رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: مذاکرات ایران و عربستان برای کاهش تنش‌ها در بغداد همچنان ادامه دارد و خبر‌های اولیه، حاکی از توافق در چند حوزه است و قرار است آنطور که خبرگزاری فرانسه خبر داده، توافق بر سر جزئیات نیز در دیدار آینده نهایی شود. موضوعاتی همچون جنگ یمن، حضور طالبان در افغانستان، شورای همکاری کشور‌های خلیج فارس و به طور کلی موضوعات منطقه، از محور‌های این مذاکرات برای کاهش تنش میان دو کشور بوده است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران مذاکرات ایران و عربستان را در مسیر صحیح خوانده.
ایران و عربستان از حدود ۶ سال قبل به دلیل اعدام شیخ نمر روحانی شیعه توسط عربستان، روابط پرتنشی را تجربه می‌کنند. اما پرونده مذاکرات ایران و عربستان شامل چه مواردی است و منطقه پس از توافق دو کشور شامل چه تغییراتی خواهد بود. هانی زاده در گفتگو با رویداد۲۴ به این سوالات پاسخ داده.
حسن هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه به رویداد۲۴ می‌گوید: مذاکرات ایران و عربستان از اردیبهشت ماه سال گذشته به صورت محرمانه با اشراف و نظارت دولت مصطفی الکاظمی در بغداد آغاز شد. چندین پرونده مهم و پیچیده در دستور کار دو گروه ایرانی و سعودی در این مذاکرات وجود داشت. مسئله سوریه، شورای همکاری خلیج فارس، روابط ایران با کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس، مسئله عراق، یمن، لبنان، افغانستان، برجام و به طور کلی منطقه، محور این مذاکرات است.
بیشتر بخوانید:بغداد در انتظار تداوم موازنه قدرت میان ایران و آمریکا/ چرا انتخابات پارلمانی عراق مهم است؟
وی ادامه داد: مجموعه این پرونده‌ها، در محور مذاکرات دو طرف بوده است. چندین پرونده از جمله مسئله بازسازی روابط ایران و عربستان که از پنج سال گذشته قطع شده است، به نقطه مثبتی رسیده است و پیش بینی می‌شود که ظرف هفته‌های آینده سفارت خانه‌های دو کشور در پایتخت‌های عربستان و ایران بازگشایی شود، که این خود نکته مثبتی در روابط دو طرف خواهد بود.
هانی زاده با اشاره به موضوع سوریه در مذاکرات ایران و عربستان، گفت: این مسئله نیز به نقطه قابل اتکایی رسیده است چرا که عربستان، بعد از یک نقش تخریبی که در بحران سوریه ایفا کرد و کمک چند ده میلیارد دلاری که به گروهک‌های تروریستی سوریه داشت، قصد داشت که دولت بشاراسد که در کانون محور مقاومت است را سرنگون کند. اما دولت سوریه همچنان استقامت کرد و عربستان نتوانست به اهداف خود برسد. اکنون عربستان درصدد احیای روابط خود با بشار اسد است. در مورد عراق هم، عربستان سعودی تلاش زیادی کرد که روی جریان‌های سیاسی و طایفه‌ای خاصی سرمایه گذاری کند و روابط ایران و عراق را تحت تاثیر قرار دهد و روابط را به پایین‌ترین سطح خود برساند، اما به دلیل نفوذ ایران در عراق، عربستان نتوانست جریان سازی‌های خود را در این کشور علیه ایران پیش ببرد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید شورای همکاری کشور‌های خلیج فارس دوقطبی شده است و کشور‌هایی مانند قطر و پادشاهی عمان، آنطور که باید و شاید با سیاست‌های عربستان همراهی نکردند، ولی بحرین و امارات، جزیی از بلوک سیاست‌های عربستان در منطقه هستند. از همین رو روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس تحت تاثیر سیاست‌های تخریبی عربستان قرار گرفت و این مسئله باعث شد که رژیم صهیونیستی از این فضا با هدف تخریب روابط ایران با کشور‌های عرب منطقه، استفاده کند. از سوی دیگر مسئله افغانستان، پاکستان و جنوب قفقاز هم، اکنون در مدار بحث عربستان است. عربستان سعی دارد طالبان را در چرخه سیاسی خود قرار دهد و تقویت کند.
