عبدالرسول عمادی امروز 27 مهر ماه در گردهمایی روسای ادارات سنجش آموزش و پرورش سراسر کشور که در محل تالار شهید آوینی آموزش و پرورش ناحیه دو مشهد برگزار شد، با اشاره به اینکه کارگروه‌های سه گانه‌ای تشکیل شده و مباحث سنجش را در آن‌ها بحث خواهیم کرد، اظهار کرد: بخشی از کار ما مربوط به استانداردسازی طراحی سوال و اجرای ارزشیابی استاندارد است، معلمان ما با کیفیت ارزشیابی و کیفیت طراحی سوال آشنا نیستند و نیاز به تمرکز در این حوزه داریم؛ باید معلمان با حوزه ارزشیابی به خوبی آشنا شوند.
وی ادامه داد: از مسائلی که به ویژه در سال‌های اخیر به اعتراضات دانش‌آموزان را در امتحانات نهایی دامن زده این است که آزمون‌های معلمان در طول سال تحصیلی نسبتی با آزمون نسبتا استاندارد امتحانات نهایی ندارد یا معلم در طول سال تحصیلی در ارزشیابی تکوینی به خوبی عمل نمی‌کند یا به تنوع و تعدد از دانش‌آموزان امتحان نگرفته است و دانش‌آموزان هنگامی که به امتحان نهایی می‌رسند به مشکل بر می‌خورند.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش گفت: در سال‌های اخیر سوالات امتحانات نهایی را از نظر دشواری ارزیابی کرده‌ایم و آن‌ها دشوار نبوده‌اند در حالی که معلمان به دانش‌آموزان می‌گویند سوالات دشوار بوده و کار نکرده خود را پوشش می‌دهند، البته عوامل دیگری از جمله تاثیر نمرات امتحانی نهایی در کنکور، کم‌کاری دانش‌آموزان و ... در اعتراضات دانش‌آموزان به امتحانات نهایی دخیل است.
عمادی با بیان اینکه واقعیت این است که معلمان به خوبی سوال طرح نمی‌کنند، گفت: هنگامی که به رتبه‌بندی استان‌ها از نظر امتحانات نهایی نگاه می‌کنیم استان‌های صدر جدول به این دلیل موفق هستند که نمرات ارزشیابی تکوینی معلمان، واقعی‌تر است و فاصله کمی بین نمره برگه امتحان نهایی دانش‌آموز با نمره تکوینی او وجود دارد، اختلاف نمرات تکوینی و امتحانات نهایی نشان می‌دهد ارزیابی تکوینی در طول سال تحصیلی وجود نداشته است.
وی افزود: بنابراین باید روی این مساله تمرکز کنیم که کیفیت‌بخشی به آموزش و پرورش با ارتقای کیفیت طراحی سوال و کیفیت ارزشیابی توسط معلمان و تمام عوامل آموزش و پرورش انجام خواهد شد.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش گفت: بخش دیگر فعالیت ما مربوط به هزینه‌های جاری از حق‌الزحمه امتحانات تا هزینه پذیرایی، ادارات و ... است، آموزش و پرورش ناگزیر و البته با تاخیر این هزینه‌ها را تامین می‌کند؛ ما توانسته‌ایم بهره‌وری در هزینه‌های جاری را به دلیل اقداماتی که در سامانه انجام شده محقق کنیم، اسناد لجام‌گسیخته امتحانات جمع‌آوری شد، بعضی از استان‌ها با دقت نظر و بعضی بدون دقت این اسناد را تنظیم می‌کردند، با این سامانه هزینه‌ها کاهش پیدا کرده است.
عمادی افزود: بخش دیگر کار ما مربوط به سخت‌افزارها و سامانه‌ها است که خوشبختانه در این جهت حتی با یک موافقت ضمنی از جانب وزارتخانه می‌توانیم بسیار پیش رویم، با مرکز برنامه‌ریزی، فناوری و شرکت پژوهش توافقاتی در خصوص سامانه‌های مختلف انجام داده‌ایم و کارهای آن‌ها در حال حاضر پیش می‌رود، آخرین اقدام در موضوع سامانه‌ها سامانه فارغ‌التحصیلان است و در سامانه فاینال هم در حال حاضر نمرات امتحانات نهایی با امنیت ثبت می‌شود.
وی با اشاره به اینکه هرچه بتوانیم کارهایمان را سامانه‌ای انجام دهیم موفق‌تر هستیم، گفت: مساله دقت و صحت تولید نمره در حوزه تصحیح از دغدغه‌های ما در ارزشیابی است زیرا عامل انسانی در این موضوع موثر است و خطای ناشی از عامل انسانی، عمد انسانی و ... از جمله خطاهای ماست همچنین در بسیاری مواقع تصحیح دوم اتفاق نمی‌افتد در حالی که پول آن را می‌دهیم، اما در این زمینه به یک امضاء اکتفا می‌شود.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در سند تحول بنیادین مساله ارزشیابی وجود دارد، اظهار کرد: ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و ارزشیابی از تمام مولفه‌های تعلیم و تربیت در این سند پیش‌بینی شده و هر دو ماموریت بر عهده مرکز سنجش قرار گرفته است.
