رویداد۲۴ روزنامه شرق نوشت: بورس ایران که یکی از خبرسازترین مراکز اقتصادی دو سال گذشته ایران بوده و در این مدت بارها به‌عنوان محل اصلی جبران کسری بودجه دولت هم مورد اتهام قرار گرفته بود، حالا با یک خبر عجیب دیگر حاشیه‌ساز شد؛ کشف چندین ماینر استخراج رمزارز آن‌هم در زیرزمین ساختمان این سازمان. داستان به حدی عجیب بود که یکی، دو روز اول چندان مورد توجه رسانه‌های رسمی و مسئولان قرار نگرفت؛ اما هرچه گذشت این خبر رنگوبوی جدی‌تری به خود گرفت و حالا کار به توضیح و اطلاعیه هم رسیده است. اخبار تازه از روند اطلاعیه‌ها البته به‌گونه‌ای است که بخشی از خبر را تأیید می‌کند؛ هرچند درباره جزئیات توضیحات متفاوتی ارائه می‌دهند.
تا اینجای کار حالا می‌توان به قطعیت گفت در زمانی نامشخص که درباره آن اختلاف وجود دارد، چندین دستگاه استخراج رمزارز در ساختمان مرکزی بورس ایران وجود داشته که البته درباره زمان دقیق آن و همچنین تعداد ماینرها یا هدف اصلی این کار اختلاف نظر وجود دارد. در ادامه به جزئیات این خبر حاشیه‌ساز و همچنین روایت‌های مختلف پرداخته می‌شود.
قصه از کجا آغاز شد؟
در چند روز گذشته اخباری ضدونقیض و البته از منابع نه‌چندان معتبر از کشف چندین ماینر در زیرزمین ساختمان اصلی سازمان بورس ایران حکایت داشت که البته این اخبار ضدونقیض با ورود مسئولان کم‌کم رنگوبوی واقعیت به خود گرفت. گفته می‌شد چند دستگاه ماینر در شرکت بورس کشف شده و حتی کار به توضیحات مدیرعامل و معاون سازمان بورس هم کشیده شد. ابتدا مدیرعامل این شرکت این موضوع را رد کرد و معاون سازمان بورس نیز اعلام کرد این دستگاه‌ها شخصی نبوده‌اند، ولی شرکت بورس تهران باید پاسخ‌گو باشد؛ چون چنین فعالیتی خارج از فعالیت‌های این شرکت محسوب می‌شود. از سوی دیگر، این شرکت سهام‌دار دارد و سهام‌داران هم باید خواهان پاسخ‌گویی باشند.
«مصطفی بهشتی‌سرشت»، معاون اجرائی سازمان بورس و اوراق بهادار، به ایسنا گفته بود: «اطلاع‌رسانی‌های لازم در این زمینه را شرکت بورس تهران باید انجام دهد». او همچنین گفته بود: «درباره اینکه گفته می‌شود «این دستگاه‌ها متعلق به شخص خاصی بوده است»، باید بگویم با اطلاعاتی که تاکنون به دست آورده‌ام، این دستگاه‌ها شخصی نبوده‌اند؛ اما به‌طورکلی چنین فعالیتی خارج از فعالیت‌های شرکت بورس محسوب می‌شود و این مجموعه باید پاسخ‌گو باشد».
معاون اجرائی سازمان بورس تهران توضیح داده بود: «شخصا دستگاه‌ها را رؤیت نکرده‌ام، اما چند روزی است که بحث آن مطرح است. باز هم تأکید می‌کنم که این شرکت باید پاسخ‌گو باشد؛ چراکه سهام‌دار دارد و سهام‌داران هم باید خواهان پاسخ‌گویی باشند». پس از این توضیحات، «علی صحرایی»، مدیرعامل شرکت بورس تهران نیز در توضیحاتی کوتاه به رسانه‌ها گفت: «این موضوع صحت ندارد و آنهایی که آن را مطرح کرده‌اند، اشتباه کرده‌اند».
توضیح رسمی بورس: ماینرها تحقیقاتی بودند!
