رویداد۲۴-جایزه نوبل فیزیک 2016 به طور اشتراکی به دیوید تولس، دونکان هالدین و
مایکل کاستلریتز برای کشف نظری انتقال فاز توپولوژیک و مراحل توپولوژیک
ماده اختصاص یافت.
این جایزه برای کار این
دانشمندان در زمینه فیزیک ماده چگال اعطا شد. جایزه نوبل فیزیک امسال در دو
قسمت به دیوید تولس از دانشگاه واشنگتن و بطور اشتراکی به دونکان هالدین
از دانشگاه پرینستون و مایکل کاستلریتز از دانشگاه براون اعطا خواهد شد.
این
دانشمندان توانستند رفتار کاملا غیرمنتظره‌ای از مواد جامد را کشف کنند و
از چارچوب متاماده برای توضیح این ویژگی‌های عجیب استفاده کردند. این کشف،
راه را برای طراحی مواد جدید با انواع ویژگی‌های بدیع هموار کرد.
برندگان
امسال درک جدیدی از جهانی ناشناخته ارائه کردند که در آن ماده می‌تواند
حالت‌ها عجیب بگیرد. آن‌ها از روش‌های پیشرفته ریاضیاتی برای بررسی فازها
یا حالت‌های غیرعادی ماده مانند ابرخازن‌ها، ابرسیالات یا فیلم‌های
مغناطیسی نازک استفاده کردند.
هر سه دانشمند از مفاهیم توپولوژیکی
در فیزیک استفاده کردند. توپولوژی شاخه از ریاضیات است که ویژگیهایی را
توصیف می‌کند که فقط به شکل گام به گام تغییر می‌کنند. آن‌ها با استفاده از
توپولوژی به عنوان یک ابزار توانستند دستاورد شگفت‌انگیزی را به دنیا
نمایش دهند.
جایزه نوبل فیزیک سالانه توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد
برای افرادی که برجسته‌ترین مشارکت را برای بشریت در حوزه فیزیک داشته‌اند،
اهدا می‌شود. سال گذشته «تاکاگی کاجیتا» از دانشگاه توکیو در ژاپن و
«آرتور بی مک‌دونالد» از دانشگاه کوئینز در کانادا برای کشف نوسانات
نوترینو که نشان می‌دهد نوترینو دارای جرم است، توانستند جایزه نوبل فیزیک
2015 را دریافت کنند.
نخستین نوبل فیزیک که بر اساس وصیتنامه آلفرد
نوبل، شیمیدان سوئدی به بالاترین دستاورد این حوزه تعلق می‌گیرد، به
«ویلهلم کوتارد رونتگن»، فیزیکدان آلمانی برای خدمات خارق‌العاده‌ای که با
کشف پرتوهای ایکس ارائه کرده بود، اهدا شد.
این جایزه توسط بنیاد
نوبل اداره شده و بطور عمومی به عنوان معتبرترین جایزه‌ای که یک دانشمند
می‌تواند در حوزه فیزیک دریافت کند، محسوب می‌شود. این جایزه در مراسمی در
روز 10 دسامبر (19 آذر) – سالگرد فوت آلفرد نوبل - در استکهلم به همراه یک
مدال طلا و دیپلم افتخار به برنده یا برندگان اعطا می‌شود.
از
مشهورترین برندگان جایزه نوبل در حوزه فیزیک می‌توان به آلبرت اینشتین،
نیلز بور، ماری کوری، جیمز چادویک، جوزف جان تامسون، اروین شرودینگر، رابرت
میلیکان، مکس پلانک و ورنر هایزنبرگ اشاره کرد که سهم بسیار مهمی در درک
علم فیزیک داشته‌اند.
موسسه تامسون رویترز که هر ساله پیش‌بینی‌های
خود را از برندگان احتمالی جوایز نوبل اعلام می‌کند، امسال "سلسو گریبوگی"،
دانشمند برزیلی دانشگاه آبردین و از نظریه‌پردازان فرضیه هرج‌ومرج را به
همراه دو دانشمند دیگر از دانشگاه مریلند برای کار در زمینه کنترل
سیستم‌های هرج‌ومرج، از جمله شانس‌های برندگان نوبل فیزیک معرفی کرده است.
این
موسسه از سال 2002 تاکنون 39 برنده نوبل را با موفقیت پیش‌بینی کرده است.
البته همه برندگان در همان سال پیش‌بینی شده توسط تامسون رویترز جایزه خود
را دریافت نکرده بود. سال گذشته نیز این سازمان دو تن از برندگان نوبل را
به درستی پیش‌بینی کرده بود که یکی از آن‌ها "آرتور مک‌دونالد" از دانشگاه
کوئینز کانادا بود که جایزه نوبل فیزیک 2015 را با تاکاکی کاگیتا برای کشف
نوسانات نوترینو بدست بیاورد.
البته موسسات دیگر نیز پیش‌بینی‌های
خود را اعلام کرده‌اند که مهمترین آن‌ها، کشف امواج گرانشی توسط "رونالد
درور"، "کیپ ترون" و "راینر وایز" است.
"ورا رابینز" نیز می‌تواند
شانس دیگر نوبل فیزیک 2016 در حوزه ماده تاریک باشد. "ویلیام بروکی" نیز
می‌تواند برای طراحی تلسکوپ فضایی کپلر منتظر دریافت نوبل فیزیک باشد.
نوبل
فیزیک دومین جایزه نوبل در هفته فیزیک است. جایزه نوبل پزشکی 2016 روز
گذشته (دوشنبه) به "یوشینوری اوسومی" از ژاپن برای کار در زمینه اتوفاژی
(مکانیسم خودخواری اجزاء سلول) اعطا شد.
جایزه نوبل شیمی 2016 نیز فردا (چهارشنبه) اعلام خواهد شد.
از
سال 1901 تاکنون 109 جایزه نوبل فیزیک اعطا شده است که از این میان، تنها
47 نوبل برنده انفرادی داشته و سایر آن‌ها مشترک بوده‌اند. جان باردین هم
تنها دانشمندی است که دو بار موفق به کسب جایزه نوبل فیزیک شده است. همچنین
دو زن در تاریخ توانسته‌اند این جایزه پرافتخار را از آن خود کنند که یکی
ماری کوری و دیگری ماریا ژئوپرت مایر هستند.
جوانترین برنده نوبل
فیزیک، لاورنس برگ 25 سال بوده که در سال 1915 به همراه پدرش این جایزه را
دریافت کرد. میانگین سنی برندگان نوبل فیزیک در سال‌های گذشته 55 سال بوده
است.