رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: تحصیل در رشته‌های متفاوت، یکی از حقوق اولیه دانشجویان است؛ تاکنون دانشجویان بعد از اتمام دوره کارشناسی خود بنا بر شرایط، آگاهی و ذهن بازتر تصمیم به ادامه تحصیل در رشته مورد علاقه خود در دوره ارشد می‌گرفتند. اما حالا برخی از مسئولان بی توجه به خواسته و حق اولیه جوانان، تلاش دارند تا آن‌ها را در مسیری که هستند با زور و فشار نگاه دارند و خدشه‌ای جبران ناپذیر به روحیه و آینده آنان وارد کنند. تصمیمی که اگر اجرایی و عملیاتی شود، در آینده‌ای نه چندان دور، باید شاهد خروج بیش از اندازه دانشجویان از کشور باشیم. دانشجویانی که فقط برای تحصیل در رشته مورد علاقه خود! کشور را ترک می‌کنند. دانشجویانی که ممکن است بعد‌ها تبدیل به راسل و توماس کوهن، فابرآیند‌هایی شوند که برای کشور دیگری افتخار آفرینی می‌کنند.
موج اعتراضی که دانشجویان و فارغ التحصیلان به همراه رسانه‌ها به راه انداخته بودند بالاخره نتیجه داد و وزارت علوم مصوبه ممنوعیت پذیرش دانشجوی ارشد از رشته‌های غیرمرتبط را تا زمان انجام بررسی‌های بیشتر و کارشناسانه لغو کرد.
بیشتر بخوانید:سقوط اقتصاد باعث سقوط زیرساخت‌های فرهنگی شد/ اعتماد عمومی برنگردد، با فروپاشی مواجه می‌شویم
دکتر محمدرضا آهنچیان مدیرکل برنامه‌ریزی آموزش عالی با ارسال نامه‌ای به معاونان آموزشی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در خصوص مصوبه تغییرات احتمالی آزمون کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط گفت که تصمیم‌گیری درباره تغییر در رشته‌های مرتبط برای داوطلبان ورود به دوره کارشناسی ارشد، به انجام مطالعات و بررسی‌های بیشتر موکول شده است.
در بخشی از این نامه آمده است که بر اساس مصوبه هفدهمین جلسه «شورای سنجش و پذیرش دانشجو»، آزمون کارشناسی ارشد به روال سال‌های گذشته انجام می‌شود و تصمیم‌گیری درباره تغییر در رشته‌های مرتبط برای داوطلبان ورود به دوره کارشناسی ارشد به انجام مطالعات و بررسی‌های بیشتر موکول شده است.
روز گذشته شورای سنجش و پذیرش کشور اعلام کرد که از سال ۱۴۰۱ سنجش و پذیرش داوطلبان در آزمون کارشناسی ارشد فقط از بین دانش‌آموختگان دوره کارشناسی رشته‌های «مرتبط» امکان‌پذیر خواهد بود. این خبر در حالی از قطعی شدن محرومیت دانشجویان برای تغییر رشته در مقطع فوق لیسانس خبر می‌داد که از یک هفته گذشته زمزمه‌هایی مبنی بر بررسی این طرح شنیده می‌شد و با واکنش‌های گسترده‌ای نیز همراه شده بود.
بر اساس این طرح، دانشجویان تنها گزینه ادامه تحصیل در رشته مقطع لیسانس خود را در تحصیلات تکمیلی و فوق لیسانی دارند و دانشجویان ارشد از میان فارغ التخصیلان رشته‌های مرتبط اخذ خواهند شد. محمدرضا آهنچیان مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی در نامه‌ای به دانشگاه‌ها اعلام کرد که بر اساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش کشور از سال ۱۴۰۱، سنجش و پذیرش داوطلبان در آزمون کارشناسی ارشد فقط از بین دانش‌آموختگان دوره کارشناسی رشته‌های «مرتبط» امکان‌پذیر خواهد بود.
در بخش‌هایی از این نامه آمده است: تاکنون پذیرش دانشجو در آزمون کارشناسی‌ارشد در همه رشته‌ها از بین همه داوطلبان و صرف‌نظر از رشته تحصیلی در دوره کارشناسی صورت می‌پذیرفت که آسیب‌های زیادی را به کیفیت آموزش عالی وارد ساخته است. پس از بررسی‌های تخصصی و پیگیری‌های مستمر دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی بر اساس مصوبه اخیر شورای سنجش و پذیرش کشور از سال ۱۴۰۱ سنجش و پذیرش داوطلبان در آزمون کارشناسی‌ارشد فقط از بین دانش‌آموختگان دوره کارشناسی رشته‌های مرتبط امکان‌پذیر خواهد بود. بر این اساس لازم است که رشته‌های مرتبط برای هر یک از رشته‌هایی که در آزمون کارشناسی‌ارشد پذیرش دانشجو دارد تعیین شود.
این خبر از آنجایی تعحب برانگیز بود که درصد بسیار زیادی از شرکت کنندگان در کنکور ارشد را تاکنون دانشجویانی تشکیل می‌دادند که قصد داشتند در رشته دیگر و متفاوتی از رشته تحصیل خود در مقطع لیسانس ادامه دهند. به همین خاطر پس از انتشار این خبر، موجی از واکنش‌های اعتراضی و منفی نسبت به محدود شدن انتخاب‌های پیش روی دانشجویان در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ایجاد شد که در نهایت به لغو این مصوبه منجر شد.
