رویداد۲۴-برای انتشار مذاکرات مربوط به انتخابات، آقایان معتقدند شرعاً و قانوناً هیچ تکلیفی نیست بنابراین مطلبی درباره مشروح مذاکرات منتشر نخواهد شد.
وقتی میهمان یک حقوقدان؛ آن هم سخنگوی شورای نگهبان باشی نباید انتظار شنیدن مطالب حاشیه‌ای را داشت. حقوقدانی که در تمام طول گفت‌وگو مراقب است پاسخ‌هایش بار حقوقی نداشته باشد. اغلب سوالات را با لبخند پاسخ می‌دهد. منکر این مسئله نمی‌شود که سخنگوی محبوب آیت‌الله جنتی است تا جایی که در دفاع از دبیر شورای نگهبان وقتی از او پرسیدیم چرا برخی سخنرانی‌های آیت‌الله جنتی آنقدر تند است، پاسخ می‌دهد که «سخنرانی برخی روسای قوای ما که از ایشان تند‌تر است.».
با تاکیدی چندباره هرگونه جناح‌بندی در نظرات شورای نگهبان را رد می‌کند و درباره فاصله چند هزار نفری ردصلاحیت‌های هیات‌های اجرایی دولت و هیات‌های نظارت شورای نگهبان، هیات‌های اجرایی را به تخلف از وظایف قانونی متهم کرده و می‌گوید آماده‌ایم مدارک اشتباه‌های هیات‌های اجرایی را ارائه کنیم.
متن مصاحبه تفصیلی ایلنا با عباسعلی کدخدایی سخنگو و عضو حقوقدان شورای نگهبان را در ذیل می‌خوانید.
بررسی‌های انتخاباتی و اساسا کار ویژه‌ای برای انتخابات در شورای نگهبان شروع شده است؟
مراجعه ۱۲۰ نفر به شورای نگهبان برای اطلاع از دلیل رد صلاحیت
کدخدایی: از نظر قانونی ما زمانبندی و چارچوب قانونی برای انتخابات داریم و چند ماه قبل از انتخابات این زمانبندی طبق مهلت‌های قانونی تنظیم و بررسی‌های آغاز می‌شود. کار انتخاباتی جدی نداریم اما دوستان ما در مرکز مشغول مسائل جاری خودشان هستند و در حال پالایش و بررسی پرونده‌ها هستند. احیانا در صورتی که افرادی برای بررسی‌های مربوط به صلاحیت‌ها به مراجعه کنند، چون هنوز فرصت وجود دارد، این کار انجام می‌شود.
احیانا اگر مدارک و مستنداتی باشد به آنها گفته می‌شود و اگر مدارک و مستندات جدیدی داشته باشند از آنها دریافت و بررسی می‌شود. هنوز در رابطه با انتخابات گذشته افرادی مراجعه می‌کنند و مدارک و مستندات خود را ارائه می‌دهند یا وضعیت صلاحیت خود را از ما جویا می‌شوند. تاکنون حدود ۱۲۰ نفر مراجعه کردند و کار‌شناسان ما با آنها صحبت کرده و توضیحات آنها را هم شنیده‌اند یا توضیحاتی به آنها داده‌اند. مستندات لازم نیزبه آنها ارائه شده است.
به کسی غیر از خود داوطلبان توضیح نمی‌دهیم
کدخدایی: ما به کسی غیر از خود داوطلبان این مدارک و توضیحات را نمی‌دهیم. برخی گفته بودند نمی‌دانند به چه دلیلی ردصلاحیت شدند برخی از این افراد که تعدادشان به ۱۲۰ نفر می‌رسد به ما مراجعه کردند و نظراتشان شنیده شده و توضیحاتی به آنها داده شده است.
شما چه ویژگی دارید که از آقای کدخدایی به عنوان سخنگوی محبوب آیت‌الله جنتی یاد می‌شود؟
دلایل محبوبیت کدخدایی نزد آیت الله جنتی
کدخدایی: شاید این از توفیقات الهی باشد ولی انسان‌ها همیشه ممکن است خوبی‌هایشان جلوه بکند و بدی‌هایشان پنهان باشد. قطعاً بدی‌های من هم پنهان است و آقایان فکر می‌کنند بنده شاخص‌های خوبی دارم از این نظر است که مورد لطف آقایان قرار گرفته‌ام.
برخی معتقدند ترکیب اعضای شورای نگهبان به گونه‌ای است که نظرشان نزدیک به آیت‌الله جنتی باشد؛ برای مثال آقای ابراهیمیان که اختلاف‌نظرهایی با ایشان داشت، کنار گذاشته شد.
آقایان با یکدیگر اختلاف‌نظرهای فقهی جدی دارند
کدخدایی: اگر بگویم این فرضیه صد در صد اشتباه است خیلی بیراه نرفته‌ام. هم از جهت ساختاری مبنای درستی برای این فرضیه وجود ندارد چون شش نفر از فقهای شورای نگهبان توسط مقام معظم رهبری انتخاب می‌شوند و قاعدتاً مقام معظم رهبری هم چنین دیدگاهی را به این مفهوم ندارند.
تلاش ایشان در همه ادوار این بوده افرادی انتخاب شوند که هم از جهت علمی و هم از جهت استقلال نظر افراد برجسته‌ای باشند. شاهد این قضیه هم مباحث فقهی است که در شورای نگهبان اتفاق می‌افتد و معمولاً آقایان با یکدیگر اختلاف نظرهای فقهی جدی دارند.
بخش‌هایی از مذاکرات شورای نگهبان در آینده منتشر می‌شود
در این جلسات بحث‌های طلبگی می‌شود بخشی از اینها را ما در گذشته منتشر کرده‌ایم و بخش‌هایی هم در آینده منتشر خواهد شد. انتخاب بخش دوم اعضای شورای نگهبان که حقوقدانان هستند نیز برعهده شخص واحدی نیست. رئیس محترم قوه قضاییه این افراد را معرفی می‌کنند، هر کسی را که ایشان صلاح دیدند، چون در چارچوب اختیارات ایشان است و مجلس هم به آنها رای می‌دهد.
مجلس با ظرفیت‌های مختلفی که دارد؛ با فراکسیون‌های مختلف و با گروه‌ها و نظرات مختلفی که در مجلس هست، انتخاب می‌کند. پس به نظر می‌رسد اصلا این نظر از جهت ساختاری هیچ جایگاهی در شورای نگهبان ندارد.
ابراهیمیان در این دوره خودش نامزد نشد
از جهت عملکرد و رویکرد هم خب بعضا ما قبلاً هم داشتیم، افراد قبلا در شورا معرفی می‌شوند و باز با رای اعضای محترم شورای نگهبان است که افراد انتخاب می‌شوند. گاهی اوقات دو نفر برای سخنگویی معرفی می‌شدند و به هر حال یک نفر رای داشت و یک نفر نداشت.
