رویداد۲۴ زنگنه وزیر نفت در دیدار با محمد سانوسی بارکیندو، دبیرکل اوپک که به منظور شرکت در مراسم تحلیف رئیسی به کشورمان سفر کرده بود از آمادگی کامل فنی ایران برای بازگشت به بازار‌های جهانی نفت خام در بالاترین سطح پس از توافق سیاسی و لغو تحریم خبر داد. حال این بحث مطرح می‌شود که آیا ایران بدون برجام می‌تواند نفت تولیدی خود را به بازار‌های جهانی صادر کند؟
محمد علی خطیبی، یکی از مقامات سابق شرکت ملی نفت ایران در گفتگو با اقتصاد۲۴ گفت: شرایط بازگشت نفت ایران به بازار به موضع گیری خریداران نفتی و سرنوشت تحریم‌ها بستگی دارد.
چرا کشور‌ها در زمان تحریم از ما نفت نمی‌خرند؟ خطیبی با طرح این سوال گفت: مشتریان ریسک خرید نفت را نمی‌پذیرند. با توجه به اولتیماتوم‌های آمریکا اگر کسی از ایران نفت بخرد با ریسک بالایی روبرو خواهد شد. از این رو خریداران ترجیح می‌دهند نفت مورد نیاز خود را از کشور دیگر خریداری کنند.
وی تصریح داشت: در حال حاضر مشتریان قدیمی و سنتی ایران به دلیل ریسک‌های بالا و خسارت‌های سنگین تمایلی جهت خرید نفت از ایران ندارند.
وی تصریح داشت: بازار نفت ایران با سه مولفه کاهش قیمت، افزایش عرضه و تحریم‌ها روبروست. با ادامه همین وضعیت، سرنوشت فروش نفت ایران به کجا می‌رسد؟ خطیبی به این سوال چنین پاسخ داد: دولت سیزدهم باید ریسک فروش نفت به مشتریان خاص و قدیمی را بر عهده بگیرد تا مشتری بتواند به راحتی فقط به عنوان یک خریدار از ما نفت بخرد. در غیر اینصورت در شرایط تحریم هیچ راه دیگری برای فروش نفت باقی نخواهند ماند.
وی ادامه داد: در مرحله نخست باید برای فروش نفت مذاکراتی با خریداران انجام بگیرد. سپس به خریدار نفت ایران این تضمین داده شود که ۱۰۰ درصد ریسک برعهده ایران خواهد بود و ایران به عنوان فروشنده بزرگ نفت به تعهدات خود پایبند است.
نماینده اسبق ایران در اوپک یادآور شد: البته این تصمیمی است که باید در سطوح بالاتر از وزارت نفت (در سطح نظام) گرفته شود. هرچه سریعتر باید به مشتریان این اطمینان را بدهند که در صورت خرید نفت از ایران هیچ گونه خسارت و مشکلی خرید آنان را تهدید نمی‌کند.
وی تصریح داشت: در تحریم‌های قبل از دولت آقای روحانی تعهدات ریسک‌های فروش تماماً بر عهده ایران (فروشنده) بود. همین جریان باعث تقویت صادرات نفت و حفظ بازار‌های نفتی ایران شده بود. در آن زمان به مشتریان اطمینان می‌دادند که در جریان خرید نفت از ایران بروز هر گونه خسارت و مشکل متوجه فروشنده است و این تضمین میزان صادرات نفت را افزایش داد.
نماینده اسبق ایران در اوپک ادامه داد: در صورت لغو تحریم‌ها یکسری از مشتری‌ها به خرید از نفت ایران بازخواهند گشت. بار‌ها تأکید شده که با برداشته شدن تحریم‌ها مشکل کاهش فروش نفت ایران یک شبه حل نخواهد شد. اما صادرات نفت ایران به تدریج مسیر خود را به بهترین شکل و در نهایت مانند سنوات قبل از تحریم باز خواهد گشت.
وی ادامه داد: یک سری از مشتری‌ها در انتظار لغو تحریم‌های ایران هستند. این بهترین انگیزه برای حضور ایران و رقابت در این بازار است.
اما چطور باید از همین فرصت به خوبی استفاده شود؟ خطیبی با بیان این سوال ادامه داد: مشتریان نفتی ایران خریداران قدیمی و خاص کشورند. این کشور‌ها مراودات تجاری با ایران داشته و هنوز هم دارند!
وی تصریح داشت: زمانی که همین کشور‌ها برای خرید نفت به بازار ما بازگردند تمام مراودات تجاری را با ایران از سر خواهند گرفت.
به گفته خطیبی؛ علی رغم تلاش‌های دیپلماتیک احتمال پا برجا بودن تحریم‌ها وجود دارد. دولت سیزدهم برای ادامه چنین وضعیتی باید برنامه داشته باشد تا با صراحت بتوانند ادعای آمادگی فروش نفت در بازار جهانی را داشته باشند!
وی گفت: دولت روحانی ریسک فروش نفت در بازار را کمتر داشت. دولت سیزدهم با شروع به فعالیت کار خود باید برنامه‌های جدیدی جهت افزایش فروش نفت آن هم با ریسک مخصوص به خودمان ارائه دهد.
نماینده اسبق ایران در اوپک گفت: این موضوع در تجربه تحریم‌ها و لغو تحریم‌های گذشته نیز تکرار شده و نتایج مطلوبی را برجا گذاشته است.
به گفته این مقام سابق شرکت ملی نفت ایران؛ خرید نفت از ایران و فروش کالا به ایران بازی برد- برد مشتریان سنتی ایران است، که هیچ گاه از این منفعت نمی‌گذرند.
خطیبی گفت: مشکل دیگری که این روز‌ها شاید مسیر فروش نفت ایران را به رغم تحریم‌ها سخت‌تر کند تصمیم مطرح شده در آخرین اجلاس اوپک است. افزایش تولید ۴۰۰ هزار بشکه در هر ماه بحثی بود که در این اجلاس به توافق اعضا رسید. حالا با اجرای این توافق تا مرز ۵ میلیون بشکه‌ای که اوپک کاهش داده بود ادامه پیدا می‌کند. با افزایش عرضه ۴۰۰ هزار بشکه نفت از سوی اوپک پلاس در بازار معادلات تولید کنندگان از جمله ایران به کلی تغییر کرده است.
نماینده اسبق ایران در اوپک تأکید داشت: این موضوع شرایط بازار نفت را از مسیر کاهش به سمت افزایش عرضه نفت کشاند. این اقدام اوپک، وضعیت استحکام بازار را متزلزل کرد. افزایش ۴۰۰ هزار بشکه در ماه زنگ خطری برای تولید کنندگان نفت در بازار است و وضعیت حضور مجدد ایران به بازار را دشوار‌تر می‌کند.
این مقام سابق شرکت ملی نفت ایران یادآور شد: از سوی دیگر رویای دستیابی به نفت ۱۰۰ دلاری امروز به کابوس بازار تبدیل شده است. قیمت نفت این روز‌ها در مدار نزول قرار گرفته و این موضوع نیز برای بازگشت ایران به بازارنفت سیگنال مثبتی نیست.