زمان بود، در آمریکا هم درشت‌ترین اسکناسی که چاپ میشد ۱۰۰ دلاری بود. البته برای دوره کوتاهی ۱۰۰۰ دلاری هم چاپ شد که خیلی زود انتشار آن را متوقف کردند. هرچند در آن زمان هم قدرت خرید مردم در آمریکا ۲ تا ۳ برابر ایران بود. اما در اوایل انقلاب هر دلار امریکا ۷ تومان بود و ۱۰۰۰ تومان ایران معادل ۱۴۰ دلار امریکا میشد و درشت‌ترین پول در ایران یعنی ۱۰۰۰ تومان با درشت‌ترین پول امریکا یعنی ۱۰۰ دلار تقریبا برابر بود.
آخرین تغییر در واحد پول ایران به سال ۱۳۵۱ باز می‌گردد که طی آن در بند الف ماده یک این قانون آمده بود: «واحد پول ایران ریال است. ریال برابر صد دینار است».
از آن تاریخ تا به امروز که بیش از ۴۷ سال از آن می‌گذرد واحد پول ایران ریال بوده، هرچند که مردم در کوچه و بازار و حتی در دادوستد‌ها واحد پول را در لفظ به تومان تبدیل کرده‌اند.
مدت زیادی است که بحث حذف صفر از پول ملی وجود دارد و در آخرین اتفاق، مجلس پیشین لایحه دولت مبنی بر حذف چهارصفر از پول ملی را به تصویب رساند، اما همچنان این مصوبه معلق است.
به گزارش رویداد۲۴ در واقع دولت در لایحه حذف چهار صفر از پول ملی، ساده‌سازی نحوه محاسبه حساب‌های ملی و اثر روانی حذف صفر از پول ملی را دنبال می‌کرد و تبدیل واحد پولی از ریال به تومان، در واقعیت تاثیر چندانی بر ارزش پول ملی نخواهد داشت، زیرا ارزش آن تغییر نمی‌کند.
برزیل یکی دیگر از کشور‌هایی است که پرچم‌دار حذف صفر از پول ملی خود است. این کشور طی چند سال گذشته هفت بار اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده است، اما هیچگاه جوابی از آن نگرفت چرا که زمانی اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرد که دارای اقتصاد ضعیفی بود و تنها به منظور بار روانی این مسئله، اقدام به چنین کاری کرد.
در ایران نیز هر زمانی که اقتصاد با بحران سقوط ارزش پول ملی مواجه شده، دولت‌ها بحث حذف صفر از پول ملی را پیش کشیده‌اند، از یک صفر و چهار صفر گرفته و حالا هم که محسن رضایی می‌خواهد ۷ صفر حذف کند.
امروز بسیاری از اقتصاددانان معتقدند حذف صفر از پول ملی هر چند از یک منطق صحیح اقتصادی تبعیت می‌کند، اما لازم است اجرای آن در زمان درست خود و در شرایطی انجام شود که ثبات حداقلی بر فضای اقتصادی کشور حاکم شده باشد و اجرای آن بار روانی جدیدی در اقتصاد برجا نگذارد.
حسین اسدی نیا، اقتصاددان در گفتگو با رویداد۲۴ در این باره توضیحاتی ارائه کرده و می‌گوید: کاهش صفر‌های پول ملی لزوما منجر به تقویت ارزش پول نمی‌شود. این خیلی واضح است؛ چه ۴ صفر چه ۷ صفر کم شود ارزش پول تکانی نمی‌خورد. ما باید اقتصاد را به عنوان یک علم بپذیریم و به آن عمل کنیم. علم اقتصاد را ما هنوز قبول نکردیم. بحث تورم در کل دنیا ریشه کن شده و به جز دو سه کشور مثل ایران و ونزوئلا، سایر کشور‌های جهان اصلا مساله تورم ندارند.
به گفته او تاسف برانگیز است که یک کاندیدا که صاحب مدرک دکترای اقتصاد هم هست، وقتی بحث سیاست و قدرت گرفتن پیش می‌آید، به تمامی آموزه‌های علم اقتصاد پشت می‌کند و چنین وعده و وعید‌های بدون پایه‌ای می‌دهد.
این اقتصاددان می‌گوید: محسن رضایی همان کسی است که می‌گفت اگر صد سرباز آمریکایی را در حوزه خلیج فارس گروگان بگیریم و به ازای هر کدام آن‌ها هزار دلار غرامت طلب کنیم، می‌توانیم مشکلات اقتصادی را حل کنیم.
او ادامه می‌دهد: واقعیت خلاف وعده و وعید‌های است که این روز‌ها از سوی کاندیدا‌هایی می‌شنویم که قبلا هم بر سر قدرت بوده و مردم تا حدی با مواضع و رویکردهایشان آشنا هستند. باید به علم اقتصاد رجوع کرد و به آقایی که سودای رییس جمهور شدن دارد به یاد بیاوریم که مبانی ابتدایی علم اقتصاد به ما می‌گوید حذف صفر مطلقا هیچ اثری روی ارزش پول ندارد و بی راهه‌ترین راه برای تقویت ارزش پول ملی است.
به گزارش رویداد۲۴ این کارشناس اقتصادی تاکید می‌کند: آقای رضایی گفته می‌خواهد ریال ایران را ارزشمندترین پول منطقه کند. این در حالی است که اساسا قیمت واحد پول مهم نیست، مهم تورمی است که سوار آن نرخ ارز می‌شود در کشور‌های منطقه هم همین طور است. اگر یک کاندیدا‌ها بیاید و بگوید برنامه دارد ریال را با افغانی واحد پول افغانستان هم ارز کند من به او رای می‌دهم، اما حتی پول ما از آن هم پایین‌تر آمده پول ملی افغانستان بسیار سالم‌تر و قابل اتکاتر است. همین وضعیت در مورد پول عراق هم وجود دارد. تازه این را در نظر بگیرید که عراق و افغانستان هر دو طی سال‌های اخیر با جنگ دست و پنجه نرم می‌کردند و ما در «جزیره ثبات» منطقه بوده‌ایم و وضع ارزش پول ملی‌مان به این صورت است.
به گفته او با هر شوک ارزی حدود ۸۰ درصد از ارزش پولی کاسته می‌شود و طی سه سال اخیر اقتصاد ایران در سه نوبت دچار شوک ارزی شده و حاصل آن سقوط نزدیک به ۲۰۰ درصدی پول ملی است. اما در سخنان هیچ کدام از کاندیدا‌ها نمی‌توان طرح مدون و مبتنی بر علم اقتصاد برای نجات پول ملی پیدا کرد.