در واقع اینطور هم نیست که خود آقایان داوطلب باشند، معمولا سایر افراد معرفی می‌کنند و رایی که شورای نگهبان می‌دهد، رای اکثریتی که می‌دهد، نشان‌دهنده این است که اینها هیچ وجهی ندارد که ما بگوییم فردی که انتخاب می‌شود مثلا با دیدگاه‌های این فرد الزاماً نزدیک است یا نیست. این دوره‌ای که شما می‌فرمایید- البته اینها اختلاف‌نظرهای ساده داخل خانواده است- مثلا آقای ابراهیمیان که انتخاب شدند خب نظراتی هم داشتند، ولی رای آوردند و کسی هم که مانع نشد. در این دوره هم خود ایشان نامزد نشدند و اگر اشتباه نکنم قبلا هم یکی دو نوبت در مصاحبه‌ها گفته بودند که نخواهم آمد.
اختلاف‌نظر علمی در شورای نگهبان، قبحی ندارد
همیشه اختلاف‌نظر علمی در شورای نگهبان داشته‌ایم. این از قبل هم وجود داشته است. این اختلاف نظر علمی هیچ قبحی ندارد، پسندیده هم هست. امری ضروری است که در یک مجمع کار‌شناسی مثل شورای نگهبان مورد نیاز است. همه باید بتوانند نظرشان را آزادانه بدهند. از این جهات هیچ اختلافی نداریم البته بعد از آن هم وقتی از جلسه شورای نگهبان خارج می‌شویم همه با یکدیگر دوست هستیم و احترام یکدیگر را داریم.
در دوره‌ای که ابراهیمیان سخنگوی شورای نگهبان بود، افراد دیگری نیز در قالب مخبر شورای نگهبان ظاهر شدند که گویا از این بابت گلایه‌ای وجود داشته است.
کدخدایی: مثلا منظورتان چه کسانی است؟
برای مثال آقای ره‌پیک در مورد مسائل انتخاباتی با رسانه‌ها و به ویژه صداوسیما مصاحبه می‌کرد.
تنها سخنگو بیان‌کننده نظرات شورای نگهبان نیست
کدخدایی: از یک طرف رسانه‌ها مراجعه می‌کنند که در این مورد نمی‌توان چاره‌ای اندیشید. وقتی که در جایی سخنگو معرفی می‌شود به مفهوم این نیست که سخنگو تنها بیان‌کننده نظرات است. سخنگو اخبار رسمی شورای نگهبان را بیان می‌کند و شما می‌دانید که با یک فرد رسمی صحبت می‌کنید ولی اگر دبیر، قائم‌مقام یا اعضای شورای نگهبان صحبت کردند، به مفهوم این نیست که ما حوزه سخنگویی را مورد تعرض قرار می‌دهیم یا محدود می‌کنیم. در دوره‌ای که من سخنگو بودم آیت‌الله جنتی و آقایان فقها نیز صحبت می‌کردند.
ره‌پیک، سخنگوی هیات مرکزی بود که مصاحبه می‌کرد
برخی حقوقدانان که اهل رسانه هم هستند نظرات خود را بیان می‌کردند. منع قانونی برای این کار وجود ندارد. اگر نظرات افراد مختلف هم بیان شود به نظر من خوب است. خود من اصرار می‌کردم آقایان در مواقع رسمی مثل سالگرد تشکیل شورای نگهبان یا سالگرد تدوین قانون اساسی بیایند و صحبت کنند. سوابق این صحبت‌ها هم موجود است البته در آن دوره که شما می‌فرمایید فکر می‌کنم آقای ره‌پیک هم سخنگوی هیات مرکزی بودند و آقای ابراهیمیان سخنگوی شورای نگهبان.
گاهی سخنگوی هیات مرکزی همان سخنگوی شورای نگهبان است و گاهی مثل دوره قبل دو فرد جداگانه هستند. همه اینها در چارچوب قانون بوده و بحث خاصی در مورد آن وجود نداشته است. مثلا چندی قبل من مصاحبه‌ای داشتم و بعد از آن آقای ابراهیمیان هم با همان روزنامه مصاحبه داشت اتفاقا انعکاس صحبت‌های ایشان هم از من بیشتر بود، پس نه تنها اشکالی ندارد بلکه این کار پسندیده هم است.
قبول دارید که در مورد آقای ابراهیمیان کار به جایی رسید که اختلاف‌ها به سطح رسانه‌ها رسید و آقای ابراهیمیان در میانه راه انتخابات استعفا کرد. چه مشکلاتی باعث این اتفاق شد؟
سخنگوی شورای نگهبان هستم نه سخنگوی ابراهیمیان
کدخدایی: در مورد مشکلاتی که آقای ابراهیمیان درباره آن صحبت کردند باید از خود ایشان سوال کنید، چون من هم آن موقع در شورای نگهبان حضور نداشتم و نمی‌توانم در این مورد صحبتی کنم. فکر می‌کنم خود ایشان باید توضیح بدهند مسئله چه بوده است ضمن اینکه من سخنگوی شورای نگهبان هستم و سخنگوی آقای ابراهیمیان نیستم.
چقدر در تاریخ فعالیت سخنگویی در شورای نگهبان نظرات شخصی اعمال شده است؟
پشت تریبون سخنگویی از نظراتی که با آنها مخالف بودم، دفاع کردم
کدخدایی: در مورد دیگران اجازه بدهید بنده نظر ندهم اما در مورد خودم تلاش من این بوده نظرات شورای نگهبان را بیان کنم و حتی در مواردی که در شورای نگهبان بحثی را داشتیم و بنده با آن نظر مخالف بودم حتی پشت تریبون آمده‌ام و از آن نظر دفاع کرده‌ام.
گاهی اعضای شورای نگهبان پاسخ‌های من به خبرنگاران را قبول ندارند
فکر می‌کنم سخنگو باید نظرات شورای نگهبان را بیان کند نه نظرات شخصی خودش را. گاهی اوقات سوالاتی در نشست‌های خبری به صورت بداهه مطرح می‌شود و ما باید پاسخ آن را بدهیم. آنچه از سوابق در ذهن من هست را تلاش می‌کنم با تجربه گذشته و رویه شورای نگهبان پاسخ دهم. ممکن است در مواقعی هم اعضای شورای نگهبان پاسخی را که من به خبرنگاران می‌دهم قبول نداشته باشند.
انعکاس‌دهنده نظرات شورای نگهبان هستم
آنجا نمی‌توانیم در نشست خبری با هر یک از آقایان و اعضای شورای نگهبان تماس بگیریم و بپرسیم نظر آنها چیست. ممکن است در این مواقع نظری که من می‌دهم مورد پسند همه اعضای شورای نگهبان نباشد اما در مجموع تلاش می‌کنم انعکاس‌دهنده نظرات شورای نگهبان باشم.
برخی معتقدند عدم التزام به اسلام و ولایت فقیه و عدم التزام به نظام که از سوی شورای نگهبان به افراد نسبت داده می شود از جمله مواردی است که طبق قانون باید برای آن حد شرعی در نظر گرفته شود.
برای مواد ۲۸، ۲۹ و ۳۰ حکم شرعی و قضایی پیش‌بینی نشده است
کدخدایی: سوال این است که آیا شورای نگهبان باید نظراتش مبتنی بر احکام قضایی باشد یا خیر؟ ما ماده ۲۸، ۲۹ و ۳۰ قانون انتخابات را داریم، برخی اوقات ممکن است اینگونه برداشت شود که باید در این موارد در قوه قضاییه رسیدگی شود، برای آنها حکم صادر شود و بعد توسط شورای نگهبان اعلام شود.
