رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در متنی با عنوان «آخر دعوانا» آخرین گزارش سه ماهه وزارت خارجه در خصوص برجام را به مجلس اصولگرای یازدهم تحویل داد. او در این گزارش به ابعاد و بخش‌های مختلفی از برجام اشاره کرده و البته به سختی‌ها و موانعی که برخی از منتقدان و نهاد‌ها پیش‌روی او گذاشتند نیز سخن گفت و توصیه‌هایی را برای تیم بعدی در خصوص نحوه مواجه با برجام ارائه کرده است.
وزیرامور خارجه کشورمان بعد از توافق برجام، هر سه ماه یک بار گزارشی را در خصوص آخرین وضعیت برجام و تحولات ایجاد شده به مجلس ارائه می‌کرد و این گزارشی که روز گذشته به مجلس داده شد نیز بیست و دومین گزارش و البته آخرین گزارشی است که تیم ظریف به مجلس ارائه می‌دهند و بعد از آن این وظیفه به دولت و وزارت خارجه بعدی محول می‌شود.
در بخشی از این گزارش آمده است: «پس از دو سال مذاکرۀ فشرده و طاقت‌فرسا برای دستیابی به یک توافقِ قابل قبول، نیز ۶ سال کوشش نفسگیر برای حراست از حقوق ملت شریف ایران و جلوگیری از متلاشی شدن توافق همراه با هشت سال ناسزا شنیدن، خون خوردن و دم برنیاوردن بر سر اتهاماتی ناروا، اینک در آستانه واگذاری مسئولیت به برادران و خواهرانی تازه نفس و پُرنشاط لازم است چند تجربه و نکته به عنوان جمع بندی صادقانه و مشورت مشفقانه تقدیم شود... اکنون بهترین زمان برای ایجاد این همدلی و همصدایی است. موفقیت در مذاکراتِ اخیر وین و شکست نهایی سیاست فشار حداکثری با بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی می‌تواند در فضای جدیدِ سرای سیاست کشور، زمینه را برای بهترین بهره‌برداری از تمامی ظرفیت‌های برجام فراهم نموده، با اصالت دادن به روابط با همۀ شرکا و ایجاد توازن در روابط اقتصادی خارجی – و صد البته با تکیه بر اقتصاد مقاومتی مبتنی بر درونزایی و برونگرایی – رشد و شکوفایی بی‌نظیری را برای کشور و نسل‌های بعدی به ارمغان آورد. قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، روابط راهبردی با روسیه، سیاست همسایگی و اولویت همسایگان، و استفادۀ حداکثری از تعهدات کشور‌های غربی در برجام بستر مناسب برای چنین آینده‌ای است.»
بیشتر بخوانید: طرح ممنوعیت مذاکره مسئولان ایرانی با آمریکا چه تبعاتی دارد؟
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به جزئیات گزارش ظریف به مجلس به رویداد۲۴ می‌گوید: این گزارش در واقع سه بخش دارد. یک بخش مربوط به تاریخچه و روند برجام است که به نظرم محمدجواد ظریف و تیم او به خوبی توانستند در آن به سوالات و ابهامات پاسخ دهند. پاسخ‌های مستدلی هم داده‌اند، یعنی در پاورقی‌ها می‌توانید به جزئیات روند اشاره شده است. بخش دیگر مربوط به توافق و مذاکرات وین و سایر گفتگو‌هایی است که از فروردین ماه امسال تابحال صورت گرفته است.
او ادامه داد: زمانی که به عنوان یک پژوهشگر توافق وین را خواندم، بسیار روشن و شفاف است که اگر ایران به توافق دست پیدا کند، به چه امیتاز‌هایی دست پیدا خواهد کرد و چه امتیاز‌هایی را باید بدهد. تنها نکته‌ای که وجود دارد این است که آیا این تعهدات اجرایی خواهد شد یا خیر! آیا تضمیمی برای اجرایی شدن آن‌ها وجود دارد یا خیر؟ من این قسمت را در متنی که ظریف به مجلس داده است ندیده‌ام. یکی از نگرانی‌های ایران هم این است که اگر طرف مقابل بدعهدی کرد، چه اقدامات متقابلی می‌تواند انجام دهد. اگر این بخش مشخص شود واقعا توافق بسیار خوبی است و ایران باید به آن دست پیدا کند تا این فشار سنگینی که روی اقتصاد ما وجود دارد از بین برود. نگرانی اروپایی‌ها نگرانی امنیتی است و معتقدند که توان هسته‌ای ایران روز به روز بیشتر می‌شود. معقتدم هرچه سریعتر باید توافق وین را تعیین تکلیف کنیم، زیرا به نفع ما خواهد بود.