هانی زاده با بیان اینکه مهمترین پرونده مورد بحث و مذاکره ایران و عربستان که به نقطه قابل حل و اتکایی نرسیده است، موضوع یمن است، تصریح کرد: جنگ چندساله عربستان علیه یمن کماکان ادامه دارد و عربستان ۳۵۰ میلیارد دلار برای جنگ علیه یمن هزینه کرده است و یک ائتلاف بزرگ منطقه‌ای و جهانی علیه این کشور تشکیل داد و تمام زیرساخت‌های اقتصادی و فرهنگی یمن را تخریب کرد. اکنون مهمترین پرونده ایران و عربستان، مسئله یمن است که ایران دیدگاه‌های خاصی در این رابطه دارد. از جمله اینکه عربستان باید جنگ علیه یمن را پایان دهد و به بازسازی یمن کمک کند و انتخاباتی آزاد در این کشور صورت بگیرد و همه طیف‌ها ازجمله انصارالله و حوثی‌ها درکابینه آینده حضور داشته باشند. البته عربستان حساسیت زیادی روی مسئله انصارالله دارد و این نقطه اختلاف ایران و عربستان در مذاکرات بغداد است.
حسن هانی زاده با اشاره به مسئله یمن و جنگ نیابتی ایران و عربستان در این کشور گفت: امارات خواهان تجزیه یمن است، اما عربستان چندان موافق این اتفاق نیست. امارات در تلاش بود تا یمن جنوبی را تجزیه کند و یک دولت وابسته به امارات تشکیل دهد تا در آنجا پایگاه‌هایی به رژیم صهیونیستیی داده شود. زیرا امارات و اسرائیل روابط سیاسی کاملا آشکاری با هم دارند و اسرائیل نیز تلاش دارد تا در تنگه باب المندب مستقر شوند و اگر یمن تجزیه شود، طبیعتا پای اسرائیل به دریای سرخ و باب المندب باز می‌شود که این یک خطر جدی برای دریانوردی از جمله برای ایران خواهد بود. اما عربستان نگاه متفاوتی به این موضوع دارد و قصد دارد که یک یمن واحدی وجود داشته باشد.
این کارشناس تاکید می‌کند که نزدیکی عربستان به ایران به دلیل اختلاف‌هایی است که با دولت جدید آمریکا دارد. از آنجایی که تیم جو بایدن نسبت به عربستان دیدگاه منفی دارد، لذا عربستان به شدت احساس انزوا می‌کند. به ویژه اینکه اکنون پرونده قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار برجسته عربستانی، توسط بن سلمان در دادگاه فدرال آمریکا مطرح است و احتمال دارد در ماه‌های آینده او دستگیر شود. به همین دلیل عربستان سعی می‌کند یک حاشیه امنی در منطقه داشته باشد و برای رسیدن به این حاشیه امن، نیازمند بازتعریف روابط خود با تهران است. البته به نظر می‌رسد تمایل عربستان برای مذاکره نوعی وقت کشی و نوعی تاکتیک باشد و زیاد جدی نیست.
وی ادامه داد: در دوران ترامپ، عربستان تلاش کرد تا تحریم‌ها علیه ایران تشدید شود اما اکنون عربستان دیگر نفوذی روی تیم بایدن ندارد و بنابراین نزدیک شدن ایران و عربستان به همدیگر می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را کاهش دهد. هرچند که عربستان نفوذ و تاثیر چندانی روی آمریکا ندارد که بخواهد برجام و مذاکرات را تخریب کند، اما به دلیل ارتباطی که با اسرائیل دارند و لابی اسرائیل در ایالات متحده، ممکن است که از این طرق فشار‌هایی را بر روی ایران وارد کند.