در مباحث شرعی هم سوال این است که وقتی مواردی مثل عدم التزام به اسلام یا مثلا بحث سوءشهرت داشتن از سوی شورا مطرح می‌شود آیا اینها نیازمند به حکم شرعی است؟ پاسخ این است که قانونگذار در این موارد چنین چیزی را پیش‌بینی نکرده است.
شورای نگهبان در مقام قضاوت و صدور رای قضایی نیست
در مواردی که نیازمند آرای محاکم دادگستری است، تصریح لازم شده است. مثلاً در بحث سوءاستفاده‌های مالی یا کلاهبرداری، قانون تصریح کرده محکومان به جرائم مالی براساس احکام دادگستری باید صلاحیتشان بررسی شود اما مواردی مثل التزام به قانون اساسی، التزام به موازین شرعی اینگونه نیست چون شورای نگهبان در مقام قضاوت و رای قضایی صادر کردن نیست، شورای نگهبان در مقام احراز صلاحیت برای پست‌های سیاسی است. در اینجا این احراز براساس مستنداتی که از هر طریق برای شورای نگهبان حاصل شود، کافی است.
تفکیک شرایط احراز پست‌های سیاسی از مواردی که جرم‌انگاری شده
مثلاً سوءشهرت را ما در احکام قضایی نداریم. اگر کسی سوءشهرت داشته باشد در محکمه قضایی برای او حکم صادر نمی‌شود اما در قانون انتخابات گفته شده اگر کسی سوء شهرت داشت نمی‌تواند نماینده مجلس باشد، پس شرایط احراز پست‌های سیاسی را باید از مواردی که جرم‌انگاری شده، تفکیک کنیم.
در این موارد ما نیازمند حکم قضایی نیستیم. مگر اینکه قانون تصریح کرده باشد و نیازمند صدور حکم شرعی هم نیستیم؛ مگر اینکه قانونگذار مشخص کرده باشد. شورای نگهبان درصدد احراز صلاحیت است نه صدور احکام قضایی. همه این مراحل منجر به این می‌شود که صرف بررسی‌های اولیه اعلام نظر مراجع قانونی و تحقیقات محلی دراین زمینه کافی است.
به نظر شما دورنمای اینکه بگوییم این میزان نامسلمان یا ضدولایت فقیه در جمهوری اسلامی داریم، خوشایند است؟
مصادیق عدم التزام به اسلام و ولایت فقیه خیلی کم است
کدخدایی: تعداد مصادیق این افراد بسیار اندک است. اما مثل این است که بگوییم اگر جرمی که در قانون برای آنها مجازات تعیین شده، قوه قضائیه رسیدگی کند بگوییم چرا قوه قضائیه آنقدر حکم صادر می‌کند. قانون این مسئله را تعیین کرده است و قانونگذار گفته است که اگر افراد این شرایط را نداشته باشند نمی‌توانند وارد انتخابات شوند.
انجام وظیفه قانونی را به عنوان یک ناهنجاری اجتماعی تلقی نکنیم
اگر مواد ۲۸، ۲۹ و ۳۰ قانون انتخابات مجلس را رعایت نکردیم، شما به عنوان یک خبرنگار به ما نمی‌گویید چرا قانون را اجرا نکردید؟ اگر قانون را اجرا نکنیم مردم از ما پاسخ می‌خواهند باید تلاش کنیم اگر قانون اشکالی دارد آن را برطرف کنیم. سعی کنیم اگر جامعه مشکلی دارد آن را برطرف کنیم و اجرای قانون و انجام یک وظیفه قانونی را به عنوان یک ناهنجاری اجتماعی تلقی نکنیم.
مایل نیستیم حتی یک نفر ردصلاحیت شود
ما از اینکه یک نفر هم رد صلاحیت شود، از نظر شخصی نه تنها خوشحال نمی‌شویم بلکه ناراحت هم می‌شویم. مایل نیستیم حتی یک نفر ردصلاحیت شود. بنابراین از جهت شخصی تمایلی به این کار نداریم اما از جهت تکلیفی که قانونگذار برای ما تعیین کرده، ناچار هستیم در چارچوبی که قانونگذار برای ما تعیین کرده است، عمل کنیم.
سوال برخی این است که چرا این موارد بیشتر به اصلاح‌طلبان اختصاص پیدا می‌کند تا به جناح مقابلشان؟
در شورای نگهبان روی افراد علامت جناحی نمی‌زنیم
کدخدایی: این را قبول ندارم، چون واقعاً به خاطر تجربه‌ای که در شورای نگهبان دارم می‌گویم هیچگاه در شورای نگهبان نیامده‌ایم علامتی بزنیم که چه کسی اصلاح‌طلب است و چه کسی اصولگراست. چه کسی چپ است و چه کسی راست.
تنها چیزی که ما در قانون انتخابات داریم، وابستگی به احزاب، گروه‌های منحله و غیرقانونی است. سایر گروه‌هایی که در چارچوب نظام فعالیت می‌کنند، شورای نگهبان نه حق دارد به عنوان فعالیت آنها اقدامی انجام دهد، نه تا به حال دنبال این کار بوده است.
مستندات شورای نگهبان کاملاً قانونی است
اینکه چرا در یک جناح این موارد بیشتر است و در جناح دیگر کمتر است باید برویم در فراوانی این موارد در گروه‌های مختلف بسنجیم و یک کار کار‌شناسی و جامعه‌شناسی انجام دهیم، اما شورای نگهبان مستنداتی که در اختیار دارد کاملاً قانونی است.
آنچه در مواد ۲۸، ۲۹ و ۳۰ قانون انتخابات مجلس است و مواردی که در اصل ۱۱۵ برای انتخابات ریاست جمهوری است مبنای کار شورای نگهبان است. مستندات پرونده هم برای تایید یا عدم تایید به این موارد اضافه می‌شود. غیر از این دو مورد شورای نگهبان کار دیگری انجام نمی‌دهد و نخواهد کرد.
اگر بپذیریم هر دستگاهی نواقصی در کارش دارد، چقدر نواقص موجود در نهاد شورای نگهبان که خیلی هم به ایرادهای قانونی برنمی‌گردد را می‌پذیرید؟
برخی اشکلات شورای نگهبان ساختاری و برخی به عملکرد افراد بر می‌گردد
کدخدایی: یک زمانی فردی از من خواست به عملکرد شورای نگهبان نمره بدهم و من نمره ۱۷ را به شورای نگهبان دادم. اگر درصد نمرات را در نظر بگیریم این نمره بسیار خوب است طبیعتاً هر دستگاهی اشکالاتی دارد که بخشی از این اشکالات ساختاری است.
برخی را به دلیل اینکه مانع انجام وظایف قانونی شورا نگهبان بودند جابجا کردیم
بخشی به رویه و عملکرد افراد بازمی‌گردد و بخش دیگر عملکرد جمعی اعضای آن نهاد است. همانطور که ما انسان هستیم و انسان‌ها جایزالخطا هستند. ممکن است نواقصی هم در کار وجود داشته باشد و اشکالاتی صورت گرفته باشد.
زمانی که وارد شورای نگهبان شدم یک آسیب‌شناسی کردم و برخی رویه‌ها را کنار گذاشتیم، برخی افراد را جابجا کردیم به خاطر اینکه فکر می‌کردیم آنها مانع انجام وظایف قانونی شورا نگهبان هستند و این کار‌ها انجام شده است.
