رویداد۲۴ موضوع مدیریت منابع کشور به ویژه توزیع عادلانه یارانه ها، این روزها نقل هر محفلی است. از درخواست های مردمی گرفته تا بررسی های فنی و تخصصی نهادهای اقتصادی برای بهبود شرایط حال حاضر است. قبل از هر موضوعی باید به اجماع رسید که یارانه ها متعلق به همه جامعه نیست و تنها در راستای حمایت از افراد دارای شرایط سخت زندگی و درآمدی برای از بین بردن خط فقر و همچنین تعادل در طبقات اجتماعی است و طبق گفته بسیاری از صاحب نظران اقتصادی، باید به صورت موقت و پلکانی تنظیم و پرداخت شود.
قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، قانونی که از سال ۱۳۸۹ با حمایت اقشار ضعیف جامعه تصویب شد و تا به امروز هر سال بیش از ۴۲ هزار میلیارد تومان از بودجه کشور را به صورت نقد به جیب مشمولان که بالغ بر 77 میلیون نفر می شوند را واریز کرده است.
این یارانه در آذرماه سال ۱۳۸۹ پس از احتساب یارانه نان به هر نفر مبلغ ۴۵.۵۰۰ تومان تعلق گرفت، اما نکته اینجاست که این یارانه با دلار ۱.۱۰۰ تومانی سال ۱۳۸۹، ۴۱ دلار و ۳۶ سنت بوده و حالا با دلار نوسانی ۲۸.۱۰۰ تومانی ۱ دلار و ۶۱ سنت است و هیچ تغییری در هزینه پرداختی یارانه‌ها با وجود تورم، شکل نگرفته است.
گشت و گذار میان مردم شهر و پرس و جو از آن ها درباره دریافت یا عدم دریافت یارانه نقدی نشان داد که آن ها معتقدند باید زیربنایی روی پرداخت یارانه کار کرد. عده ای از آن ها که از دریافت یارانه انصراف داده بودند، معتقد بودند که تنها به این دلیل که یارانه به نیازمندان برسد از دریافت آن امتناع کرده اند و عده ای دیگر این رقم را بی فایده دانستند.
در یکی از ماده‌های تبصره ۱۴ بودجه سال های 93 تا 99، قانون حذف یارانه پر درآمدها ذکر شده است، قانونی که به حذف سه دهک بالای درآمد یعنی افراد پر درآمدهای جامعه اشاره می‌کند. در این ماده تکلیف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی این بود که با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و وزارت کشور طی دستورالعملی ظرف یک ماه تهیه کرده و نسبت به شناسایی و حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی خانوارها اقدام کند. سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها هم باید، پس از اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به حذف یارانه خانوارهای پر درآمد اقدام می‌کرد.
این قانون سال ۱۳۹۳ در بودجه تصویب شد، اما اجرایی نشد و نهایتا در بودجه ۱۴۰۰ حذف شد. موضوع مهمی که در برنامه ششم توسعه ماده 79 به آن تاکید شده بود.
سال ۱۳۹۸ نوبخت رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه کشور در نشست خبری بودجه گفت: ۲۴ میلیون نفر از افراد پر درآمد شناسایی و طبق قانون باید از لیست یارانه بگیران حذف شوند اما تجربه حذف چند صدهزار نفری پردرآمدها از سیستم یارانه بگیران به ما نشان داد که حذف پردرآمدها از پرداخت یارانه به آن ها پرهزینه تر است!
شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: یارانه نقدی باید به افراد ضعیف جامعه قرار پرداخت شود و نباید افراد پر درآمد از آن استفاده کنند، چرا که با حذف پر درآمدها می توان کارهای دیگری در کشور اجرایی کرد.
حالا چند ماهی از روی کار آمدن دولت جدید می‌گذرد، رئیسی، رئیس جمهور کشور در مصاحبه‌ای اعلام کرد که یارانه باید به صورت عادلانه پرداخت شود، اما چگونگی روند این تصمیم همچنان واضح نیست. اگر سه دهک پر درآمد جامعه طبق برنامه ششم توسعه حذف شوند، حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان صرفه جویی خواهد شد. با این عدد به طور مثال می توان به حقوق هر یک میلیون معلم حدود یک میلیون تومان اضافه کرد.
حجت عبدالملکی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان متولی شناسایی افراد پر درآمد از لیست یارانه بگیران، می‌گوید: مشکل اصلی ما ناقص یودن سامانه آماری است، به همین دلیل است که ما نمی‌توانیم تشخیص بدهیم که چه کسانی باید یارانه کمتری و چه کسانی یارانه بیشتری بگیرند.
او همچنین تاکید کرد: اگر این زیر ساخت‌ها به روز رسانی شود می‌تواند کمک اساسی در اجرای این قانون باشد.
عبدالملکی همچنین برای تغییر روند قانون هدفمندسازی یارانه‌ها گفت: این یک مسئله کلان در سطح ملی و حاکمیتی است و من نمی‌توانم در وزارت کار، بدون تصمیم دولت و حکومت تصمیمی در این رابطه اتخاذ کنم.
وزیر کار تصریح کرد: تا زمانی که بانک اطلاعاتی اقتصادی تکمیل نشود نمی‌توانیم فرآیند حذف و اضافه را انجام دهیم. دولت قبل، فرآیند راه‌اندازی سامانه‌ها شروع شد، اما کامل نیست. به طوری که اطلاعات برخی خانواده‌ها به سال ۹۸ برمی‌گردد و تا تکمیل این سامانه‌ها نمی‌توانیم حذف و اضافه‌ای در باب یارانه‌ها انجام بدهیم. در خصوص افزایش یارانه نقدی هم باید گفت که تصمیم‌گیری در نظام یارانه‌ها با دولت است، البته از گذشته نیز در این خصوص صحبت‌هایی شده، اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
بیشتر بخوانید: یارانه جدید از راه رسید
صالحی دبیر فدراسیون صادرات انرژی ایران، در خصوص حرف‌های وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: دولت همچنان برنامه‌ای برای حذف یارانه پر درآمدها ندارد و باید هر چه سریع‌تر برنامه خود را اعلام کند تا از بودجه ۱۳ هزار میلیاد تومانی که در کشور هدر می‌رود جلوگیری کند، افراد پر درآمد نیازی به ۴۵.۵۰۰ تومان یارانه ندارند و نباید از این حمایت دولت برخورد دار شوند.
طبق این گزارش، اگر یارانه پر درآمدها حذف شود می‌توان به ۱۳۰ هزار نفر وام ۱۰۰ میلیون تومانی ازدواج پرداخت کرد و یا ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به حقوق معلمان اضافه کرد. حتی می‌توان یارانه اقشار ضعیف جامعه را اضافه کرد تا توازن بیشتری در کشور برقرار شود.
علاوه بر این، طرح هدفمند سازی یارانه ها ناقص اجرا شده است یعنی تنها تمرکز دولت بر پرداخت یارانه نقدی بوده و از سهم صنعت و تولید از درآمدهای طرح هدفمندی چشم پوشی کرده که این موضوع به اقتصاد کشور نیز ضربه زده است.
هدر رفت سالانه این میزان از منابع به علاوه یارانه های پنهانی که مشوق استفاده بی نهایت از انرژی است، منجر شده تا دولت ها همواره با کمبود بودجه در سایر ردیف ها مواجه شوند.