چرا بانک‌ها برای تأمین تسهیلات اقشار ضعیف تردید دارند؟

حامد مظاهریان در مراسم افتتاحیه شانزدهمین همایش سیاست‌های توسعه مسكن در ایران با تأکید بر اهمیت تداوم این همایش‌ها گفت:‌ عدد شانزدهم نشان می‌دهد كه در این دو دهه گذشته با برگزاری چنین همایش‌هایی چگونه توانستیم دانش‌هایی را كه در رابطه با برنامه‌ریزی مسكن مورد اهمیت است در كنار یكدیگر قرار داده و از آن‌ها بهره‌مند شویم.

وی افزود: اگر ما در تعریفی برای تفكیك تمدن و فرهنگ، مجموعه دستاوردهای مادی بشر را تمدن بنامیم و مجموعه دستاوردهای معنوی را فرهنگ، ‌در آن زمان شهر را در نقطه كانونی و مشترك این دو دستاورد مهم بشری شاهد هستیم. در این زمان شهر نه‌تنها به‌عنوان مسئله كالبدی برای زندگی اجتماعی بشر مورد قضاوت قرار می‌گیرد بلكه می‌تواند منبع الهام بخشی برای انسان‌ها و در حقیقت محلی برای برآورده شدن مهم‌ترین آرزوهای بشری قرار بگیرد.

وی بابیان اینكه در این زمان عجیب كه شهر آرمانی خود آخرین آرمان بشری را نمایندگی می‌کند گفت: در حال حاضر نزدیك به ۴ میلیارد جمعیت كره زمین (۵۴درصد) در شهرها زندگی می‌کنند. در ایران نیز این آمار به حدود ۷۳ درصد می‌رسد. در حقیقت شهرنشینی در كشور ما نسبت به میانگین جهانی ۲۰ درصد رشد داشته است كه پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیك نیز هرچند با آهنگی متفاوت ادامه داشته باشد.

معاون وزیر راه و شهرسازی بابیان این مطلب كه كیفیت زندگی در شهر با محدود شدن رشد شهرنشینی مورد توجه قرار می‌گیرد گفت: در این زمان است كه كیفیت زندگی در شهر به مسئله‌ای اصلی تبدیل می‌شود به همین دلیل است كه سازمان ملل نیز اولین دوشنبه اكتبر را روز اسكان بشر نامیده است. این روز روزی است كه امكان نقض وضعیت شهری را فراهم كرده و توجه همگان به حقوق اساسی در رابطه با شهر را كه یكی از مهم‌ترین آن‌ها حق مسكن برای مردم است جلب می‌کنند.

مظاهریان با اشاره این موضوع كه تفكر خانواده و معنی و مفهوم خانه از دیرباز در كشور ما موردتوجه بوده است،تصریح کرد:آمار نشان می‌دهد ما در ۴ دهه گذشته به ازای هر ۱۰۰ خانه ۱۲۷ خانوار داشته‌ایم. این در حالی است كه این آمار اكنون كاهش پیداکرده و به ازای هر ۱۰۰ خانه ۱۰۴ خانواده را نشان می‌دهد. امیدواریم بتوانیم درراه باقی‌مانده به نقطه سربه سری رسیده و مطمئن شویم كه مسكن از یك كالای سرمایه‌ای به كالای مصرفی تبدیل‌شده است.

چالش تامین مالی

مظاهریان با اشاره به چالش‌های متعدد در حوزه مسکن اشاره کرد و گفت: تأمین مالی مسكن یكی از چالش‌های پیشروی ما در این بخش است. طبق گزارش‌های جهانی این چالش نیز در سراسر جهان‌دیده شده و  کامیابی‌ها و ناکامی‌های زیادی به همراه داشته است.

وی ادامه داد: سیستم ما برای نظام تأمین مالی مسكن در كشور سیستمی بانك محور بوده كه در حال حاضر نیز با حجم محدود منابع در كشور روبرو است. در حقیقت به دلیل شاخص‌های كلان اقتصادی بانک‌ها از اعطای تسهیلات بلندمدت راضی نبوده و در این جهت گامی برنمی‌دارند.

به گفته وی بانک‌ها برای تأمین تسهیلات اقشار ضعیف كه تضمین‌های كافی نیز ندارند دچار تردید هستند. بدین منظور توصیه جهانی این است كه بخش مسكن باید از نهاد توسعه‌ای برخوردار باشد. نهادی كه اجرای سیاست‌ها و نه سوددهی را در ارجعیت فعالیت‌های خود قرار دهد.

