رویداد۲۴ لیلا فرهادی: سر دستگاه دیپلماسی ایران در هفته جاری شلوغ است. نیمی از دیپلمات‌های ارشد ایران برای شرکت در اجلاس اکو همراه با ابراهیم رئیسی به ترکمنستان سفر کرده‌اند و همزمان مذاکرات وین برای احیای برجام با پنج ماه تاخیر آغاز شده. نام برخی مقامات نظیر صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه در فهرست اعضای هیات ایرانی در هر دو نشست دیده می‌شود.
هیاتی ۴۰ نفره از ایران به وین سفر کرده‌اند و بسیاری معتقدند مواضع اعضای این هیات، رسیدن به نتیجه را دشوار می‌کند چرا که اکثر آنها در گذشته منتقد برجام بودند و آمد و شد‌های دیپلماتیک زمانی اهمیت پیدا می‌کنند که ثمری برای کشور داشته باشد. رویداد۲۴ در این باره با رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس گفتگو کرده است.
فلاحت پیشه در ابتدا با اشاره به اینکه تنش‌های فزاینده و کاذب علیه ایران شکل گرفته، به گونه‌ای که ایران اکنون پر تنش‌ترین کشور جهان است، به آغاز مذاکرات احیای برجام اشاره کرد و گفت: دولت باید ساز و کاری برای تنش زدایی با محور احیای برجام تعریف کند. ایران باید قبل از اینکه منافعی حول محور این تنش‌ها شکل بگیرد، تنش زدایی را آغاز کند.
بیشتر بخوانید: جزییاتی از تیم مذاکره کننده ایرانی در وین / هزینه مذاکرات هسته‌ای جدید برای کشور چقدر است؟
وی در پاسخ به این سوال که آیا تیم مذاکره کننده کنونی ظرفیت تنش زدایی و احیای برجام را دارند یا نه؟ گفت: سابقه نشان می‌دهد این تیم بیشتر در حوزه نقد برجام فعال بوده و در حوزه اثبات سابقه خاصی ندارد.
فلاحت پیشه در ادامه نسبت به احیای برجام ابراز بدبینی کرد و گفت: خوش بین نیستم که توافقی تحت عنوان احیای برجام بتواند بلافاصله شکل بگیرد، اما توافق موقت می‌تواند حاصل شود. ایران بدون تاخیر و تحدید برنامه هسته‌ای می‌تواند بازرسی‌های آژانس را آزاد کند تا در ازای آن بخشی از منابع ایران آزاد شود.
این نماینده سابق مجلس توافق موقت مد نظرش را نوعی «آتش بس» خواند و افزود: فضا به حدی تنش‌آلود شده که نیاز به آتش بس داریم. باید در این آتش بس منابع ایران آزاد شود و در مقابل ایران هم می‌تواند به توافقی با آژانس برسد که بازرسی‌های اعتمادساز شکل بگیرد و دوربین‌ها دوباره در دسترس قرار بگیرند.
وی اضافه کرد: چالش دولت برای احیای برجام ایجاد پلی بین نقد و اثبات است. این دولت منتقد برجام بوده و الان می‌خواهد همان توافق را احیا کند. برای این منظور باید پلی ایجاد کند که هواداران خودش را قانع کند. همه می‌دانند برجام به سود کشور بوده.
فلاحت پیشه همچنین گفت که نتیجه مذاکرات ۸ آذر بعد از تاخیر ۵ ماهه اگر قرار بود یک بیانیه تازه از طرف ایرانی‌ها باشد، دلیلی نداشت ۵۰ نفر با این هزینه کلان در این وضعیت تحریم به یک کشور گران سفر کنند. همان بیانیه را در تهران هم می‌توانستند منتشر کنند.
رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس در ادامه رویکرد ایران در نشست‌های بین‌المللی و به طور خاص مذاکرات وین را مورد تحلیل قرار داده و معتقد است جمهوری اسلامی ایران فاقد سیاست توسعه محور است و همین مساله منجر به رویکرد سخنرانی محور می‌شود که نتیجه‌ای جز هدر رفت منابع کشور ندارد.
فلاحت پیشه در ابتدا با اشاره به حضور ایران در اجلاس اکو به سابقه ایران در این اجلاس اشاره کرده و گفته ایران از موسسان این سازمان بوده و قرار بوده به شاهراه اتصال شرق به غرب تبدیل شود، اما در سال‌های اخیر مسائلی پیش آمده که مهمترین آن سیاسی است. تحریم‌ها باعث شده کوریدور‌ها و خطوط رقیبی شکل بگیرد. آذربایجان و ترکمنستان هر کدام رقابتی با ایران شکل دادند. خط انتقال گاز از ترکمستان به عمان از مسیر افغانستان طراحی شده که به خاطر مسائل امنیتی افغانستان راه اندازی آن به تاخیر افتاده است.
این نماینده سابق مجلس عدم تحقق اهداف قانون برنامه توسعه پنج ساله کشور را دلیل عقب گرد ایران خوانده و گفته: طبق قانون برنامه توسعه جهارم که ده سال پیش به پایان رسیده، باید همه مرز‌ها و مراکز استان‌های ایران به شبکه ریلی کشور می‌پیوستند، ولی عملا طرح‌های بدون اولویت جایگزین این طرح ریلی شده است.