دیروز سازمان بورس در پاسخ به پیگیری‌های «شرق» برای بررسی صحت‌و‌سقم این خبر و همچنین جزئیات آن، از انتشار یک اطلاعیه خبر داد که ظهر دیروز منتشر شد و اگرچه ابتدا اصل خبر را تکذیب می‌کرد، ولی در ادامه وجود چندین ماینر با هدف تحقیقات را تأیید کرد. شرکت بورس تهران درباره کشف ماینر در این شرکت، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: اگرچه شرکت بورس اوراق بهادار تهران ورود به حوزه رگولاتوری رمزارز را به‌عنوان یک دارایی دیجیتال و در قالب یک پروژه تحقیقاتی دنبال کرده بود، اما وجود ماینر شخصی در این شرکت تکذیب می‌شود.
در این اطلاعیه آمده است: «رمزارزها به‌عنوان دارایی دیجیتال، نیازمند قانون‌گذاری در کشور است و چندی پیش نیز با توجه به مطالبه فعالان این حوزه، از سوی مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار، پیشنهاد تأسیس صندوق‌های مبتنی بر رمزارز مطرح شد. از ابتدای سال 1399، با توجه به نگرانی‌ها از کوچ نقدینگی به سمت رمزارزها و ایجاد بحران خروج نقدینگی در بازار سرمایه، این موضوع به‌عنوان پروژه‌ای تحقیقاتی، پس از بررسی در کمیته‌های فرعی هیئت‌مدیره و اخذ تأییدیه هیئت‌مدیره وقت بورس تهران (به‌عنوان نمایندگان سهام‌داران) و کسب موافقت اصولی وزارت صمت، مطرح و اجرای طرح محدود R&D استخراج رمزارز و محاسبه عینی نرخ ROI آنها توسط شرکت بورس اوراق بهادار صورت گرفت و گزارش معاملات آتی این فعالیت بر روند اصلی بازار سرمایه کشور نهایی شد.
این فعالیت تحقیقاتی و آزمایشی پس از مدت کوتاهی در همان سال متوقف شد. لذا شرکت بورس تهران تأکید می‌کند هیچ فعالیتی در زمینه استخراج رمزارز در این شرکت وجود ندارد و موضوع پنهانی که عده‌ای مدعی کشف آن شده‌اند، اساسا تکذیب می‌شود». این اطلاعیه اگرچه هرگونه فعالیت برای استخراج رمزارز در ساختمان سازمان بورس را رد می‌کند، بااینحال می‌گوید طرح محدودی برای اسختراج رمزارز با هدف تحقیقاتی انجام و پس از مدت کوتاهی هم متوقف شد.
صنعت برق: نه تأیید می‌کنیم نه تکذیب
اگرچه پیش از این اعلام شده بود «دستگا‌ه‌های رمزارز زیرزمین ساختمان سازمان بورس از سوی حراست شرکت بورس تهران کشف شده» و بعدتر هم این کشف به صنعت برق ایران نسبت داده شد، اما در آخرین اخبار هر دوی این موارد تکذیب شد. درباره نقش صنعت برق در این ماجرا، روز گذشته روابط‌عمومی سازمان توانیر فایل صوتی‌ای را در اختیار خبرنگار «شرق» قرار داد که در آن «محمد خدادادی»، مجری تأمین برق مراکز استخراج رمزارزها، انتشار اخبار مرتبط در رسانه‌ها و فضای مجازی را «فاقد دقت لازم» می‌داند و توضیحات تازه‌ای ارائه می‌دهد.
خدادی در این فایل صوتی می‌گوید: «اخباری که در فضای مجازی مبنی بر کشف تعدادی ماینر در زیرزمین ساختمان شرکت سازمان بورس هست، دقیق نیست. نیاز هست اطلاع‌رسانی شود که چنین کشفی از طرف صنعت برق انجام نشده است». او در ادامه این فایل صوتی که مربوط به عصر سه‌شنبه است، توضیح می‌دهد: «تا این لحظه چنین کشفی از سوی دوستان صنعت برق انجام نشده و صنعت برق درباره صحیح‌بودن یا نبودن این خبر نمی‌تواند اظهارنظر قطعی داشته باشد.
