رویداد۲۴ اوایل تیرماه سال جاری بود که منابع خبری از انفجار در یک سایت هستهای در کرج خبر دادند. بلافاصله منابع خبری آمریکایی اعلام کردند انفجار نتیجه حمله پهپادی به مرکز تولید سانتریفیوژهای پیشرفته ایران در مرکز موسوم به «تسا» بوده است. نیویورک‌تایمز به نقل از یک مقام ارشد اطلاعاتی آمریکا نوشت، این مرکز در لیستی قرار داشته که رژیم اسرائیل به‌عنوان اهداف احتمالی این کشور در ایران در سال ۲۰۲۰ به دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا داده بود.
در این عملیات خرابکارانه دوربین‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز آسیب دید و آژانس در رفتاری عجیب بدون آنکه این خرابکاری و عامل آن یعنی تل‌آویو را محکوم کند، به ایران برای راه‌اندازی دوباره دوربین‌ها فشار می‌آورد. ۴ مهر آژانس مدعی شده بود مانع تعویض کارت حافظه دوربین‌ها در مجتمع تسای کرج شده است. 21 مهرماه هم «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه با وبگاه «انرژی اینتلیجنس» گفت وظیفه‌ای ندارد درباره عاملان این خرابکاری سخنی بگوید.
حال پس از گذشت حدود شش ماه و در حالی که مذاکرات برجامی در وین بار دیگر از سر گرفته شده و طرف غربی همچنان بر مواضع زیاده‌خواهانه خود پافشاری می‌کند، در اقدامی سؤال‌برانگیز درباره نظارت بر مرکز تسا به آژانس امتیاز داده شده است. این امتیاز در حالی به آژانس داده شده است که طی حدود یک سال اخیر دانشمند برجسته هستهای کشور - شهید محسن فخری‌زاده - ترور شده و علاوه بر تسا، چند خرابکاری دیگر نیز علیه تاسیسات هستهای کشورمان صورت گرفته است.
امتیاز در ازای خرابکاری؟!
روز گذشته روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال از توافق ایران و آژانس درباره دوربین‌های مرکز کرج خبر داد.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه نیز دیروز در آخرین روز گردهمایی سفرا و رؤسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای همسایه، ضمن تایید این خبر با اشاره به نحوه تعامل ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌و اینکه این سازمان بین‌المللی در مقاطعی از ابزار فنی برای تأثیرگذاری سیاسی بر گفت‌وگوهای وین استفاده کرده، افزود: شب گذشته (سه‌شنبه شب) به توافق خوبی با آژانس دست پیدا کردیم.
وی ادامه داد: با اینکه همه گزارش‌های فنی و غیرسیاسی آژانس بارها تایید می‌کند بر صلح‌آمیز بودن برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران و همکاری سازمان انرژی اتمی و آژانس، ولی متأسفانه همان‌طوری که در سفر اخیر به گروسی در تهران گفته شد آژانس یک انحراف اساسی از مأموریتش دارد و آن اینکه به جای تمرکز بر مسائل فنی بر مسائل سیاسی بعضا متمرکز می‌شود و این مشکلاتی را در عرصه همکاری‌های آژانس و سازمان انرژی اتمی ما ایجاد می‌کند.
امیرعبداللهیان بیان کرد: ما در روزهای گذشته چنین مشکلی را داشتیم و آژانس سعی کرد از ابزار فنی برای اعمال فشار سیاسی و تأثیرگذاری بر مذاکرات وین بهره بگیرد، ولی در راستای تداوم گفت‌وگوهای دیپلماتیک حضور هیئت ایرانی از سازمان انرژی اتمی در وین به توافقی دست پیدا کردیم که هم برخی ادعاها و نگرانی‌هایی که آژانس بیان می‌کرد برطرف شود و هم در ادامه کار بتوانیم همکاری‌ها را بیش از گذشته و در چارچوب مقررات ادامه دهیم.
همچنین شامگاه دیشب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌در بیانیه رسمی خود نوشت نصب دوربین‌های جدید در مجتمع تسای کرج در پی توافق حاصل شده بین محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و رافائل گروسی مدیرکل آژانس انجام می‌شود.
«نورنیوز» هم گزارش داد که یکی از موضوعات فی مابین ایران و آژانس که در دو سفر شهریورماه و آذرماه گروسی به تهران مطرح شده بود با ابتکار عمل ایران از بروز سوءتفاهم در روابط ایران و آژانس جلوگیری کرد.
