رویداد۲۴ هما حسینی: لایحه بودجه ۱۴۰۱ در حالی از سوی سازمان برنامه و بودجه تنظیم شده که فارغ از رویکرد و جهت گیری کلی در تخصیص منابع و حمایت فراگیرتر از نهاد‌های نظامی و انقلابی، دارای ایراد‌های جدی در تنظیم و تدوین است. همین ایرادات هم این سوال را به وجود آورده که آیا مسعود میرکاظمی رییس سازمان برنامه و بودجه از دانش و آگاهی کافی برای رهبری تیم تدوین بودجه و مهم‌ترین سند مالی دولت برخوردار بوده است؟
میرکاظمی بدون هیچ سابقه و تجربه‌ای در امر بودجه‌ریزی و برنامه‌نویسی به عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه نبض دولت را در اختیار گرفت و حالا نحوه نگارش و تنظیم بودجه ۱۴۰۱ این گمانه را تقویت کرده که بودجه نویسی به دست کسی سپرده شده که تخصصی در این زمینه تاکنون نداشته است.
مسعود میرکاظمی در مراسم معارفه خود به عنوان رئیس جدید سازمان برنامه و بودجه که با حضور معاون اول رئیس جمهور در این سازمان برگزار شد، نشان داد درک درستی از برنامه‌ریزی ندارد: «حدود ۵ هزار شاغل در معاونت‌ها و این سازمان وجود دارد، در حالیکه با ۵۰ نفر بودجه را می‌توان جمع کرد و اتفاق خاصی نمی‌افتد.» حالا هم در لایحه بودجه ۱۴۰۱ به خوبی این رویکرد و ذهنیت میرکاظمی مشهود است.
یکی از سوتی‌های لایحه بودجه ۱۴۰۱ وجود غلط‌های تایپی است که برای مهم‌ترین سند دخل و خرج دولت با آن همه عدد و رقم بسیار عجیب است. یک مورد از همین غلط‌های تایپی را انسیه خزعلی معاون امور زنان ریاست جمهوری مطرح کرد.
انسیه خزعلی معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در صفحه توییتر خود درباره بودجه پیشنهادی این معاونت برای سال ۱۴۰۱ نوشت: «به لطف خدا نه تنها ردیف بودجه مستقل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری ۱۸ درصد افزایش یافته است؛ بلکه به دلیل طرح‌های جامعی که بزودی اجرایی می‌شود، این معاونت توانسته از بودجه مرتبط برخی دیگر از وزارتخانه‌ها نیز در قالب تفاهم نامه بهره‌مند گردد. جای تاسف است که خطای تایپی موجود در لایحه مستمسکی برای تحلیل‌های بی‌اساس گردیده بدون آنکه از معاونت امور زنان در این زمینه استفسار شود.»
جالب اینجاست که خزعلی به جای اینکه از وجود غلط تایپی آن هم در قسمت درج مبلغ بودجه یک معاونت ابراز تاسف کند، موضوع غلط تایپی که هیچکس از آن خبر نداشته را به گردن رسانه‌ها انداخته و گفته مسئله در رسانه تحلیل شده است!
به گزارش رویداد۲۴ اشتباهات سازمان برنامه و بودجه به غلط تایپی خلاصه نمی‌شود. یکی از بحث برانگیزترین اخبار مربوط به بودجه ۱۴۰۱ در روز‌های اخیر موضوع افزایش عوارض خروج از کشور بود. در لایحه بودجه ۱۴۰۱ مبلغ هزار و پانصد میلیارد تومان درآمد از محل عوارض خروج از کشور پیش‌بینی شده، در حالی که این مبلغ در بودجه سال جاری تنها حدود ۱۱۰ میلیارد تومان بوده است. با همین عدد برخی رسانه‌ها محاسبه کرده بودند که اگر دولت بخواهد این رقم محقق شود، رقم عوارض خروج هر فرد که ۴۰۰ هزار تومان است، لازم است تا رقم ۵ میلیون و دویست هزار تومان افزایش یابد.
