رویداد۲۴ علی اللهیار ترکمن معاون برنامه‌ریزی و منابع انسانی آموزش و پرورش درباره کمبود معلم در سال تحصیلی جدید اظهار داشت: کمبود نیروی انسانی در وزارت آموزش و پرورش موضوعی است که خاص سال‌های اخیر بوده و کماکان به قوت خود باقی است. ما به دلیل سیاست‌های نیروی انسانی که در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ اتخاذ شده، این مسائل را شاهد هستیم و اکنون اثرات آن را در نظام آموزشی می‌بینیم.
وی درباره بازنشستگی معلمان و تشدید کمبود معلم در سال‌های پیش رو گفت: حجم بالای افرادی که مشمول بازنشستگی می‌شوند، همچنین مبهم بودن سیاست‌های ارائه مجوز استخدام به وزارت آموزش و پرورش موجب تشدید وضعیت کمبود نیروی انسانی در این وزارتخانه شده است. کمبود نیرو تقریبا از سال‌های ۹۳ و ۹۴ خود را نشان داده و تا سال ۱۴۰۳ هم برقرار است. پس از سال ۱۴۰۳ با توجه به جذب نیرویی که تا آن زمان خواهیم شد و سایر اقدامات، خوشبختانه موضوع کمبود نیروی انسانی تا حد بسیار زیادی جبران خواهد شد.
نحوه جبران کمبود نیرو
معاون وزیر آموزش و پرورش درباره نحوه جبران کمبود نیرو گفت: استفاده از افرادی که به مرحله بازنشستگی رسیدند و همچنین جذب سالانه ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر طبق مجوز، پس از سال ۱۴۰۳ ما را وارد یک دوران ثبات از نظر تعداد کمی نیروی انسانی خواهد کرد. ما کمبود نیروی انسانی را رد نمی‌کنیم، اما تمام برنامه‌ریزی‌ها مبتنی بر این است که در شروع سال تحصیلی کلاس بدون معلم نداشته باشیم و بنای ما با توجه به برنامه ریزی‌های انجام شده آغاز سال تحصیلی به صورت حضوری است. بر این اساس برنامه ریزی کردیم تا با تمام ظرفیت‌هایی که در اختیار داریم به این سمت برویم تا کلاس بدون معلم نداشته باشیم.
اللهیار ترکمن توضیح داد: ما نیروهای موجودمان را سازمان‌دهی کرده ایم و آنها بر اساس ساعات موظفی خود تدریس را انجام می‌دهند. برای پر کردن سایر خلأها معمولا از یک بسته پنج‌عنصری استفاده می‌کنیم که شامل حق‌التدریس نیروهای شاغل و حق التدریس نیروهای آزاد، سربازمعلمان، نیروهای خرید خدمت، استفاده از نیروهای بازنشسته به مدت ۱۴ ساعت در هفته و تدریس معاونان مدرسه و معلمان تمام‌وقت است.
بیشتر بخوانید: آموزش و پرورش: کمبود معلم تا ١۴٠٣ ادامه دارد
کمبود ۱۰ هزار معلم در استان اصفهان
معاون برنامه‌ریزی و منابع انسانی آموزش و پرورش در واکنش به اعلام کمبود ۱۰ هزار معلم در استان اصفهان برای سال تحصیلی جدید گفت: ما امسال وضعیت نیروی انسانی هر استان را بر اساس یک لیست که دارای ۱۵ شاخص است به دقت بررسی کردیم و با کمک خود استان‌های ذیربط با توجه به برآورد تعداد دانش‌آموز و برآورد فضای کلاس‌ها، نسبت معلم با دانش آموزان را طبق ۱۵ شاخص محاسبه کردیم. سپس اینها در قالب یک تفاهم نامه با مدیرکل استان‌ها به امضا رسید.
او گفت: این که استانی در داخل وزارت آموزش و پرورش تفاهمنامه را امضا کند و بر اساس ظرفیت‌های موجود خود به سمت برنامه‌ریزی نیروی انسانی برود، سپس بگوید ۱۰ هزار نیرو کم دارم، اصلا یک روش حرفه‌ای نیست و اخلاق حرفه‌ای در آن دیده نمی‌شود.
اللهیار ترکمن افزود: مورد اصفهان را که بیان شده، تفاهمنامه نیروی انسانی را با شکلی که گفتم امضا کرده و کارشناسان امور اداری استان انجام شدن این موضوع را در استان اصفهان تایید کردند.
وی اشاره کرد: اینکه در کل کشور با کمبود نیرو مواجهیم درست است و ما آن را رد نمی‌کنیم. زمان می‌تواند قسمتی از این کمبود را جبران کند. یک قسمت دیگر کار نیز مربوط به ظرفیت‌هایی است که ایجاد می‌کنیم و پس از سال ۱۴۰۳ کامل جبران خواهد شد. هر ۳۲ استان تلاش می‌کنند بر اساس ظرفیت‌ها، خلأها را پر کنند و ان‌شاالله در شروع سال تحصیلی با مشکل خاصی روبرو نخواهیم شد.