اشکالاتی به عملکرد اعضای شورای نگهبان وارد است
شورای نگهبان هم مثل بقیه نهاد‌ها بحث بهره‌وری را در عملکرد خود مطرح و بررسی می‌کند و تلاش دارد رویه خود را بهتر کند و ساختار‌ها را اصلاح کند. همه این کار‌ها برای شورای نگهبان هم مثل بقیه نهاد‌ها انجام می‌شود اما اگر بگوییم چون این اشکالات وجود دارد، پس تمام تصمیم‌های شورای نگهبان نادرست و غیر واقع است هم اشتباه است.
ما به دستگاه‌های مختلف‌های متفاوت نمره می‌دهیم بخش عمده اشکالات موجود به قانون برمی‌گردد که باید اصلاحاتی انجام پذیرد، حجم زیادی از مشکلات به موارد قانونی برمی‌گردد. اگر ما بتوانیم قوانین را اصلاح کنیم و متصدیان امر از جمله قوای مجریه و مقننه قوانین خوبی را تصویب کنند ان‌شاءالله بسیاری از این ابهام‌ها در آینده حل خواهد شد. البته معتقدم اشکالاتی هم به عملکرد اعضا و برخی ساختار‌ها وجود دارد اما مشکلات عمده به قانون بازمی‌گردد.
می‌توانید از رویه‌هایی که گفتید باعث شدید آنها تغییر کنند، مثالی بزنید؟
در انتخابات ۸۸ برخی رویه‌ها را اصلاح کردیم
کدخدایی: تا دو دوره قبل انتخابات که برگزار می‌شد، هیچ کسی در شورای نگهبان از طرف کاندیدا‌ها حضور نداشت. از انتخابات ۸۸ بود که دیدیم برای اعتمادسازی بیشتر، بهتر است از نمایندگان نامزد‌ها دعوت کنیم تا به شورای نگهبان بیایند و از نزدیک روز انتخابات بر شمارش آرا و نظارت شورای نگهبان ناظر باشند.
هر چهار نامزد هم نمایندگان خود را معرفی کردند و ما در شورای نگهبان برای آنها امکانات لازم ارتباطی را فراهم کردیم و آنها هم حضور داشتند.
در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ هم همین مسئله تکرار شد و نمایندگان نامزد‌ها در شورای نگهبان حاضر شدند و اخبار را رصد می‌کردند، اگر به آنها گزارش‌هایی می‌رسید، به ما می‌دادند و بررسی می‌کردیم. به نظر من این اقدامی بود که شورای نگهبان برای ایجاد اطمینان بیشتر و اعتماد نامزد‌ها انجام داد تا از نزدیک نظارت بر انتخابات را هم داشته باشند. در نهایت هم با رضایت کامل، این نمایندگان شورای نگهبان را ترک کردند. فیلم‌ها و یادداشت‌های این مسئله هم موجود است.
منتظریم ببینیم تکلیف اصلاح قانون انتخابات چه می‌شود
البته رویه‌های دیگری را هم مدنظر داریم اما پیش از هر چیز منتظر هستیم ببینیم تکلیف اصلاح قانون انتخابات چه خواهد شد. اگر این قانون تصویب شود شاید خیلی از مسائل هم حل شود. شورای نگهبان هم باید خود را با قانون جدید هماهنگ کند تا انتخابات خوبی را داشته باشیم.
چگونه است که در انتخابات مجلس هیات‌های اجرایی از ۱۲ هزار نفر ۹ هزار نفر را تایید می‌کند اما این رقم در شورای نگهبان به پنج هزار نفر می‌رسد و هر دو هیات هم معتقدند که مُرّ قانون را اجرا کرده‌اند؟ چطور ممکن است در عمل به قانون اینقدر تفاوت وجود داشته باشد.
هیات‌های اجرایی در انتخابات مجلس دهم موارد ساده‌ای را رعایت نکردند
کدخدایی: شاید ما بعداً به دوستان رسانه پیشنهاد بدهیم در این مورد کار کنند و آماری را از اداره انتخابات بگیریم تا متوجه شوید چه موارد ساده‌ای را دوستان ما در هیات‌های اجرایی رعایت نکردند.
مثلاً ساده‌ترین مسئله مدرک تحصیلی است که ما در همه انتخابات شاهد آن هستیم. طبق گزارشی که داده‌اند در این دوره هم افرادی بوده‌اند که مدارک تحصیلیشان مشکلاتی داشته است.
مدرک تحصیلی معتبر نبود، اما هیات‌های اجرایی تایید می‌کرد
در ادوار قبل هم این موارد را داشته‌ایم اما دوستان هیات‌های اجرایی متاسفانه این افراد را تایید کرده بودند. من فقط همین یک بند را اشاره کردم و به سایر موارد ورود پیدا نمی‌کنم. اسناد و مدارک ما هم موجود است که چرا فلان آقا که مدرک تحصیلی معتبر نداشته را هیات‌های اجرایی تایید کردند.
به نظر من این تخلف است ما در هر دوره تعدادی از این افراد را داشته‌ایم. برای همین خود ما مجدد پرونده افراد را بررسی می‌کنیم و ارتباط‌های لازم با دوستانمان در وزارت علوم برای تطبیق مدارک تحصیلی انجام می‌شود. کسانی که مدارک تحصیلیشان مشکل دارد، طبیعتاً حذف می‌شوند.
تایید صلاحیت بیشتر، به معنی اجرای درست قانون نیست
در سایر بندهای موجود برای انتخابات مجلس هم ما این موارد را داشتیم. بنابراین صرف اینکه بگوییم ما تعداد زیادتری را تایید کردیم و شورای نگهبان تعداد کمتری از افراد را تایید کرد به مفهوم این نیست که آنها قانون را اجرا کرده‌اند. اصولاً شورای نگهبان و هیات‌های نظارت برای همین در قانون آمده است و انجام وظیفه می‌کنند. قانونگذار هیات نظارت را برای این تعیین کرده است که بر عملکرد هیات اجرایی نظارت داشته باشد. شورای نگهبان هم باید بر عملکرد هیات‌های نظارت ناظر باشد.
وقتی حوزه نظارت هیات نظارت مرکزی و استانی داریم، ممکن است یک نظر در هیات استانی مطرح شود و هیات مرکزی آن را رد کند گاهی هم شورای نگهبان نظر هیات استانی را تایید می‌کند. انجام چنین کاری طبیعی است چون وظیفه مراجع بالا‌تر این است که بر کار مراجع بدوی نظارت کند. اما نمی‌توان اینطور قضاوت کرد که چون آنها تعداد بیشتری را تایید صلاحیت کردند، پس کار آنها درست است.
آماده‌ایم مدارک اشتباه‌های هیات‌های اجرایی را ارائه کنیم
باید ببینیم کدامیک از این هیات‌ها منطبق بر مفاد قانون اقدام کرده‌اند. آماده هستیم مدارک خود را ارائه دهیم و بگوییم چه تعداد از ثبت‌نام‌کنندگان مشکل مدرک تحصیلی داشتند و هیات‌های اجرایی آنها را تایید کرده‌اند و چه تعداد مشکلات بندهای ماده ۲۸ را داشته‌اند و هیات‌های اجرایی آن را نادیده گرفته‌اند. این مسئله کاملاً قابل اثبات است.
