پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل افغانستان درباره اوضاع افغانستان پس از تسلط کامل افغانستان و اینکه خط مشی ایران در قبال این شرایط چگونه خواهد بود؟ به خبرنگار «انتخاب» گفت: واقعیت این است سرعت تحولات به گونه‌ای است که پیش بینی کردن بسیار سخت است.
او افزود: همه می‌گویند که از این وضعیت در افغانستان غافلگیر شدیم حتی آمریکایی‌ها هم می‌گویند غافلگیر شدیم و فکر نمی‌کردیم طالبان به این سرعت عملیات نظامی اش را در این حد گسترده آغاز کند، اما از نگاه بنده واقعیت قضیه این نیست.
این تحلیلگر مسائل افغانستان ادامه داد: در واقع واقعیت قضیه این است در دوحه بین آمریکایی‌ها و طالبان توافقی صورت گرفت که براساس آن امارت اسلامی طالبان در افغانستان احیا می‌شود. این احیای امارت از دو کانال امکان پذیر بود یکی مذاکرات سیاسی و دیگری راه حل نظامی.
او اضافه کرد: در مورد راه حل سیاسی واقعیت این است که به جایی نرسیده است به بیان دیگر تمام تلاش‌ها شد تا راه حلی سیاسی پیدا کنند که یک دولت ائتلافی یا موقت شکل بگیرد که آن دولت موقت نیرو‌های دیگر را دعوت کند، قانون اساسی جدیدی ایجاد شود تا توازن قدرتی بین نیرو‌هایی که الان در مدت دو ساله حکومت کردند و همچنین نیرو‌های قومی و دستاورد‌هایی که وجود داشت از قبیل وضعیت زنان و شیعه ها، آزادی مطبوعات و رسانه‌ها و تحصیل دختران ایجاد شود. در واقع این اتفاق رخ نداد و اشرف غنی حاضر نشد طبق آن فرمولی که آمریکایی‌ها پیش روی او قرار دادند کنار برود. از سوی دیگر طالبان هم آن تعهداتی را که درباره حمله نکردن به شهر‌های بزرگ و پایتخت قبول کرده بودند به بهانه اینکه اشرف غنی کنار نرفته است زیر پا گذاشتند و حملات گسترده‌ای را آغاز کردند و یکی یکی مراکز استان‌ها را در اختیار گرفتند.
این تحلیلگر مسائل منطقه‌ای تصریح کرد: اتفاقی که در این میان رخ داد این بود که اکثر مناطقی که به دست طالبان افتاد با سلاح و امکانات، پادگان‌ها را تخلیه کردند و نجنگیدند این مسئله مشکوک است واقعیت این است که احتمال دارد بخشی از حاکمیت در درون افغانستان هم پشت پرده با طالبان توافقی کرده است چراکه تسلیم نیرو‌های نظامی به این شکل به نظر نمی‌رسد که اتفاق ساده‌ای باشد. احتمالا این موضوع بخشی از آن توافق پنهانی است که بین آمریکایی‌ها و طالبان به وسیله خلیل زاد و ملابرادر به وجود آمده است.
بیشتر بخوانید: تصاویر عجیب ماهواره‌ای از ازدحام مردم در فرودگاه کابل +فیلم
ملازهی ادامه داد: در حال حاضر اشرف غنی هم تلاش کرد که به سرنوشت نجیب الله دچار نشود به ویژه پس از خروج نیرو‌های روسی از افغانستان. آمریکایی‌ها تلاش دارند که نیرو‌های لیبرال دموکرات با طالبان وارد مذاکره شوند بنابراین شکل جدیدی از قدرت به وجود بیاید که این‌ها هم حضور داشته باشند؛ این وضعیت محتمل است. اما اینکه طالبان در شرایطی که برتری نظامی دارند دیگران را بپذیرند تا حدودی دور از ذهن است. طالبان بقیه را در حد کارگزار می‌پذیرد یعنی اداره برق، گاز، مواد غذایی و این قبیل امور را به کسانی که حضور دارند و همچنین تکنوکرات‌ها می‌سپارد، اما در حد تصمیم گیری و تصمیم سازی، دوران سایر قومیت‌ها گذشته استو قدرت پشتون‌ها مجددا تجدید می‌شود. حتی درمورد اینکه نیرو‌ها مقاومت نمی‌کنند باید گفت عمدتا نیرو‌های پشتون هستند که مقاومت نمی‌کنند و تسلیم طالبان می‌شوند و به نوعی به طالبان می‌پیوندند این وضعیت در افغانستان در حال حاکم شدن است.
او در پاسخ به این سوال که سیاست ایران را در قبال این وضعیت در افغانستان چگونه می‌بینید؟ گفت: متاسفانه ایران یک خط مشی روشنی ندارد دو تفکر در ایران به وجود آمد نخست اینکه گفته شد این طالبان دیگر آن طالبان قدیمی نیست و گفتند با این طالبان می‌توان کار کرد. تفکر دیگر این بود که طالبان از نظر ایدئولوژیک تغییر نمی‌کند و باید واقعیت را دید.
ملازهی ادامه داد: بنابراین این دو خط فکری یک جهت نشدند و هنوز اختلاف نظر دارند هر چند الان نسبت به گذشته به هم نزدیک‌تر شدند، اما در هر حال ایران، هند و چین و روسیه در بین این توافقی که بین طالبان و آمریکایی‌ها شده بازنده هستند. پاکستان و عربستان سعودی برندگان اصلی این موضوع خواهند بود به این دلیل که نیرو‌های پاکستان، کاملا با طالبان هماهنگ هستند. در هر حال پاکستان با به قدرت رسیدن طالبان، خیالش آسوده خواهد شد، اما ایرانی‌ها باید برای مرز‌های آینده شان یعنی مرز‌های شرقی نگران باشند چراکه فضا برای نیرو‌هایی در افغانستان باز می‌شود که با داعش و القاعده هستند که این‌ها دشمن ایران هستند.
این کارشناس مسائل افغانستان تصریح کرد: برای روس‌ها هم در حوزه امنیتی آسیای مرکزی مشکل ایجاد خواهد شد، چون تمام نیرو‌هایی که در افغانستان می‌جنگند بخشی از آن‌ها نیرو‌های ازبک و تاجیک و چچن و اویغور‌های چین یا جماعت اسلامی‌های اندونزی، مالزی و... هستند که به نفع طالبان در افغانستان می‌جنگند. نیرو‌هایی مانند جیش العدل هم می‌جنگند. بنابراین این احتمال وجود دارد که بخشی از توافق طالبان با آمریکایی‌ها آینده حضور داعش باشد و اینکه داعش عملیات را علیه رقبای آمریکا مثل چین و روسیه ادامه دهد.