عمادی گفت: مرکز سنجش در گذشته اداره‌کل امتحانات بود و تنها ارزشیابی پیشرفت تحصیلی انجام می‌داد، اما از سال 93، فانی، وزیر آموزش و پرورش، ماموریت رصد شاخص‌های مصوب شورای عالی آموزش و پرورش را برعهده مرکز سنجش گذاشتند که شاخص‌های کمی و کیفی ناظر به تمام ارکان تعلیم و تربیت است، در شورای راهبری هم مجددا این مساله مورد تاکید قرار گرفته است و سنجش مولفه‌های مصوب شورای عالی در مورد ارکان نظام تعلیم و تربیت بر عهده مرکز سنجش گذاشته شده، این موضوع مسئولیتی بزرگ بر عهده مرکز سنجش است.
وی افزود: زیرنظام پژوهش و ارزشیابی در سند تحول بنیادین داریم و این زیرنظام تدوین شده به صحن شورا رفته و تصویب شده است.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش گفت: روز گذشته در جلسه بودجه سال 96 برنامه‌ای را تحت عنوان سنجش مولفه‌های نظام تعلیم و تربیت در بودجه پیش‌بینی کردیم، بودجه آموزش و پرورش در سال‌های اخیر با کسری مواجه است، اما این موضوع در آن دیده شده است و اگر اعتبارات تخصیص پیدا کند می‌توانیم سنجش کیفی مولفه‌های تعلیم و تربیت را با این اعتبار انجام دهیم، اگر اعتبار تخصیص داده شود شاخص‌های کیفی مصوبه شورای عالی را که نیازمند پژوهش و طرح تحقیقاتی است با پژوهشگاه تعلیم و تربیت پیش خواهیم برد.
لزوم ارزشیابی جامع در پایان مقاطع تحصیلی
وی اضافه کرد: در سند تحول بنیادین به روشنی به موضوع پیشرفت تحصیلی و سنجش اشاره شده است؛ در این سند آمده در دوره‌های تحصیلی، ارزشیابی فرآیندمحور و در مقاطع دوره‌ها ارزشیابی نتیجه‌محور ملاک عمل است، براساس سند تحول بنیادین ارزشیابی در مقاطع دوره‌ها باید نتیجه‌محور باشد به این معنا که ارزیابی جامعی داشته باشیم که مشخص کند دانش‌آموز چگونه دوره تحصیلی را سپری کرده است.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه نیاز به ارزشیابی جامع در پایه‌های ششم، نهم و دوازدهم داریم، گفت: در حال حاضر ارزیابی جامع در سوم متوسطه تحت عنوان امتحانات نهایی انجام می‌شود و از گذشته نیز بوده است همچنین به تناوب در پایه‌های نهم، پنجم ابتدایی و سوم راهنمایی هم امتحانات هماهنگ استانی داشته‌ایم.
عمادی ادامه داد: با توجه به برگزاری این آزمون‌ها سند تحول بنیادین راهی مجرب برای ما پیش‌بینی کرده که از گذشته نیز آن را انجام می‌داده‌ایم، باید نظام آموزش و پرورش را تقویت کنیم تا در راستای تجارب گذشته اقدامات خود را به خوبی انجام دهد.
وی با بیان اینکه مبنای سند تحول بنیادین تحقق شایستگی‌هاست، عنوان کرد: در طول دوران تحصیلی معلمان را باید طوری تربیت کنیم که فرآیندها را به خوبی ارزشیابی کنند، آنان می‌توانند در ارزشیابی خود از ابزارهای مختلف استفاده کنند؛ چندین سال است که در مقطع ابتدایی ارزشیابی توصیفی داریم و تصور می‌شود که معلم نباید امتحان بگیرد در حالی که در ارزشیابی توصیفی هم معلم می‌تواند از تمام ابزارهای ارزشیابی استفاده کند و نهایتا تحلیلی از عملکرد دانش‌آموز داشته باشد.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: ارزیابی در حقیقت گویا کردن نمره ثابت است به طور مثال وقتی دانش‌آموزان نمره یکسان دریافت می‌کنند نمی‌توانیم بگوییم همه آنان مانند هم هستند در حالی که نمره این را می‌گوید.
عمادی گفت: باید مبنای پذیرش دانش‌آموزان در مدارس نمونه، استعدادهای درخشان و ... نتایجی باشد که در مدرسه حاصل شده است و برای این موضوع آزمون‌های دیگری برگزار نکنیم همچنین مبنای پژوهش دانشجو در دانشگاه نیز باید نتایجی باشد که در پایان ارزشیابی جامع دانش‌آموزان می‌گیرند.