دسترسی هیات‌های اجرایی به چه منابعی بوده است؟ برخی مواقع گفته می‌شود دسترسی به منابع چهارگانه وجود ندارد و هیات‌های اجرایی اطلاعات لازم را از وزارت اطلاعات دریافت می‌کردند.
منابع چهارگانه اطلاعات خود را به شورای نگهبان هم می‌دهند
کدخدایی: هیات‌های اجرایی به منابع چهارگانه دسترسی دارند. اما باید طبق قانون مستنداتی را از مراجع بگیرند و طبیعی است که این نهاد‌ها اطلاعاتی را به هیات‌های اجرایی می‌دهند که همین اطلاعات را نیز به ما هم می‌دهند.
اگر می‌گویید هیات‌های اجرایی مستندات نداشتند نباید هم اعتراض کنیم که چرا هیات‌های اجرایی ۹ هزار نفر را تایید کردند. اما باید توجه کنیم به هرحال چون قانونگذار گفته هیات نظارت باید بر اقدامات و تصمیمات هیات اجرایی نظارت داشته باشد این مسئله یک امر قانونی است. مثلاً ممکن است دادگاه بدوی رایی را صادر کند که از نظر قاضی آن رای طبق مقررات است، اما ممکن است همان نظر را دادگاه تجدیدنظر رد کند.
در امور اجتماعی و انسانی و تصمیم‌گیری‌های صورت گرفته هم این مسئله یک امر طبیعی است که هیات‌های عالی نظر هیات‌های بدوی را بپذیرند یا آن را رد کنند. مهم این است که کدامیک از این نظرات انطباق بیشتری با قانون دارد. آن نظری که انطباق بیشتری با قانون دارد باید مبنا قرار گیرد.
ارتباط شورای نگهبان با هیات‌های استانی به چه شکل است؟
هیات‌های نظارت بعد از هر انتخابات منحل می‌شوند
کدخدایی: هیات‌های نظارت اصولاً فقط زمان انتخابات تشکیل می‌شوند و بعد از انتخابات تعطیل می‌شوند و ما برای انتخابات بعدی باید هیات‌های جدیدی را انتخاب کنیم.
اگر به اسامی آنها در طول ادوار گذشته نگاه کنیم می‌بینیم در هر انتخاباتی این افراد تغییر پیدا کرده‌اند. پس هیات‌های نظارت چه هیات‌های مرکزی و چه هیات‌های استانی ثابت نیستند وظیفه آنها در محدوده قانون است و بعد از انتخابات منحل می‌شوند. الان هیچ هیاتی وجود ندارد که شورای نگهبان بخواهد رابطه‌ای با آنها داشته باشد.
گفتید در فاصله بررسی صلاحیت‌ها به برخی افراد شناخته شده گفته می‌شود که صلاحیتشان رد شده و بهتر است خودشان انصراف دهند. آیا آماری دارید که نشان بدهد چه تعداد از این موارد اتفاق افتاده است؟
اعلام غیررسمی به افرادی که ردصلاحیت شدند، وظیفه شورای نگهبان نیست
کدخدایی: الان به خاطر ندارم. چون ما هیچگاه این موارد را شمارش نکرده‌ایم. البته این یک کار اضافه است که شورای نگهبان انجام می‌دهد. ما می‌توانیم نظر خود را تا زمانی که به صورت مکتوب به وزارت کشور اعلام می‌کنیم به هیچ کسی نگوییم، اما آقایان می‌گویند ممکن است برخی افراد اعتبار و آبرویی داشته باشند.
اگر خودشان مایل باشند دعوت می‌شوند و به آنها اعلام می‌شوند برخی قبول می‌کنند و انصراف می‌دهند اما در گذشته افرادی را هم داشته‌ایم که قبول نکرده‌اند. این موارد که پیش از اعلام رسمی به کاندیدا‌ها گفته شود در انتخابات ریاست جمهوری بیشتر داریم.
در انتخابات ۹۲ به هشت چهره شناخته شده خبر ردصلاحیتشان را دادم
در انتخابات ۹۲ خود بنده به حدود هشت نفر این موضوع را اعلام کردم که رد صلاحیت شده‌اند و اگر می‌خواهند انصراف دهند. همه این افراد هم از چهره‌های شناخته شده بودند.
آیا اطلاع دارید که در انتخابات گذشته در بررسی صلاحیت سیدحسن خمینی به ایشان هم پیش از اعلام رسمی اطلاع داده شده بود که رد صلاحیت شده است یا خیر؟
به سیدحسن خمینی قبل از اعلام رسمی گفته شد ردصلاحیت شده است
آن زمان مسئولیت نداشتم اما طبق آنچه که سوال کرده‌ام به بنده گفته شده که به ایشان اطلاع داده شده بود و از طرف اعضای شورای نگهبان به آنها گفته شده و هم اداره انتخابات شورای نگهبان از طریق تماس تلفنی و پیامک به ایشان اعلام کرده، اما از جزئیات خبری ندارم.
قبول دارید وقتی یک نهاد برای خودش سخنگو انتخاب می‌کند یعنی خود را ملزم به ارائه یک سری گزارش‌های دقیق می‌داند، حالا ساختار شورای نگهبان و فعالیت‌های آن به گونه‌ای است که شاید در برخی از موارد نمی‌شود یک سری اطلاعات و گزارش‌های دقیق را اراده کند.
از طرفی شما اشاره کردید به اینکه مشروح مذاکرات شورای نگهبان در گذشته منتشر شده است. آیا قرار است در آینده مشروح مذاکرات دوره‌های اخیر هم منتشر شود؟ کلا ساز و کار انتشار مذاکرات به چه شکل است؟
مذاکرات انتخاباتی اعضای شورای نگهبان منتشر نمی‌شود
کدخدایی: مشروح مذاکرات شورای نگهبان در دهه ۶۰ در قالب دو یا سه جلد منتشر شد. بعد‌ها در اواخر دهه ۷۰ مقام معظم رهبری تاکید داشتند که مذاکرات فقهی و حقوقی منتشر شود و این کار صورت گرفت. در دوره‌ای هم که من مسئولیت اجرایی داشتم در برخی موارد چاپ شد.
در دوره‌های اخیر هم این موضوع سرعت گرفته است و خوشبختانه قالب مذاکرات شورای نگهبان منتشر شده یا در حال چاپ است و افراد می‌توانند به صورت رسمی شاهد آن باشند اما مذاکرات مربوط به انتخابات به دلیل اینکه با حیثیت افراد و مسائل پنهان افراد ارتباط دارد، آقایان معتقدند شرعاً و قانوناً هیچ تکلیفی نیست و دربرخی از موارد هم برای انتشار آن ممنوعیت دارند.
برای همین در مورد مشروح مذاکرات مربوط به انتخابات مطلبی منتشر نخواهد شد اما در مورد قوانین این اتفاق می‌افتد و پژوهشکده شورای نگهبان هم کارهای خوبی انجام داده است و در حال چاپ است.
در مورد برخی موارد مثل رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی، سید حسن خمینی و حتی مینو خالقی برخی سوالات هنوز در ذهن افراد وجود دارد که پاسخی به آن داده نشده است.
