رویداد۲۴ بیش از دو سال از شیوع ویروس کرونا در ایران می‌گذرد و این ویروس در کنار تمامی پیامد‌هایی که از خود بر جای گذاشته با تبعات اقتصادی زیادی نیز همراه بوده است. همه‌گیری این ویروس در ایران دقیقا همزمان با بحران مسکن در کشور به وقوع پیوست.
طی دو سال اخیر به دلیل رکود تورمی و سیاست‌های غلط در حوزه مسکن، مستاجران بدون اینکه سطح درآمدشان تغییر چندانی کرده باشد، با چندبرابر شدن قیمت اجاره بها مواجه شدند. حالا مستاجران باید برای اجاره یک خانه سه تا چهار برابر پول بیشتری به عنوان اجاره بها پرداخت کنند. در این میان ستاد ملی کرونا، برای حمایت از مستاجران اقدام به تصویب مصوبه‌هایی مانند تعیین سقف تمدید ۲۵ درصدی نرخ اجاره‌بها و محدودکردن حق حکم تخلیه برای مالکان گرفت تا مستاجران بتوانند زمان بیشتری را در خانه تحت قراردادشان بمانند.
بیشتر بخوانید:برداشت شبانه ۱۲ هزار میلیاردی از جیب سپرده گذاران/ چگونه بانک صادرات اموال بیت المال را به جیب یک بانک خصوصی ریخت؟
در کنار این مصوبه‌ها، ستاد ملی کرونا با هماهنگی وزارت شهرسازی و بانک مرکزی امکان پرداخت وام ودیعه مسکن را برای مستاجران در نظر گرفت. این تسهیلات سال گذشته هم برقرار بود اما همه مستاجران نتوانستند از آن بهره‌مند شوند. امسال قرار است هم مبلغ وام ودیعه مسکن بیشتر شود و هم به تعداد بیشتری از متقاضیان این وام پرداخت شود. در ادامه جزئیات بیشتری درباره این تسهیلات را می‌خوانید، اینکه کدام مستاجران می‌توانند این وام را دریافت کنند و شرایط پرداخت این وام چیست؟
ثبت نام وام ودیعه مسکن از ساعت ۱۲ چهارشنبه ۲۶ خرداد گذشته آغاز شده و قرار است تا پایان شهریور سال جاری ادامه پیدا کند. بانک‌ها و موسسات اعتباری موظفند این وام را حداکثر تا پایان آذر ۱۴۰۰ به متقاضایان پرداخت کنند.
طبق آمار اخذ شده از سامانه جامع طرح اقدام ملی مسکن وزارت راه و شهرسازی، تا پایان سال ۱۳۹۹، ۲۲۵ هزار و ۹۸۲ فقره تسهیلات کمک ودیعه مسکن پرداخت شد. سال گذشته سقف وام مستاجران ۵۰ میلیون تومان بود و امسال تا ۷۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است.
بر اساس اعلام محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی تسهیلات مسکن به مستأجرانی که سال گذشته از این وام استفاده کرده‌اند، تعلق نخواهد گرفت. همچنین متقاضیان وام ودیعه مسکن نباید تاکنون هیچ گونه تسهیلات مسکن دولتی از خانه سازمانی تا زمین و طرح‌های ملی مسکن دریافت کرده باشند.
وام ودیعه مسکن در تهران به واحد‌های مسکونی کوچک‌تر از ۷۵ متر تعلق می‌گیرد و در بقیه شهر‌ها خانه‌های استیجاری کمتر از ۹۰ متر را شامل می‌شود. تاریخ انعقاد اجاره‌نامه باید مربوط به شش ماهه نخست سال ۱۴۰۰ باشد و افراد حداکثر تا دو هفته پس از معرفی، به شعبه مراجعه کرده و مدارک لازم جهت دریافت تسهیلات کمک ودیعه مسکن را ارایه دهند.
مستاجران برای دریافت این وام باید حداقل پنج سال در شهر مورد نظر سکونت داشته باشند. در نهایت هم مستاجرانی می‌توانند وام ودیعه مسکن را دریافت کنند که ثابت کنند دارای حقوق ثابت هستند.
میزان وام ودیعه مسکن در تهران و سایر شهر‌ها متفاوت است. سقف مبلغ این تسهیلات برای کلانشهر تهران ۷۰ میلیون تومان، سایر کلانشهر‌ها ۴۰ میلیون تومان و سایر شهر‌ها ۲۵ میلیون تومان تعیین شده که نسبت به وام ودیعه سال گذشته به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۱۰ میلیون تومان افزایش یافته است. در ادامه مصوبه ستاد ملی کرونا آمده است: «شرایط و مقررات مترتب بر این تسهیلات در سال ۱۳۹۹، در سال جاری نیز به قوت خود باقی است. تا سقف مبلغ ۱۰ هزار میلیارد تومان از بسته تسهیلات کرونایی در سال ۱۴۰۰ به پرداخت تسهیلات برای این موضوع اختصاص داده می‌شود.»