طبق این گزارش، «ایران در قبال درخواست آژانس درخصوص تعویض دوربین‌های آسیب‌دیده در اقدام خرابکارانه علیه مجتمع تسا در کرج از ابتدا به صراحت اعلام کرده بود که تا زمانی که نهادهای مسئول، بررسی‌های فنی و امنیتی خود را برروی دوربین‌های مذکور انجام ندهند، اجازه سرویس یا تعویض دوربین‌ها داده نخواهد شد. بر این اساس و به‌دلیل اتمام بخش اصلی بررسی‌های قضایی- امنیتی بر روی دوربین‌های آسیب‌دیده و همچنین نظر به اقدام آژانس در محکوم کردن خرابکاری در مجتمع تسا و پذیرش بررسی فنی دوربین‌ها از سوی کارشناسان ایران قبل از نصب، ایران در اقدامی داوطلبانه، اجازه جایگزینی دوربین‌های جدید به جای دوربین‌های آسیب‌دیده را به آژانس داده است.»
هدیه به مثلث فشار و خرابکاری
همان‌طور که وزیر امور خارجه کشورمان هم اشاره می‌کند، آژانس از مسیر حرفه‌ای و فنی خارج شده و رفتاری سیاسی را در پیش گرفته و فشارهای اخیر نیز نوعی تقسیم کار میان حریفان ایران است؛ آمریکایی‌ها از کانال تروئیکای اروپا فشار دیپلماتیک و مذاکراتی را پیش می‌برند، کار کثیف خرابکاری و ترور با اسرائیلی‌هاست و آژانس هم در پوشش فنی، فضاسازی و فشار علیه ایران را دنبال می‌کند. در چنین شرایطی توافق اخیر با آژانس، دادن امتیازی سؤال‌برانگیز و نابجا در بحبوحه مذاکراتی است که از قرار معلوم طرف مقابل صرفاً به‌دنبال تحمیل دوباره محدودیت‌های برجامی بدون لغو واقعی و موثر تحریم‌هاست.
بیشتر بخوانید: توضیح سازمان انرژی اتمی درباره توافق با آژانس: اطلاعات دوربین‌ها پس از لغو تمامی تحریم‌ها به آژانس داده می‌شود
بیانیه طلبکارانه تروئیکا
در همین حال نمایندگان سه کشور اروپایی حاضر در برجام، در سازمان ملل همزمان با جلسه شورای امنیت برای بررسی رژیم عدم‌اشاعه، بیانیه‌ای درباره برنامه هستهای ایران و مذاکرات وین صادر کردند.در این بیانیه که با هدف فضاسازی علیه ایران و بدبین کردن جامعه بین‌المللی نسبت به این کشور در مذاکرات وین صادر شده، ادعا شده است: «شورای امنیت امروز درگیر یک موضوع جدی است. دو سال است که ایران گام‌های بی‌سابقه‌ای برداشته و اخیراً سرعت حساس‌ترین مورد نقض برجام را تسریع کرده است».
کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه با انتقاد از محدود بودن نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌در تأسیسات هستهای ایران، مدعی شدند: «جامعه بین‌المللی با آگاهی کمتری از وضعیت برنامه هستهای ایران قرار دارد. برنامه هستهای ایران هرگز به اندازه امروز پیشرفته نبوده است. این امر، صلح و امنیت بین‌المللی و سیستم جهانی منع اشاعه را تضعیف می‌کند.»
ادعاهای این سه کشور همزمان با مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین که طرف‌های غربی در حال تلاش برای مقصر نشان دادن ایران بابت پیشرفت آهسته گفت‌وگوها هستند انجام شده است.
نمایندگان این کشورها در این بیانیه گفتند: «فرانسه، آلمان و انگلیس به اجرای کامل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ متعهد هستند. ما به‌طور خستگی‌ناپذیر و با حسن نیت با همه شرکا در وین همکاری می‌کنیم تا توافقی برای نجات و بازیابی برجام انجام دهیم.» تروئیکای اروپایی سپس با تکرار ادعاهای چند روز اخیر با هدف فرار کردن از پذیرش شروط منصفانه ایران در مذاکرات وین، مدعی شدند: «ایران از سازش‌هایی که پس از چندین هفته مذاکرات چالش‌برانگیز به دست آمده بود، عقب‌نشینی کرده و همزمان خواسته‌های حداکثری بیشتری را ارائه کرد. ما به نقطه‌ای نزدیک می‌شویم که افزایش سرعت برنامه هستهای ایران، برجام را به‌طور کامل از بین خواهد برد.»