در مواردی بهتر بود توضیح بیشتری از سوی شورای نگهبان ارائه می‌شد
کدخدایی: یک زمانی فردی نمی‌خواهد قبول کند و یک زمان دیگر می‌گوییم توضیح داده نشده است. به نظر من در این موارد توضیح به اندازه کافی داده شده است. البته شاید اگر بیشتر توضیح داده می‌شد بهتر بود اما در حدی که لازم بود توضیح داده شده و مستندات و مطالب هم ارائه شده است. مثل اینکه الان بگوییم دربخشی از مصوبات شورای نگهبان باید بهتر عمل کنیم. این پذیرفته است.
در شورای نگهبان ضعف‌هایی در اطلاعرسانی وجود دارد
ضعف‌هایی در اطلاعرسانی بوده و الان هم هست ما باید تلاش کنیم اطلاعرسانی شورای نگهبان را از حالت ضعفی که دارد خارج کنیم تا این موارد اصلاح شود. ممکن است برخی از مواردی که شما هم به آن اشاره کردید هنوز در مورد پاسخ‌های شورای نگهبان به اقناع نرسیده باشد اما قبول کنید در این موارد ما به کمک رسانه‌ها نیاز داریم.
شورای نگهبان مثل دیگر دستگاه‌ها خبرگزاری و رسانه ندارد
شورای نگهبان مثل دیگر دستگاه‌ها خبرگزاری و رسانه برای خود ندارد تقریباً همه قوای سه‌گانه خبرگزاری دارند و مطالب خود را از آن طریق منتشر می‌کنند. شورای نگهبان تنها نهادی است که یک مرکز اطلاعرسانی گسترده و یا یک خبرگزاری ندارد.
حجم حمله‌ها هم نسبت به شورای نگهبان کم نیست
ما فکر می‌کنیم تصمیم‌هایمان قانونی است و اعلام می‌شود. نهادهایی که باید بپذیرند هم می‌پذیرند و هرکجا لازم باشد سخنگوی شورای نگهبان توضیحاتی را ارائه می‌کند، ولی حجم حمله‌ها هم نسبت به شورای نگهبان کم نیست.
درخواست ما از شما به عنوان یک متولی رسانه این است که شورای نگهبان را کمک کنید نقد‌ها را منصفانه بیان کنید و در جایی که لازم است از شورای نگهبان حمایت کنید.
آقای جنتی با توجه به سخنرانی هایی که در حمایت از احمدی‌نژاد داشت چقدر در رئیس جمهور شدن او نقش داشت؟
ممکن است برخی فکر کنند صحبت‌های آیت‌الله جنتی جانبدارانه است
کدخدایی: منظور شما داخل شورای نگهبان یا بیرون از آن است؟ آیت‌الله جنتی در داخل شورا در این زمینه هیچ نقشی نداشتند، البته نمی‌توان فراموش کرد که ایشان دبیر شورای نگهبان است. ممکن است برخی این برداشت را داشته باشند که صحبت‌های آیت‌الله جنتی جانبدارانه است اما درشورای نگهبان نسبت به ایشان چنین نظری وجود ندارد.
همانطور که دیدیم در سال ۸۴ افراد مختلفی کاندیدا بودند و آرای مختلفی داشتند و آیت‌الله جنتی نقشی در این زمینه نداشتند. البته غالباً هم افراد خارج از مسئولیت خود صحبت‌هایی می‌کنند.
چند درصد از این صحبت‌ها اینطور برداشت شده که ایشان جانبدارانه صحبت کرده‌اند؟ یا چند درصد بر اساس این نظر به آقای احمدی‌نژاد رای داده‌اند؟ اگر همه اینها را کنار هم بگذاریم می‌بینیم که این مطلب مهمی نیست که بخواهد آنقدر به آن پرداخته شود.
برخی معتقدند آیت‌الله جنتی از پشت تریبون‌های عمومی در اغلب مواقع سخنرانی جناحی می‌کند. آیا اعضای شورای نگهبان تا این لحظه بابت این مسئله به دبیر شورا تذکر داده‌اند؟
خیلی از روسای قوای ما سخنرانی‌شان از آیت‌الله جنتی تند‌تر است
کدخدایی: خیلی از روسای قوای ما سخنرانی‌شان از آیت‌الله جنتی تند‌تر است. به خاطر ندارم که چنین تذکری داده شده باشد چون ایشان واقعا سخنرانی جناحی به آن مفهومی که شما می‌گویید را نداشته است. لااقل می‌توانم این را در مورد دوره‌ای خودم در شورای نگهبان حضور داشتم بگویم صحبتی نشده که به خاطر آن به آیت‌الله جنتی تذکری داده شود.
تذکر به دو عضو شورای نگهبان برای حضور در سخنرانی رئیس‌جمهور سابق
زمانی که دو نفر از اعضای شورای نگهبان همزمان عضو هیات دولت هم بودند و در سخنرانی‌های رئیس‌جمهور وقت هم شرکت می‌کردند، تذکر دادیم جز این تذکر دیگری داده نشده است.
قبول دارید که شورای نگهبان می‌تواند با بررسی‌های خود ۸ سال سرنوشت یک کشور را رقم بزند؟ گفته می‌شود در سال ۸۴ احمدی‌نژاد به سختی تایید صلاحیت شد و وزارت اطلاعات در آن زمان نظر مثبتی نسبت به او نداشت و رایزنی‌های باهنر با شورای نگهبان باعث شد او در رقابت بماند؟
شورای نگهبان این شجاعت را دارد که هر فردی رای آورد را اعلام کند
کدخدایی: از این اخبار غیبی تا به حال خبر نداشته و ندارم اولین بار است که این مطالب را می‌شنوم ولی در سال ۸۴ در مورد همه افراد رای‌گیری انجام شد، همانطور که در سال ۸۸ و ۹۲ این کار انجام شد در همه ادوار رای کسانی که در شورای نگهبان رای می‌آورند یکسان نیست، ولی هر کسی را بیاورد شورای نگهبان اعلام می‌کند در واقع شورای نگهبان این شجاعت را دارد که هر فردی رای آورد را اعلام کند و هر کسی رای نیاورد را اعلام نکند.
در مواردی مثل آقای معین بررسی شورای نگهبان را چگونه ارزیابی کردید؟
ناچاریم نتیجه را هر چه که هست اعلام کنیم
کدخدایی: خب اینها رای نیاوردند. مکانیسم رای‌دهی در شورای نگهبان مکانیزم تولید به مصرف دستگاه‌های مکانیکی نیست باید در شورای نگهبان اسناد و مدارک مطرح شود، مذاکره و صحبت و بررسی شود و در نهایت هم رای‌گیری می‌شود وقتی یک فرد رای می‌آورد یا نمی‌آورد، ما ناچاریم نتیجه را هر چه که هست اعلام کنیم فارغ از اینکه این فرد چه کسی است.