بااینحال همکاران ما در شرکت توزیع برق تهران بزرگ در حال بررسی این موضوع هستند و اگر برای ما و همکاران در شرکت توزیع مسجل شود که سازمان بورس در حال انجام چنین کار غیرقانونی بوده، مسلما با فرد یا افراد متخلف مطابق قانون برخورد خواهد شد و تمام مراحلی که برای مشرکان متخلف طی می‌شود، برای این افراد نیز طی خواهد شد». این توضیح محتاطانه مسئول مرتبط در سازمان توانیر هم به‌طور شفاف نه چنین کشفی را رد و نه تأیید می‌کند؛ اما می‌گوید پیگیری و بررسی‌ها در حال انجام است و اگر تخلف ثابت شود، حتما با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد.
واکنش تند کاربران مجازی؛ با سرمایه مردم چه می‌کنید؟
انتشار چنین خبری و در ادامه راه‌پیداکردن آن به خبرگزاری‌های رسمی با واکنش تند کاربران فضای مجازی همراه شد و دراین‌باره افرادی که خود را سهام‌دار مال‌باخته بورس معرفی می‌کنند، خواستار برخورد شدید با این موضوع هستند و چنین خبری را زمینه‌ساز از‌بین‌رفتن سرمایه اجتماعی و همچنین اعتماد عمومی می‌دانند. دراین‌باره کاربری نوشته است: «ماینر تو شرکت بورس می‌گه بازار سرمایه ایران حتی به ما سود نمیده، چه برسه به شمای سهام‌دار، همه‌تون جمع کنید برید تو بازار رمزارزها».
دراین‌باره کاربر دیگری هم این خبر را مشابه کشف مواد مخدر در سازمان مقابله با مواد مخدر دانسته و نوشته است: «نصب #ماینر به‌اصطلاح تحقیقاتی توسط خود سازمان، درست زمانی که مردم رو به #بورس هل دادن، مثل قاچاق مواد مخدر توسط ستاد مبارزه با مواد مخدره! مردم بعد از ۱۴ ماه سهام‌داری همچنان مال‌باخته و حیران و افسرده و خیره به شاخص فیک». علاوه بر این، کاربری این رفتار را مصداق ریاکاری دانسته و در ادامه نوشته است: «رؤسای خودروسازی‌های داخل، خارجی سوار می‌شوند، فرزندان افرادی که غریو ای ایران سر می‌دهند، شهروند جهان اول هستند و صنایع وطنی مشغول مونتاژ یا چسباندن برند بر کالای وارداتی شده‌اند. تعجبی ندارد که مدیر بورس تهران ماینر داشته باشد».
در ادامه این موج واکنش‌ها، یک کاربر هم نوشت: «راست و دروغ این خبر رو هنوز نمی‌دانیم و کاری به آن نداریم، اما اگر این خبر درست باشد، این مطلب قابل تأمل است که شرکت بورس به‌عنوان نهاد متولی بازار سرمایه خود به بازار سهام اعتقادی ندارد که برای درآمدزایی به بازار رمزارز روی آورده است». کاربر دیگری هم نوشت: «اگر این خبر درست باشد، نصب ماینر در شرکت بورس به هیچ بهانه‌ای حتی دور‌زدن تحریم‌ها هم قابل قبول نیست».
کاربری هم اعلام کرد: «اگر با ارز حاصل از این ماینرها هسته معاملاتی جدید می‌خریدند، دلمان نمی‌سوخت. در این زمینه باید منتظر اعلام نظر قطعی و رسمی ریاست سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر در بازار سرمایه بود و دید آیا فعالیت ماینرها در قلب بورس تهران شایعه بوده است یا نه؟». این واکنش‌ها تا اندازه‌ای میزان اعتراض و عصبانیت کاربران فضای مجازی و سهام‌داران بورس ایران از انتشار چنین خبری را نشان می‌دهد؛ هرچند باید در روزهای آتی منتظر صحت‌و‌سقم دقیق این خبر باشیم. ماجرایی که دست‌کم بخشی از آن واقعیت دارد و خود سازمان بورس هم آن را تأیید می‌کند؛ هرچند هدف را تحقیقاتی اعلام می‌کند.