بعد از انتشار این اخبار و واکنش گسترده به آن میرکاظمی رییس سازمان برنامه و بودجه رقم ۵ میلیون تومانی عوارض خروج از کشور را تکذیب کرد، اما جالب است که به جای اینکه ابهام در نگارش را بپذیرد، رسانه‌ها را مقصر دانست که عدد اشتباه درج کرده‌اند.
میرکاظمی گفته: «پیشنهادهایی مبنی بر افزایش عوارض خروج از کشور به صورت درصدی از بلیت مطرح شد که هنوز وارد دولت نشده است. اما این ارقام مطرح شده صحت ندارد و هنوز تصمیمی در این باره نگرفتیم.»
بیشتر بخوانید: آمار‌های غلط سازمان برنامه و بودجه درباره لایحه بودجه ۱۴۰۱ / اعداد خیالی میرکاظمی با اقتصاد چه خواهد کرد؟
بنابر گفته‌های خود میرکاظمی یعنی سازمان برنامه و بودجه عدد تجمیعی هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی از محل دریافت عوارض خروج از کشور را در لایحه بودجه ۱۴۰۱ آورده، بدون اینکه هنوز تصمیم گرفته باشند به ازای هر نفر چقدر عوارض دریافت کنند تا این رقم هزار و ۵۰۰ میلیاردتومانی محقق شود؛ بنابراین در بودجه ۱۴۰۰ در جدول شماره ۱۶ مشخص بود که مبلغ عوارض خروج از کشور برای سفر‌های عادی ۴۰۰ هزار تومان و برای عتبات عالیات ۱۳۲ هزار تومان است. اما از این بخش در لایحه بودجه ۱۴۰۱ خبری نیست و دولت مشخص نکرده است که قصد دریافت چه میزان عوارض خروج را برای سفر‌های مختلف دارد و اعلام شده که قرار است میزان عوارض درصدی از بلیط باشد و هنوز تصمیمی در باره اینکه این نرخ چقدر باشد نگرفتیم!
این هم جزو عجایب بودجه‌ای است که عدد تجمیعی درآمد به صورت قطعی در بودجه درج شود، اما اینکه قرار است چطور و با چه نرخی این عدد محقق شود، به آینده موکول شود.
مورد بعدی درخصوص نحوه نگارش بودجه نهاد‌های مذهبی است که به شکل چشمگیری هم افزایش داشته‌اند. در لایحه بودجه ۱۴۰۱ بودجه مرکز خدمات حوزه علمیه ۱۰۰ درصد، بودجه سازمان تبلیغات اسلامی ۴۳ درصد، بودجه شورای عالی حوزه‌های علمیه ۳۷ درصد افزایش داشته‌اند و بودجه نهاد‌های دیگری مانند سازمان اوقاف، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، جامعه المصطفی و دیگر نهاد‌های مذهبی در لایحه بودجه سال آینده اعلام نشده است.
همین رشد چشمگیر نهاد‌های مذهبی آن هم در شرایطی که دولت حتی در پرداخت حقوق معلمان هم از بی‌پولی گلایه می‌کند، با انتقادات زیادی همراه شد. در پاسخ به این انتقادات، اما واکنش میرکاظمی جالب بود. او گفته: «در بودجه ۱۴۰۱ جهت‌گیری صورت نگرفته و به نفع هیچ گروه و دستگاهی بودجه تدوین نشده و برخی ردیف‌ها با هم تجمیع شده است.»
نکته اینجاست که در بودجه‌نویسی استاندارد و شفاف ذیل هر ردیف بودجه تجمیعی، میزان بودجه دریافتی زیرمجموعه‌ها باید به صورت واضح درج شود و نمی‌توان بودجه دریافتی زیرمجموعه‌ها را مخفی کرد. حتی اگر از خیر شفافیت و استاندارد هم بگذریم در همین بودجه‌های سال‌های گذشته هم این اصل رعایت می‌شد و هر ردیف تجمیعی با درج بودجه‌های زیرمجموعه منتشر می‌شد.
مجموع این موارد نشان می‌دهد منتقدان ریاست میرکاظمی در سازمان برنامه و بودجه چندان هم بیراه نمی‌گفتند که یک فرد با تخصص نامربوط به برنامه‌ریزی مالی برای این سمت انتخاب شده و اکنون در لایحه بودجه ۱۴۰۱ خروجی این انتخاب را می‌بینیم.