سازمان سنجش از مخالفان حذف کنکور است
وی با بیان اینکه سازمان سنجش برای حذف کنکور تشکیل شده است؛ اظهار کرد: در دهه 40 دانشگاه‌ها از طریق کنکور دانشجو می‌گرفتند و در اواخر این دهه و اوایل دهه 50 می‌خواستند کنکور را حذف کنند و پذیرش دانشجویان در دانشگاه بر مبنای نمره انجام شود، اما با افزایش جمعیت و افزایش تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه سازمان سنجش که برای حذف کنکور تشکیل شده بود در راستای محکم کردن بنیان کنکور به کار گرفته شد.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: در حال حاضر هم سازمان سنجش از مخالفان سرسخت حذف کنکور است که البته استدلال مسئولان این سازمان از جهاتی درست است در حال حاضر در رشته محل‌های زیرگروه‌های ریاضی، فنی و حرفه‌ای، علوم انسانی و هنر می‌توانیم کنکور را حذف کنیم و مبنای پذیرش دانشجو براساس نمرات مدارس باشد، اما در رشته‌هایی که متقاضی زیادی دارند نظیر دندانپزشکی، پزشکی و ... این امکان فراهم نیست.
وی با اشاره به برنامه توسعه متوازن رشته‌ها، افزود: در حال حاضر فشار خانواده‌ها برای رفتن به رشته تجربی بسیار زیاد است و آینده رشته مهندسی در ایران در خطر است هنگامی که من دانش‌آموز بودم گرایش به رشته مهندسی وجود داشت و این موضوع توان مهندسی زیادی ایجاد کرد و موجب شد در سال 70 از توان مهندسی بالایی برخوردار شویم سپس به دلیل مشکلات پیش آمده در حوزه صنعت و مسائل دیگر توجهات به سمت رشته تجربی رفت.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش گفت: اگر بتوانیم توسعه متوازن رشته‌ها را به خوبی انجام دهیم می‌توانیم امیدوار باشیم که به سمت حذف کنکور حرکت کنیم، در سال جاری تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور 30 درصد بوده و برای سال آینده هنوز تصمیمی گرفته نشده است؛ در بسیاری مواقع نمره 20 دانش‌آموزان نتوانسته تاثیر مثبت داشته باشد زیرا تعداد نمرات 20 زیاد بوده و تمایز میان دانش‌آموزان ایجاد نکرده است، در حال حاضر با چنین چالشی در کنکور مواجه‌ایم، قانون سنجش و پذیرش دانشجو می‌گوید سالانه سهم سوابق تحصیلی باید افزایش پیدا کند.
عمادی افزود: در سال گذشته در درس فیزیک چندین هزار نمره 20 داشتیم و در
حالی که یک نفر هم فیزیک را در کنکور صد درصد نزده بود این موضوع به خوبی
نشان می‌دهد که کار ما با کنکور متفاوت است، کنکور برای تفکیک دانش‌آموزان و
تمایز ایجاد کردن میان دانش‌آموزان ایجاد شده است، هدف نهایی ما این است
که نمره مدرسه ملاک رفتن به دانشگاه باشد و جریان کنکور از این طریق حل و
فصل شود.
رتبه‌بندی مدارس در ایران کار آسانی نیست
وی در خصوص رتبه‌بندی مدارس، گفت: همیشه در ذهنمان این موضوع وجود دارد که بتوانیم مدارس را رتبه‌بندی کنیم، اما رتبه‌بندی مدارس در ایران کار آسانی نیست به این دلیل که انواع مختلف مدارس به طور مثال مدارس نمونه، روستایی، عشایری، مدارس با جمعیت کم، جمعیت زیاد و ... وجود دارد، رتبه‌بندی مدارس فرآیندی طولانی و زمان‌بر است، مهم این است که در این مسیر قرار بگیریم.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه سنجش باید معطوف به تمام ساحت‌های تعلیم و تربیت باشد، افزود: آموزش و پرورشی که سند تحول بنیادین آن بر تمام ساحت‌ها تاکید دارد نباید یک ساحت را موردتوجه قرار دهد، همه ساحت‌ها باید باید به شکل متعادل دیده شوند امیدواریم با عملی شدن سند تحول بنیادین که همه بر اجرای آن تاکید دارند این اتفاق بیافتد.
وی در خصوص عملکرد اداره سنجش خراسان رضوی، اضافه کرد: خراسان رضوی در حوزه سنجش جز استان‌های برتر است تقریبا در تمام شاخص‌ها، ارزشیابی و عملکرد این استان خوب بوده و کارکرد مثبت داشته است و برای ما از جهاتی الگوست.