به گزارش فارس، در پایان این بیانیه که بیشتر پروپاگاندای دیگری تهران در پوشش مذاکرات و برنامه هستهای بود، ادعا شده است: «اکنون درهای دیپلماتیک برای ایران جهت انجام یک توافق کاملاًً باز است. ایران باید بین فروپاشی برجام و توافق عادلانه و جامع به نفع مردم و ملت ایران یکی را انتخاب کند. ادامه تشدید تنش اتمی ایران به این معنی است که ما به سرعت در حال رسیدن به پایان راه هستیم.»
نماینده روسیه: از موضع اروپایی‌ها عملاً سر درنمی‌آوریم
همچنین «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات وین در مصاحبه‌ای اختصاصی با «پارس تودی روسی» در مورد جبران خسارت‌های مالی فراوانی که به مردم و دولت جمهوری اسلامی ایران با خروج ترامپ از برجام و اعمال فشارهای حداکثری وارد شد، بیان داشت که این جبران خسارت کاملاً منطقی است و ایران حتی تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام هم به تعهدات برجامی خود پایبند بود، و به گفته او جبران واقعی این ضررها می‌تواند در بسط و گسترش روابط اقتصادی و مالی ایران با دیگر کشورها باشد و افزود که بعید می‌داند هیچ طرفی حاضر شود غرامت و جبران مافاتی را به ایران پرداخت کند.
میخائیل اولیانوف در پاسخ به این سؤال که چرا‌تروئیکای اروپایی برای حفظ ایران در میز مذاکره، ضمن جلو بردن نسبی گفت‌وگوها، همچنان با اتهام وقت‌کشی به ایران فشار را بر ایران حفظ می‌کنند و علی‌رغم رو به جلو بودن مذاکرات و جدیت تیم ایرانی، اعلام کردند که هنوز نتوانسته‌ایم وارد مذاکرات واقعی شویم و برای خروج از انفعال خود در مذاکرات، رفتارهای سینوسی از خود نشان می‌دهند افزود که، در جلسه‌ای که نمایندگان روسیه با حضور رابرت مالی نماینده آمریکا و چین داشتند، من به‌صورت مشخص در این نشست اعلام کردم که ما از موضع اروپایی‌ها عملاً سر در نمی‌آوریم که دقیقاً چه چیزی را می‌گویند و لذا نمی‌توانیم در چنین اعلان موضعی شرکت کنیم یا از آن حمایت کنیم. چون این موضع‌گیری غیرسازنده و مخرب است. ما تصور دیگری از مذاکرات و دیپلماسی داریم. اروپایی‌ها از موضع دیگری با این مسئله برخورد می‌کنند که از نظر ما کاملاً غیرسازنده است.
وقتی کدخدا صاحبخانه شد!
روز گذشته علی واعظ از اعضای ارشد گروه بین‌المللی بحران اظهارنظری کرد که جنجالی شد. وی در توئیتی درباره مذاکرات وین و وضعیت برجام، به طرز خفت‌بار و خائنانه‌ای به تطهیر بدعهدی آمریکا در برجام پرداخت و با مقصر جلوه دادن ایران نوشت: «اگر صاحبخانه زد زیر قرارداد اجاره و شما را بیرون کرد، تقصیر بر گردن او است. اما اگر شما در عین تخلیه منزل، زدید شیشه‌ها را شکستید، یخچال و گاز را درب و داغان کردید، و در کوچه ایستادید و گفتید تا یک قرارداد رهن به شما تحویل داده نشود تکان نمی‌خورید، دیگر فقط صاحبخانه مقصر نیست.»
این توئیت واعظ با واکنش بسیاری از سوی کاربران ایرانی مواجه شد و کاربران وی را به دلیل این حجم از وطن‌فروشی و مزدوری برای آمریکا ملامت کردند. گفتنی است واعظ عضو ارشد گروه بین‌المللی بحران است. این سازمان به ظاهر غیردولتی که حامی‌و تامین‌کننده اصلی آن جورج سوروس - پدر کودتاهای مخملی- است نقشی پررنگ و اساسی در مذاکرات و توافق برجام داشت. به‌نظر می‌رسد عامل عصبانیت و موضع حقیرانه واعظ، تغییر در تیم ایرانی و از بین رفتن زمینه نفوذ و نقش‌آفرینی وی در این قضیه باشد.