از ابتدا اعلام شد که این مصوبه از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه و تدوین شده است اما بعد از آن مصوبه‌ای از وزارت علوم در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که نشان می‌داد این طرح از سوی وزارت علوم مصوب شده است، مصوبه‌ای که هنوز هیچ اطلاع دقیقی از آن در دست نیست و مشخص نیست که مسئولان آموزشی بر چه اساس و معیاری دست به چنین اقدامی برای دانشجویان زده‌اند.
اوایل هفته جاری فاطمه زرین آمیزی سخنگوی سازمان سنجش آموزش کشور در این رابطه گفته بود: مصوبه این بوده است که معاونت آموزشی وزارت علوم برای سنوات آینده رشته‌های امتحانی مرتبط با هر مجموعه امتحانی را در غالب گروه‌های آموزشی بررسی و ارتباط رشته را برای هر رشته امتحانی (نه رشته گرایش) تعیین کرده است تا برای بررسی و طرح در جلسات آتی شورای سنجش و پذیرش دانشجو ارائه کند. این موضوع پس از تصویب شورا اطلاع‌رسانی شده و یک سال پس از زمان تصویب اجرا خواهد شد بنابراین فعلاً تا بررسی و تصویب نشود قابل اجرا نیست.
بسیاری از دانشجویان در دوره لیسانس به دلایل مختلفی برای دوره فوق لیسانس تغییر رشته می‌دهند. بسیاری از آن‌ها بازار کار بهتری را برای رشته ارشد خود متصور هستند و برخی دیگر نیز به دلایل علاقمندی به رشته دیگری سوق داده می‌شوند و عنوان می‌کنند که پیش بینی و تصور درستی از رشته انتخابی خود در دوره لیسانس در هنگام سپری کردن دوران دبیرستان نداشته‌اند.
در شبکه‌های اجتماعی نیز بسیاری از دانشجویان و اساتید نسبت به این تصمیم واکنش نشان دادند. برخی در شبکه‌های اجتماعی همچون توئیتر نوشتند: «اگر تو ۱۸ سالگی که اوج بچگیه تو انتخاب رشته اشتباه کرده باشی و یا بر اساس سلیقه دیگران یه رشته‌ای رو انتخاب کرده باشی، دیگه راه برگشت و جبرانی نداری و تا آخر باید همون رشته رو بخونی.» کاربر دیگری هم خطاب به کنکوری‌ها نوشته بود: «کنکوری‌های عزیز، لطفا درست انتخاب رشته کنید که دیگه راه برگشت و جبرانی وجود نداره.»
کاربر دیگری نوشت: «اگر این قانون در زمان تحصیل من برقرار بود، من نمی‌توانستم از حقوق به ارتباطات تغییر رشته دهم و آینده کاری و زندگی من تحت تاثیر قرار می گرفت و من مجبور بودم در رشته‌ای که با آگاهی کامل آن را انتخاب نکرده بودم تحصیل کنم.»
شبنم یکی از دانشجویانی است که برای مقطع کارشناسی ارشد تغییر رشته داده است. او به رویداد۲۴ اینطور می‌گوید: درست است که تحصیل من در مقطع ارشد تمام شده است اما با شنیدن این خبر به شدت استرس گرفتم و برای همه دانشجویان فعلی غمگین و ناراحت شدم. من زمانی که ۱۸ ساله بودم وارد دانشگاه شدم و رشته‌ام را بر اساس شنیده‌ها، جو خانواده و بلوغ دوره نوجوانی انتخاب کردم و زمانی که وارد دانشگاه شدم تمام تصوراتم به هم ریخت و دیدم هیچ علاقه‌ای به آن رشته ندارم، اما با همه زحمتی که داشت آن را تمام کردم. اما در تمام طول ۴ سال و با بزرگ‌تر شدن و آگاه‌تر شدن و مطالعه واقعی تر متوجه شدم که به چه رشته‌ای علاقمند هستم. از همین رو رشته ارشد را با علاقمندی تمام و توجه به جوانب و نیاز بازار کار انتخاب کردم و به این شکل توانستم اشتباه ۱۸ سالگی‌ام را جبران کنم.
در طول تاریخ افراد بسیاری در دوره ارشد تغییر رشته داده‌اند و در آن زمینه موفق شدند. برتراند راسل از بزرگان علم فلسفه و علوم انسانی بود که رشته اولیه او ریاضی بود و بعد از تغییر رشته به فلسفه، علم جدیدی را بنیان نهاد. فایرآبند یکی از بزرگان و تاثیرگذارترین فیلسوف‌های قرن گذشته است که از رشته دانشگاهی خود را از تئاتر و بعد تاریخ و جامعه شناسی و در نهایت فیزیک تغییر داد. تغییری که اگر صورت نمی‌گرفت اکنون از او یاد نمی‌کردیم.
دکتر حسین کچویان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در این باره به رویداد۲۴ گفت: اینکه می‌گویند مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است اشتباه است و دبیر کل باید آن را تکذیب کند. وزارت آموزش عالی این تصمیم را گرفته است و ارتباطی با شورای انقلاب فرهنگی ندارد.
وی ادامه داد: این یک تصمیم خلع الساعه بود و نمی‌دانم چرا اواخر دولت چنین تصمیمی را گرفته‌اند. به نظرم این تصمیم دکتر محمدرضا آهنچیان، مدیر کل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده است و باید از وزارت علوم پیگیر این مسئله باشید.