این کارشناس مسائل بین الملل و هسته‌ای، به مهمترین پیام‌های ظریف در متن گزارش اشاره کرد و گفت: برجام را دولت و وزارت خارجه امضا نکرده‌اند، این تصمیم نظام بوده و از صدر تا ذیل مسئول آن هستند. گله‌مندی ظریف در متن گزارش از این است که در حالی که همه می‌دانند این توافق نظام بوده است، نه وزارت خارجه و دولت اما به خاطر گرایش‌های سیاسی و جناحی، منافع برجام را نادیده گرفتند و به دولت و وزارت خارجه هجوم برده و آن‌ها را تخریب کردند.
او ادامه داده: ظریف می‌گوید حالا که نظام یکدست شده است و اگر به توافقی دست پیدا می‌کنند، همه از آن حمایت کنند و آن را تخریب نکنند. زیرا تصمیم یک فرد و جناح نیست بلکه تصمیم نظام است و بهتر است با حمایت از تصمیم، از مزایای آن بهره‌مند شوند. این مهمترین گله‌مندی ظریف است که امیدواریم همه بخش‌های نظام خصوصا مجلس به آن توجه ویژه‌ای داشته باشد.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: مننقدین در ۸ سال گذشته ظریف را تخریب کردند و در موضوع برجام قسمت‌هایی که امتیاز‌هایی را داده بودیم را بولد می‌کردند و به مردم به صورت سیاه نشان می‌دادند و هیچ صحبتی از دستاورد‌هایی که این توافق داشت به مردم نمی‌گفتند. این مهمترین کارشکنی برای تیم ظریف بود. منتقدانی که بی‌توجه به منافع ملی و صرفا برای منافع گروهی و حزبی دست به این کارشکنی‌ها می‌زدند.
اصرار بر خواسته‌هایی که تحقق پیدا نمی‌کند، موجب از دست رفتن فرصت‌ها می‌شود
بهشتی پور معقتد است وزارت خارجه فعلی در آخرین گزارش خود تلاش دارد تجربه‌های برجام را شفاف اعلام کند و نکات مثبت و منفی را مورد توجه قرار داده است تا در ادامه مسیر تیم جدید بتواند از تجربه‌های گذشته به خوبی استفاده کند. در این ماجرا موضوعی که مهم است، این است که در هیچ مذاکره‌ای حداکثر خواسته‌ها به دست نمی‌آید. منطق مذاکره می‌گوید که باید داد و ستد کنید و از چیزی که نمی‌خواهید بگذرید تا به هدف بالاتری دست پیدا کنید. از همین رو ظریف در گزارش خود بر این تاکید می‌کند که اصرار بر خواسته‌هایی که ممکن است تحقق پیدا نکند، عملا موجب از دست رفتن فرصت‌ها می‌شود.
وی ادامه داد: دولت بعدی برجام را ادامه می‌دهد، اما ظریف توصیه می‌کند حالا که سیستم یکدست شده، نباید به هوای رسیدن به خواسته بزرگتر مذاکرات را طولانی کنند. بلکه سریعا از فرصت به دست آمده استفاده کنند، زیرا تعلل در این مسیر قطعا به ضرر ایران خواهد بود.
این کارشناس سیاست خارجی می‌گوید: در متن این گزارش اسناد و مدارک مهم و کاملی آورده شده است که کمک بسیاری به پژوهشگران می‌کند برای اینکه بتوانند مسیر درستی را در پیش بگیرند و از اسناد موجود بتوانند به حقایق پی ببرند. کسانی که می‌گفتند صنعت هسته‌ای ایران نابود شد، در این گزارش و با توجه به اسناد موجود، می‌بینند که اجرای برجام نه تنها صنعت هسته‌ای را نابود نکرده، بلکه توانسته است در این صنعت به روزتر هم بشود. از سوی دیگر جدول‌های موجود بسیار خوب است و مثلا در بخشی از آن وضعیت صادارت نفت را قبل و بعد از برجام بررسی می‌کند، واقعا گزارش بسیار کاملی است که توان هسته‌ای ایران قبل و بعد از برجام را نشان می‌دهد. خوشحالم که این گزارش به صورت عمومی منتشر شد تا مردم بتوانند جزئیات موضوع را متوجه شوند.
بهشتی پور ادامه داد: ظریف روز‌های آخر خود را در وزارت خارجه می‌گذراند و معتقدم که ما به نخبه‌کشی عادت داریم. واقعا در ایران کسی که خدمت می‌کند باید و شاید از او قدرشناسی نمی‌شود و تحت تاثیر فضا سازی رسانه‌ای قرار می‌گیرد. نمی‌گویم ظریف ضعف نداشته، اما او و تیم‌اش با روند و مذاکراتی که در پیش گرفته بودند دنیا را شگفت‌زده کردند.