معاون وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان كرد: مهم‌ترین اقدامی كه وزارت راه و شهرسازی با هدایت آقای آخوندی در طی این سال‌ها انجام داده است ایجاد این نهاد به شمار می‌رود. خوشبختانه در حال حاضر این توافق عمومی در كشور دیده‌ شده و این تفكر به رسمیت شناخته می‌شود. در این راستا مجلس نیز اقدامات خوبی انجام داده است. همان‌طور كه می‌دانید اخیراً در اصلاحیه قانون بودجه شاهد افزایش ۴ برابری بودجه بانك مسكن بودیم كه می‌تواند اولین گام برای تبدیل بانك مسكن به یك بانك توسعه‌ای محسوب شود.

ضرورت ایجاد نهاد تضمیمی

این مقام مسئول عدم وجود یک‌نهاد تضمینی در كشور را چالش دیگری در این بخش اعلام كرد و گفت: در حقیقت این نهاد در زمان افت‌وخیز قیمت مسكن به خریدار،‌سازنده و فروشنده كمك می‌کند تا در معامله خود از یك امنیت نسبی برخوردار باشند. این نهاد معاملات را شفاف می‌کند و این شفافیت به همه اطمینان می‌دهد كه سرمایشان در ریسك وسیعی قرار نگیرد.

مظاهریان در حالی كه سنتی و غیررسمی بودن نظام پیش‌فروش را چالش دیگری در این بخش اعلام كرد گفت: خریداران كه هدف اصلی این نظام به شمار می‌روند می‌توانند با سروسامان گرفتن این بخش با اطمینان خاطر به معامله مسكن دست بزنند و از طرفی دیگر سرمایه‌گذاران نیز مطمئن باشند كه تقاضای كافی برای آن‌ها وجود دارد.

وی در خصوص نهاد مسكن اجتماعی نیز بیان كرد: تعجب‌برانگیز است كه بحث نهاد مسكن اجتماعی پس از مطرح‌شدن در دولت یازدهم از دیدگاه بیرون بحثی غریب به شمار می‌رود. درصورتی‌که بسیاری از سیاست‌های ما در گذشته در همین سمت‌وسو حركت كرده بود. در حقیقت ما به هر مقیاسی كه در این بخش نگاه كنیم می‌بینیم كه باز دارای تجربه‌های کوتاه‌مدتی هستیم.

توریع فساد برانگیز مسکن

معاون وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از سخنان خود نظام واگذاری زمین را در ایران نظامی سنتی خواند و گفت: این نظام به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند یك نظام مبتنی بر ۷۳ درصد شهرنشین را نمایندگی كند. سیستم توزیع زمین با رانت‌هایی كه ایجاد می‌کند بسیار فساد برانگیز بوده و باید به‌صورت کاملاً جدی مورد بازبینی قرار گیرد.

وی اضافه کرد: ما متأثر از گسترش‌هایی كه صورت گرفته می‌توانیم با اطمینان بگوییم كه اكنون ساختمان‌هایی باکیفیت بیشتر نسبت به دهه‌های گذاشته داریم ولی باز تا ایده‌ال همچنان فاصله‌داریم. ما فاقد یك نظام جامع كنترل ساختمان هستیم و باید در این جهت حرکت‌های منسجمی انجام دهیم. از سویی دیگر مصرف انرژی در نظام ساخت‌وساز مسئله‌ای غیر قابل‌توجه است. ما  از این طریق می‌توانیم هم به اقتصاد كلان كشور و همچنین به اقتصاد خانوار كمك كنیم كه شروع‌کننده این كار نیز منحصراً با بخش مهندسی خواهد بود.

مظاهریان با تأکید بر اهمیت بالای نظام شهرسازی در این حوزه بیان كرد: عدم هماهنگی بین برنامه‌های شهری در این نظام به چشم می‌خورد.

او اضافه کرد: ما باید بتوانیم با ادامه این راه توجه را به سمت بافت‌های هدف و ناكارآمد معطوف كنیم. واقعیت این است كه اكنون خواسته عمومی مبنی بر توجه به كیفیت محیط مسكونی و نیازهای سكونتی از مدیریت شهری شکل‌گرفته است. دیگر دوره اینكه مدیریت شهری به‌عنوان یک‌نهاد خدمات رسان باشد تمام‌شده و این بخش باید به كیفیت فضای شهری و سكونتی و هدف قرار دادن مسكن در كانون این مسائل حركت كند.