رویداد۲۴- در 17 ژانویه اوباما از سه موفقیت تقریباهمزمان در روابط با ایران به‌عنوان شاهدی بر آنچه با دیپلماسی قوی آمریکایی ممکن می‌شود» تقدیر کرد. این موفقیت‌ها شامل روز اجرا می‌شد که به معنای پایبندی ایران به تعهدات خود در توافق جامعه هسته‌ای و لغو مجموعه‌ای از تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بود. دولت اوباما همچنین از آزادی پنج آمریکایی بازداشتی در ایران و حل‌وفصل یک اختلاف مالی چند دهه‌ای میان ایران و آمریکا خبر داد.
به گزارش
رویداد۲۴به نقل از اندیشکده بروکینز، تقریباً 9 ماه بعد، دو اتفاق آخر که البته کمتر هم رسانه‌ای شد، مورد توجهات بسیاری قرار گرفته است. بااین‌حال جزئیات در این دو مورد هنوز اندک است و برخی ابعاد آن مشخص نشده است.
چه اتفاقی در شانزدهم و هفدهم ژانویه رخ داد؟
در نیمه ژانویه آمریکا در آستانه نهایی کردن «تلاش‌های چندجانبه» در مورد ایران بود. مقامات آمریکا تأکید کردند که این سه تلاش دیپلماتیک پیش‌ازاین هیچ ارتباطی باهم نداشتند اما همان‌طور که کریستوفر بکمیر، معاون امور هماهنگ‌کننده در امور سیاست‌های تحریمی وزارت امور خارجه آمریکا گفت، واشنگتن به دنبال سرمایه‌گذاری روی «لحظه مهم دیپلماتیکی بود که امکان تأمین منافع آمریکا به‌طور همزمان را می‌داد.»
در شانزدهم ژانویه وزارت خزانه‌داری آمریکا فرآیند آمادگی پرداخت‌های مربوط به توافق اخیر را آغاز کرد. این معامله به دلیل پیچیدگی‌های مربوط به محل نگهداری جیسون رضاییان و همسرش، چندین ساعت به تعویق افتاد اما روز بعد دولت اوباما با پول و آنچه از سوی مقامات دولت «حرکت انسان دوستانه متقابل» خوانده شد، در محل حاضر شد.
همان‌طور که بکمیر توضیح می‌دهد، «آزادی تعدادی از افراد با ملیت ایرانی- شامل چندین نفر ایرانی-آمریکایی- را تضمین کردیم. این افراد پیشتر متهم به انجام اقدامت ضدتحریمی بودند.»
چرا آمریکا به ایران پول پرداخت؟
ایران در دهه 1960 و 1970 بزرگ‌ترین شریک برنامه‌های «مبادلات نظامی خارجی» (FMS) آمریکا بود. همان‌طور که یکی از مقامات دولت اوباما طی سال جاری توضیح داد، «بر اساس این برنامه، یک صندوق تراست با منابع مالی ایران برای پرداخت قراردادهای آمریکا تأسیس شد.» در فوریه 1979، روزها پیش از آغاز انقلاب اسلامی، آمریکا و ایران در مورد یک یادداشت تفاهم توافق کردند که این پرداخت‌ها متوقف شود.
چندی بعد در همان سال پس از اشغال سفارت آمریکا در تهران و دستگیری دیپلمات‌های آمریکایی، دولت کارتر تمام دارایی‌های ایران در آمریکا را مسدود کرد. این مسئله 15 ماه بعد با توافقی که بر اساس آن گروگان‌های آمریکایی آزاد می‌شدند، حل شد و دیوان داوری دعاوی ایران-آمریکا موظف به حل اختلافات پیچیده مالی و تجاری شکل‌گرفته، شد.
در سال 2015 ایران از دیوان داوری خواست که جلسات جامعی را در مورد دعوی «مبادلات نظامی خارجی» آمریکا برنامه‌ریزی کند. صندوق تراست «مبادلات نظامی خارجی» 600 میلیون دلار بودجه داشت تا زمانی که دولت بوش 200 میلیون دلار آن را در سال 1990 به ایران بازگرداند. توافقی که در ژانویه اعلام شد شامل دو بخش می‌شد: بازگرداندن 400 میلیون دلار اصلی و پرداخت 1.3 میلیارد دلار سود آن.
چرا 1.3 میلیارد دلار سود پرداخت شد؟
در یادداشت تفاهم 1979 آمده بود که منابع مالی مصرف نشده باید در یک حساب بهره دار قرار بگیرند. آن‌طور که مشخص‌شده، این پول در چنین حسابی قرار نگرفته- هیچ مقام دولتی آمریکایی چنین شرطی را اجرایی نکرده است. دلیل آن‌هم به‌درستی مشخص نیست. اریک ادلمن، معاون سابق وزارت دفاع آمریکا که در این مورد به سنا توضیح می‌داد گفت که آمریکا اجازه نمی‌دهد که به‌حساب های «مبادلات نظامی خارجی» سود تعلق بگیرد.
مقامات دولت اوباما مدعی بودند که تصمیم دیوان داوری در این مورد ممکن است منجر به حجم بسیار بیشتری از پول در مورد بهره تعلق گرفته به این مبلغ شده باشد.