سعی ما این است که کلاس بدون معلم نداشته باشیم
معاون برنامه‌ریزی و منابع انسانی آموزش و پرورش در توضیح ۱۵ شاخص عنوان شده بیان کرد: مهم‌ترین شاخصی که محوریت دارد، نسبت دانش‌آموز به معلم است و پس از آن تراکم در کلاس، تراکم در مدرسه، تراکم در منطقه و سطح دسترسی به فضای آموزشی است. در خیلی از نقاط به دلیل کمبود فضاهای آموزشی این امکان وجود دارد که نیرو را به یک مدرسه یا منطقه دیگری اختصاص دهیم، به عنوان مثال یک منطقه ۱۰ معلم دارد اما زمانی که فضا نباشد، نمی‌توانند کلاس تشکیل دهند و از این رو معلم به جای دیگری خواهد رفت.
وی ادامه داد: تمام نظارت و برنامه‌ریزی ما بر این است که شروع سال تحصیلی کلاس بدون معلم نداشته باشیم و قدم های خیلی خوبی برداشته شده، البته تا شروع سال تحصیلی هنوز فرصت هست و این موضوع بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
عدم ثبت‌نام دانش‌آموزان در رشته ریاضی به‌دلیل نبود معلم!
اللهیار ترکمن در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه به برخی والدین که برای انتخاب رشته فرزند خود در رشته ریاضی اقدام کردند اما گفته شده که معلم ریاضی ندارند و نمی‌توانند کلاس آن را برگزار کنند، تناسب میان هر رشته با تعداد معلم به چه صورتی است، گفت: این که به خاطر کمبود معلم نتوانیم رشته ایجاد کنیم، باید مستند و مبتنی بر شواهد بررسی شود. آن گونه که ما بررسی کردیم، در تاسیس رشته در یک مدرسه و منطقه بیشتر تقاضای اجتماعی حرف اول را می‌زند.
وی افزود: ما در دوره متوسطه دبیر ریاضی را معلمی می‌دانیم که می‌تواند هم در متوسطه اول، هم در متوسطه دوم و هم در رشته ریاضی و هم تجربی درس دهد. این گونه نیست که بگوییم دبیر ریاضی فقط دبیر ریاضی متوسطه دوم رشته ریاضی فیزیک است.
معاون وزیر آموزش و پرورش تاکید کرد: در تاسیس رشته تقاضای اجتماعی حرف اول را می‌زند. البته من هم با این موضوع مواجه شدم که برخی مدارس تمایل داشتند در رشته انسانی کلاس برگزار کنند، اما کمترین تقاضا را داشته یا در عین حال افرادی که در محدوده آن مدرسه بودند، وقتی دیدند برایشان رشته‌ای مانند تجربی نمی‌گذارند، به مدارس دیگر رفتند و سربار ظرفیت آن مدرسه شدند.
قبلا تمام نیازها را برآورد می‌کنیم
اللهیار ترکمن گفت: وقتی می‌خواهیم نیاز خود را برای تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجایی اعلام کنیم یا این که می‌خواهیم از دانش آموختگان رشته‌های دانشگاهی استفاده کنیم که از طریق ماده ۲۸ دوره یک ساله را می‌گذرانند و وارد آموزش و پرورش می‌شوند، تمام نیازها را برآورد می‌کنیم.
معاون برنامه‌ریزی و منابع انسانی آموزش و پرورش در پاسخ به این سوال که اکنون در چه حوزه‌ای به معلم بیشتر نیاز است، گفت: کماکان نیاز عمده ما در دوره ابتدایی است. به این خاطر که هنوز شاخصِ نسبت دانش‌آموز به معلم در دوره ابتدایی شاخص بهینه‌ای نیست و علاوه بر این در خیلی مواقع به معلم دسترسی نداریم. از این رو استفاده از نیروهای خرید خدمت یا استفاده از سربازمعلمان را برای برخی نقاط، یک راه حل موقت می‌دانیم. به طور مثال اگر برای منطقه‌ای یک یا دو سال سرباز معلم اعزام می‌کنیم، مطمئنا سال سوم برای آنجا نیرو پیش بینی می‌کنیم و بیش از این حضور سربازمعلم را در آن منطقه ادامه نمی‌دهیم
این مسئول گفت: برآورد نیروی انسانی معمولا به صورت سالانه انجام می‌گیرد و در یک افق سه‌ساله برای آن برنامه ریزی می‌شود. به طور مثال بعد از دوره ابتدایی برای علوم پایه، زیست شناسی، فیزیک، ریاضی، شیمی و یا دروس کارگاهی هنرستان‌ها کامل برآورد می‌کنیم و بر این اساس اعلام نیاز می‌شود که چه رشته‌هایی در دانشگاه فرهنگیان در دفترچه کنکور یا آزمون استخدامی سازمان سنجش پیش بینی شود.