قسط وام ۷۰ میلیونی، ۲ میلیون و ۳۲۵ هزار تومان، قسط وام ۴۰ میلیونی، یک میلیون و ۳۲۸ هزار تومان و وام ۲۵ میلیونی با اقساط ماهانه ۸۳۰ هزار تومان تعیین شده است.
وام ودیعه مسکن مستاجران ۱۴۰۰ بازپرداخت وام ودیعه مسکن به دو صورت است؛ یکی آن‌که وام مستقیم به مالک پرداخت می‌شود و مستأجر فقط کارمزد و سود آن را پرداخت می‌کند. در این روش اجاره‌نشین برابر با مدت قرارداد که معمولا یکسال است سود مربوطه را بازپرداخت می‌کند. در روش دیگر بازپرداخت وام ودیعه ۳ ساله با سود ۱۲ درصدی است. در این شیوه وام مستقیم به مستأجر پرداخت می‌شود. سود وام ودیعه مسکن ۷۰ میلیونی ۱۳.۷ میلیون تومان، وام ۵۰ ملیون تومانی ۷.۸ میلیون تومان و ۴.۹ میلیون تومان است.
یکی از مشکلات مستأجران در مصوبه ستاد ملی کرونا برای دریافت وام ودیعه مسائل مربوط به ضامن بود که به نظر می‌رسد با توجه به افزایش رقم این وام در سال ۱۴۰۰ اجاره‌نشین‌ها (به خصوص تهرانی‌ها) با مشکلات بیشتری مواجه خواهند شد. در زمان حاضر دریافت وام‌های ۵۰ میلیون تومانی از بانک‌ها مستلزم داشتن دو ضامن است و مشخص نیست وام ۷۰ میلیون تومانی ودیعه مسکن مستأجران تهرانی قرار است چگونه و با چه شرایطی پرداخت شود. بانک‌ها عموما به ازای هر ۲۰ میلیون تومان وام یک ضامن می‌خواهند اگر این موضوع شامل حال وام ودیعه مسکن شود، ممکن است دریافت وام ۷۰ میلیونی ودیعه مسکن در تهران سه ضامن و ۴۰ میلیونی در کلانشهر‌ها دو ضامن رسمی لازم داشته باشد.
در مورد سایر شهر‌ها نیز امسال برای متقاضیان شرایط سخت تری پیش آمده. سال گذشته مستاجران ساکن شهر‌های به جز تهران می‌توانستند سفته و سهام عدالت خود را به عنوان وثیقه نزد بانک قرار دهند، اما امسال باید یک تا دو ضامن به تناسب میزان وام دریافتی به بانک معرفی کنند.
مهم‌ترین مشکلی که متقاضیان وام مسکن با آن روبه رو هستند عدم تعهد بانک‌ها به پرداخت این وام است. سال گذشته از ۹۰۰هزار متقاضی، ۶۷۵ هزار نفر موفق به دریافت وام ودیعه مسکن نشدند. سال گذشته فقط ۴ هزار میلیارد تومان منابع برای پرداخت ودیعه مسکن در نظر گرفته شده بود، اما امسال این رقم به ۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده و البته سقف تسهیلات هم تقریبا دو برابر شده است.
با این حال بانک‌ها از پرداخت این وام مصوب ستاد ملی کرونا طفره می‌روند. دبیر کانون بانک‌های خصوصی گفته است که «اغلب بانک‌ها توان پرداخت وام با این مبلغ را ندارند».
به دلیل همین مشکلات و گرانی مسکن هم است که کارشناسان معتقدند، پرداخت ۷۰ میلیون تومان تسهیلات برای مستاجران در شهر تهران و ۴۰ میلیوت تومان در شهر‌های بزرگ، به دلیل شرایط کرونا، خالی از لطف نیست و می‌تواند گره از کار برخی از مستاجران باز کند، اما این سیاستی که در پیش گرفته شده در حد مُسَکِن نیز محسوب نمی‌شود و نمی‌تواند گره‌ای از مشکلات بزرگی که سر راه مستاجران است باز کند.
بازار اجاره‌بها در کشور بسیار آشفته است و در حال حاضر در تهران در یک محله معمولی نمی‌توانید واحد کوچکی را پیدا کنید که اجاره آن در ماه یک میلیون تومان باشد در صورتی که سطح درآمد افرادی که مستاجر هستند ثابت است اما قیمت اجاره بها به صورت فضایی رشد کرده طبعاً در چنین شرایطی کمک‌های این چنینی نمی‌تواند به کار مستاجران آید.