گاهی خود ما هم تعجب می‌کنیم می‌بینیم فردی رای آورده یا رای نیاورده
گاهی خود ما به عنوان یک شخص هم تعجب می‌کنیم وقتی می‌بینیم فردی رای آورده است یا رای نیاورده است اما این به هر حال مجموع آرا نتیجه‌ای است که شورای نگهبان باید اعلام کند ممکن است ما با رد یا تایید صلاحیت فردی مخالف باشیم و تلاش خود را هم برای مجاب کردن دیگر اعضا انجام دهیم ولی وقتی موضوعی حائز اکثریت آرا شد ما باید تابع نظر جمع باشیم این قسمت مهم‌ترین بخش کار شورای نگهبان است که تاکنون همه اعضا به آن وفادار بوده‌اند و از آن تبعیت کردند و خدشه‌ای به آن وارد نیست.
مثالی از مواردی را که تعجب کردید فردی رد صلاحیت یا تایید شده‌است را به ما می‌گویید؟
رای جمعی شورای نگهبان ملاک کار ما است
کدخدایی: در این موضوع نمی‌توانم مصداقی بگویم و اسامی را نمی‌گویم. ولی ممکن است من فکر کنم فردی صالح است و مستندات کافی برای تایید صلاحیت وی وجود دارد در این موارد دفاع می‌کنم ممکن است افرادی هم در مخالفت با وی صحبت کنند آنها هم حتما برای مخالفت دلایل و مستنداتی دارند که محترم است ولی آنچه که ملاک کار ما است نهایتا رای جمعی شورای نگهبان است. در اینجا اگر من موافق با فردی بودم که الان رای نیاورده است، دیگر وظیفه دارم از رای شورای نگهبان دفاع کنم چون حاصل نظر جمع است.
در سال ۹۲ که شما عضو شورای نگهبان هم بودید نظر شخصی شما در شورا نسبت به بررسی صلاحیت آیت‌الله هاشمی و روحانی مثبت بود یا منفی؟
نمی‌توانم بگویم سال ۹۲ چه نظری در مورد آیت‌الله هاشمی داشتم
کدخدایی: این را هم نمی‌توانم بگویم.
فشارهایی که به شورای نگهبان برای رد یا تایید صلاحیت‌ها وارد می‌شود به چه شکل است. ما شنیدیم که گاهی حتی تماس می‌گیرند یا مراجعه می‌کنند و می‌خواهند شورای نگهبان در بررسی صلاحیت فردی تجدیدنظر کند. درست است؟
درخواست برخی روسای قوا برای تجدیدنظر در بررسی صلاحیت‌ها
کدخدایی: بله. در زمان انتخابات هر فردی چه از مقام‌ها و مسئولان احساس می‌کنند وظیفه‌ای دارند و باید روشنگری کنند و مطلبی را بگویند، این کار می‌کنند ما مواردی از روسای جمهور و وزرا و نمایندگان مجلس را داشتیم که به ما مراجعه کردند و تا جایی که امکان آن باشد نظرات این افراد را می‌شنویم اما بر اساس مستندات پرونده و رای جمعی شورا تصمیم‌گیری می‌کنیم. حتی گاهی برخی افراد برای چند بار هم به شورای نگهبان مراجعه می‌کنند.
آیا موردی را داشتید که کسی بخواهد به شما بگوید فردی تایید یا رد صلاحیت شود؟
کروبی در مورد صلاحیت فردی چند بار به شورای نگهبان مراجعه کرد
کدخدایی: بله از این موارد زیاد داشتیم. رئیس مجلس ششم چندین بار به شورای نگهبان می‌آمد و با آیت‌الله جنتی و برخی اعضا و خود من صحبت می‌کرد.
به خاطر دارم که یکبار ایشان با ما برای بررسی صلاحیت فردی به عنوان نماینده مجلس تماس گرفت و از این فرد خیلی تعریف کرد. به ایشان گفتم شما به شورای نگهبان مراجعه کنید و من پرونده را به شما می‌دهم هر نظری داشتید من با اعضای شورای نگهبان نظرتان را مطرح می‌کنم که ایشان گفت یعنی آنقدر مستندات شما در مورد رد ایشان قاطع است گفتم بله و ایشان قبول کرد و دیگر در این مورد به ما مراجعه نکرد.
می‌شود مثالی هم از افرادی که الان در قدرت هستند و پست‌هایی دارند، بزنید.
برخی مسئولان فعلی هم از شورای نگهبان تقاضای تجدیدنظر دارند
کدخدایی: این یک نمونه بود. نسبت به افراد دیگر هم این مساله وجود دارد ولی چون این دوستان الان سر کار هستند، در این باره حرفی نمی‌زنم. وقتی این دوستان در پست‌های فعلی خود نبودند حتما این موارد را خواهم گفت.
در مورد موضوع عدم احراز صلاحیت‌ها بحث‌هایی وجود دارد. گفته می‌شود چرا به بهانه اینکه شورای نگهبان نتوانسته در مورد صلاحیت فردی به نتیجه برسد، آن فرد باید از رقابت حذف شود؟
گاهی نمی‌دانیم فردی صلاحیت لازم را دارد یا نه
کدخدایی: از شما سوال می‌کنم، مثلا اگر من بخواهم دوربینی بخرم از کسی که در آن حوزه کار‌شناس است مشورت می‌گیرم و او به من می‌گوید فلان دوربین با این مشخصات خوب است و من آن را تایید می‌کنم، یک وقت هم می‌گوید این دوربین با این مشخصات را خریداری نکنید. نظر آنها به هر حال قابل توجه است چون کار‌شناس هستند و تجربه این کار را دارند و در این زمینه مستندات دارند.
دفاع سخنگو از عدم احزار صلاحیت
گاهی از این افراد سوال می‌کنیم می‌گویند نمی‌دانیم چون تا به حال با این دوربین سر و کار نداشته‌ایم، باید بررسی کنیم و بعد به شما مشورت دهیم که این دوربین خوب است یا نه. عدم احراز در واقع این موقعیت است. یک وقت شما مستندات برای رد صلاحیت دارید که مشخص است و گاهی مستندات برای رد صلاحیت یک فرد ندارید که باز مشخص است، پس تکلیف این دو موقعیت مشخص است، اما گاهی نمی‌دانیم فردی صلاحیت لازم را دارد یا نه، وقتی نمی‌دانید درست است نتیجه‌اش می‌شود عدم احراز، می‌گویید بماند فعلا تا به طریقی بتوانیم صلاحیت ایشان یا عدم صلاحیت ایشان رااحراز بکنیم. این می‌شود عدم احراز، یعنی در زمانی که شما مردد هستید و اطلاعات لازم را در جهت اثبات یا نفی صلاحیت فرد ندارید که خیلی هم روشن و منطقی است.
آیا در شورای نگهبان نظر کسی بر دیگری ارجحیت دارد؟ مثلا آیت‌الله جنتی نظرش بر دیگر اعضا ترجیح دارد؟
در شورای نگهبان نظر کسی بر دیگری ارجحیت ندارد
کدخدایی: ابدا اینطور نیست. همه اعضا رای مساوی دارند. البته حوزه اعضا فرق می‌کند؛ فقها در مسائل شرعی نظر می‌دهند و حقوقدانان در این مورد نمی‌توانند نظر بدهند، اما در دیگر مسائل هم حقوقدانان و هم فقها می‌توانند نظر خود را بگویند.