فلاحت پیشه معتقد است مهمترین مانع در جمهوری اسلامی این است که هیچ وقت «توسعه» کلید واژه مدیریت کشور نبوده. به همین دلیل هم تبدیل ایران به شاهراه منطقه‌ای تامین نشده است.
رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس بدون ذکر نام، به بودجه کلان برخی نهاد‌ها اشاره کرده و گفته: دستگاه‌های متعددی در داخل و خارج هستند که بودجه عمومی را مصرف می‌کنند بدون اینکه اثر توسعه‌ای داشته باشند و هیچ گزارشی هم در مورد عملکردشان نمی‌دهند.
فلاحت پیشه می‌گوید: در حالی که اولویت ایران توسعه نبوده، اما در بسیاری از کشور‌ها با جان و مال ایرانی‌ها هزینه کرده و کمترین بهره اقتصادی را برده. در عراق و سوریه، ایران در ردیف دهم کشور‌هایی است که سود اقتصادی برده‌اند.
وی با اشاره به حضور ایران در اجلاس اکو افزود: از دل مناسبات سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو چندین لوله نفت و گاز برای کشور‌های دیگر شکل می‌گیرد که رقیب ایران هستند، ولی از دل سیاست ایران فقط سخنرانی فراموش شده در می‌آید. توسعه در مناسبات خارجی ایران جایگاهی ندارد و کشور‌های مختلف با ایجاد تنش فرصت‌های ایران را می‌ربایند.
فلاحت پیشه مساله تنش ایران با کشور‌های جهان و منافع دیگر کشور‌ها در تنش زایی را تشریح کرد و گفت: ایران در مذاکره با ۵+۱ خیلی روی روسیه حساب کرده، ولی واقعیت این است که روسیه یکی از کشور‌هایی است که بیشترین سهم را در ربودن بازار نفت ایران، فرصت مبادلات و همینطور کوریدور‌های جغرافیایی و اقتصادی ایران داشته است.
وی افزود: در ۱۵ سال چالش هسته‌ای ایران، همان کشور‌هایی که به ظاهر دوست ما بودند بیشترین فرصت‌هایمان را ربودند. ایران یک ابر چالش را در سیاست خارجی خود در ۴۰ سال گذشته تعریف کرده به اسم چالش با آمریکا و تمام مناسبات خارجی کشور تحت الشعاع این ابر چالش بوده. همه کشور‌ها از این وضعیت سواستفاده می‌کنند. از محل چالش ما فرصت‌های اقتصادی کشور توسط دیگران ربوده شده است.
فلاحت پیشه به نحوه برگزاری مذاکرات غیر مستقیم ایران با آمریکا در وین انتقاد کرده و گفت: همین حالا در جمع کشور‌های ۵ به علاوه یک، به جز آمریکا که طرف واقعی ماست، بقیه طرف‌ها را ایران ساخته. چون ایران از مذاکره مستقیم طفره می‌رفت لذا بازیگران دیگر را ساخت که نقش واسطه را بازی کنند. ابتدا این‌ها نقش میانجی، اما الان برای خودشان نوعی خط حفاظت منافع ایجاد کردند و می‌خواهند برجام از زاویه دید آنها شکل بگیرد. همین هم مذاکرات را پیچیده کرده و دولت جدید هم همین اشتباه را دارد تکرار می‌کند.
وی با بیان اینکه روسیه و چین حاضر نیستند پای منافع ایران بایستند، گفت: این‌ها ۶ بار در پرونده‌های ایران در شورای امنیت، علیه کشورمان رای دادند. مقامات ایران دیدند که آب باریکه اروپا یعنی اینستکس بعد از خروج آمریکا به هیچ جایی نرسیده. این کشور‌ها دارند نقش پلیس بد را در مذاکرات بازی می‌کنند و موضع آنها بعضا از آمریکا هم پرهزینه‌تر است. روسیه منافع خودش را دنبال می‌کند و هیچ وقت شریک راهبردی ایران نبوده است.
فلاحت پیشه به سیاست ضد ایرانی روسیه اشاره کرده و گفت: هزینه‌ای که ایرانی‌ها در سوریه کردند خیلی بیشتر بود، ولی در نهایت برداشتی که روس‌ها بعد از جنگ از سوریه می‌کنند، خیلی بیشتر از ایران است. حتی در زمان حملات اسرائیل به مواضع نیرو‌های ایران در سوریه، روسیه اجازه استفاده از اس-۳۰۰ها را به دولت سوریه نداد و نخواهد داد.
فلاحت پیشه همچنین نسبت به سیاست ایران در سوریه اعتراض کرد و گفت: در دو سال اول برجام بخش عمده منافع این توافق که می‌توانست صرف تقویت زیرساخت‌های کشور شود صرف بحران داعش شد که مشکل امنیتی عراق و سوریه بود؛ اما حالا ایران در اقتصاد این کشور‌ها هیچ جایگاهی ندارد.