در مورد اتهام‌هایی که دور قبل به لیست اصلاحات زده شد و گفته شد این لیست انگلیسی است آیا شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها این تهمت‌ها را لحاظ کرد؟
کدخدایی: اگر تخلفاتی باشد که در قانون به عنوان موانع به آنها اشاره شده باشد قطعا شورای نگهبان هم مدنظر قرار می‌دهد. هر تخلف و جرم و اقدام خلافی که منطبق با مندرجات قانون انتخابات باشد مورد نظر ما قرار خواهد گرفت.
برخی معتقد بودند که تحقیقات محلی بررسی صلاحیت‌ها را سلیقه‌ای می‌کند. نظر شما در این مورد چیست؟
وقتی مراجع چهارگانه مستند ندارند، از طریق تحقیقات محلی وارد عمل می‌شویم
کدخدایی: این هم قانون است ماده ۵۰ قانون گفته وقتی در مورد صلاحیت فردی به نتیجه نرسیدیم از طریق تحقیقات محلی می‌توان اقدام کرد. باید ببینیم اگر لازم است این قانون را اصلاح کنیم. گاهی اوقات مراجع چهارگانه به ما اعلام می‌کنند در مورد یک فرد ما هیچ چیزی نداریم ما ناچاریم از طریق تحقیقات محلی وارد عمل شویم.
شما قبول دارید این قسمت از قانون دارای اشکال است؟
کدخدایی: می‌گویم قانون این را به ما تکلیف کرده است. اگر برخی معتقدند ایرادی وجود دارد باید بروند قانون را اصلاح کنند. ولی الان که قانون تکلیف کرده است ما باید طبق آن عمل کنیم.
یعنی وقتی در مورد فردی عدم احراز صلاحیت اعلام می‌شود یعنی تحقیقات محلی هم بی‌نتیجه بوده است؟
در برخی مواقع تحقیقات محلی هم جواب نمی‌دهد
کدخدایی: بله در این موارد تحقیقات محلی هم جواب نداده است. از مواردی که ما به هیات‌های اجرایی ایراد داریم مواردی است که آدرس‌های درستی برای افراد قید نشده است ایراد ما به دوستان اجرایی این است که اصلا چرا این فرد را ثبت نام کرده‌اید؟ وقتی مشخصات وی یا اشتباه است یا درست قید نشده است. گاهی ما به محل کاری که وی قید کرده مراجعه می‌کنیم و کسی آن فرد را نمی‌شناسد.
در کدام انتخابات آمار خرید و فروش رای بیشتر است؟
خرید و فروش رای در انتخابات مجلس بیشتر است
کدخدایی: الان ارزیابی دقیقی از این مسئله ندارم اما فکر می‌کنم این آمار در مورد انتخابات مجلس بیشتر باشد که آن هم به خاطر گستردگی بیشتر این انتخابات است. در انتخابات ریاست‌جمهوری کل کشور یک حوزه است و تعداد کاندیدا‌ها هم کمتر است انتخابات خبرگان هم استانی است برای همین به نظر می‌رسد آمار خرید و فروش رای در انتخابات مجلس بیشتر باشد که البته باز هم در این مورد راهکارهایی را برای جلوگیری از این مسئله پیشنهاد کرده‌ایم که امیدواریم زود‌تر انجام شود.
مثلا چه راهکارهایی پیشنهاد شده است؟
پیشنهاد سخنگوی شورای نگهبان برای جلوگیری از خرید و فروش رای
کدخدایی: مثلا یکی از این پیشنهاد‌ها ثبت نام رای‌دهنگان است که اگر انجام شود مقدار قابل توجهی از مشکلات موجود هم برطرف خواهد شد. به این صورت که فرد رای‌دهنده از یکسال قبل از انتخابات ثبت‌نام کرده باشد و حوزه رای دهی خود را مشخص کرده باشد این در قوانین انتخابات و سیاست‌ها هم مطرح است و تقریبا اجماعی نسبت به آن صورت گرفته است اما همچنان در مرحله بررسی است.
برخی معتقدند چون آقای احمدی‌نژاد رد صلاحیت می‌شد رهبری به ایشان توصیه کردند که در این حوزه وارد نشود؟
شورای نگهبان بحثی در مورد احمدی‌نژاد نداشت
کدخدایی: در این حوزه نمی‌توانم وارد شوم اما شورای نگهبان بحثی در مورد ایشان نداشت و اگر قرار بود بحثی باشد موقع انتخابات مطرح می‌شد من هم نمی‌توانم از الان پیش‌بینی کنم که اگر ایشان وارد انتخابات می‌شد چه وضعیتی پیدا می‌کرد.
یکی از نمایندگان اعلام کرده بود آنقدر که نمایندگان از آقای جنتی می‌ترسند از خدا نمی‌ترسند فکر می‌کنید آیا این نظارت استصوابی است که باعث نادیده گرفته شدن مطالبات برخی مردم توسط نمایندگان می‌شود؟
اگر نمایندگان از کسی ترس داشتند، اینگونه عمل نمی‌شد
کدخدایی: فکر نمی‌کنم اینطور باشد صحبت‌هایی که در مجلس می‌شود در همه ادوار موجود است و نشان‌دهنده این است که کسی از دیگری ترسی ندارد و آزادی کامل است اگر ترس داشتند که اینگونه عمل نمی‌شد. امیدوارم که همه ما از خدا بترسیم.
آیا اطلاعات سپاه هم در بررسی صلاحیت‌ها و استعلام‌هایی که شورای نگهبان می‌گیرد، تاثیری دارد؟
از هر طریقی لازم بدانیم تحقیقات خود را انجام می‌دهیم
کدخدایی: شورای نگهبان از هر طریقی که لازم بداند می‌تواند تحقیقات خود را انجام دهد.
ارزیابی شما به عنوان یک حقوقدان از نامه مرتضوی چیست؟ آیا می‌توان آن را نوعی اقرار به جرم تلقی کرد؟
نامه عذرخواهی مرتضوی در مورد اتفاقات کهریزک خیلی دیر بود
کدخدایی: هر کسی اگر تخلفی مرتکب شد مخصوصا از مسئولان، بهتر است در زمان خود و هر چه سریعتر مساله را بیان کند و درصدد جبران آن برآید اینکه این اتفاق همین الان هم صورت گرفته است، به نظر می‌رسد کار خوبی بوده ولی مربوط به زمان گذشته است و خیلی برای این کار دیر بوده است.
من البته در این موارد ورود ندارم اما به هر حال اگر کسی احساس می‌کند مرتکب تخلفی شده، بهتر است هر چه سریعتر اعلام عذرخواهی و جبران اشتباه خود را داشته باشد.
در مورد آخرین اتفاقات و اخبار شورای نگهبان به ویژه در مورد انتخابات خبری دارید؟
منتظر پاسخ وزارت کشور در مورد انتخابات الکترونیک هستیم
کدخدایی: نشست‌های شورای نگهبان با دوستانمان در وزارت کشور در حال برگزاری است. نامه‌ای را کار‌شناسان ما در رابطه با شرایط الکترونیک شدن انتخابات به وزارت کشور ارسال کرده‌اند و منتظر هستیم که پاسخ دوستان وزارت کشور را داشته باشیم و پس از آن اعلام نظر کنیم. هنوز وزارت کشور چیزی را به ما اعلام نکرده است. منتظر هستیم پاسخ وزارت کشور را داشته باشیم و بعد بررسی‌های خود را انجام دهیم.
گفت‌وگو: سعیده امیدی