رویداد۲۴ با اینکه هنوز موارد ابتلا به بیماری‌های منتقله از این پشه گزارش نشده، اما با توجه به وجود آلودگی این پشه در کشورهای همسایه، حالا اداره مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت خبر از تشدید اجرای پروتکل‌های بهداشتی در مرزهای کشور داده است.
پشه آئدس چیست؟
این پشه معمولا روی مچ‌پا و آرنج را نیش می‌زند و می‌تواند عامل انتقال ویروس عفونی باشد؛ ویروسی که در نهایت می‌تواند فرد را مبتلا به تب دانگی، زیکا و بیماری دیگری به نام چیکن‌گونیا کند.
به گفته متخصصان عفونی، افراد در صورت ابتلا به تب‌دانگی، دچار عوارضی مثل درد شکم، حالت تهوع، تب بالا و فشار خون بالا می‌شوند. این پشه در آب‌های راکد تخمگذاری می‌کند و می‌تواند در کوچک‌ترین آب‌های سطحی مانند آب گلدان، پشت کولرها و چاله‌ها، تخم‌ریزی داشته باشد. همچنین اعلام می‌شود که لاستیک‌ها، مکان مناسبی برای تولید مثل این پشه‌ها هستند؛ بنابراین یکی از راه‌های ورود آنها به کشورهای دیگر از طریق بار لاستیک است. به ویژه لاستیک‌هایی که پوشیده و رول پیچ نشده‌اند.
این پشه به ببر آسیایی هم معروف است و بیشتر در مناطق استوایی جهان به ویژه آسیای جنوب شرقی دیده می‌شود. به تازگی شیوع بالای این پشه در برخی کشورها گزارش شده که با توجه به انتقال آن از طریق جابجایی کالا در سفرهای تجاری و همچنین سفرهای تفریحی،به عنوان خطر جدی برای سلامت جامعه شناخته می‌شود. استان هرمزگان از جمله مناطقی است که مراودات بسیاری با کشورهای همسایه دارد و شاهد ورود و خروج بالای مهاجران قانونی و غیرقانونی است که این موضوع هرمزگان را در معرض خطر بالای ورود این پشه و احتمال استقرار آن قرار داده است.
کشورهای همسایه؛ کانون‌های ورود پشه موذی به ایران
عبدالرضا میراولیایی، کارشناس اداره بیماری‌های قابل انتقال وزارت بهداشت است و در گفت‌وگو با همشهری توضیح بیشتری درباره خطرات این پشه می‌دهد. او می‌گوید: «این پشه، از طریق مرزهای کشورهای همسایه مثل پاکستان و کشورهای جنوب خلیج فارس مثل عربستان و یمن وارد کشور می‌شود. در حال حاضر با توجه به آلودگی موجود در این کشورها، پیش‌بینی می‌شود موارد بیشتری از این پشه در کشور دیده شود، به همین دلیل برای جلوگیری از ورود آلودگی، سیستم‌های مراقبتی در مناطق مرزی در نظر گرفته شده‌اند.»
بر اساس اعلام او، در مناطق حساس کشور یعنی مناطق مرزی، باید سیستم‌های مراقبتی جدی‌تری در نظر گرفته شود تا مانع از ورود بیشتر این پشه به کشور شد: « با توجه به اینکه این پشه تمایل زیادی به تخمگذاری در لاستیک‌ها به ویژه لاستیک‌های بدون پوشش و رول پیچ نشده دارد، کارشناسان و ماموران گمرک، در فرودگاه‌های داخلی و بین‌المللی و همچنین پایانه‌های مرزی، باید مراقبت شدیدتری اعمال کنند.»
بیشتر بخوانید:رویت خطرناک‌ترین پشه دنیا در بندرعباس/ تب استخوان‌شکنی که سلامت جامعه را تهدید می‌کند
استقرار تله‌های مراقبتی در مرزها
میراولیایی، درباره راه‌های کنترلی برای جلوگیری از شیوع این آلودگی در کشور هم توضیح‌هایی می‌دهد. به گفته او، نمی‌توان ورود هیچ پشه‌ای در کشور را کنترل کرد، اما با توجه به قوانین موجود بین کشورها به نام «قوانین بهداشت بین‌المللی» که سال ۲۰۰۵ تصویب شد، باید تا فاصله ۴۰۰متری از نقطه صفر مرزی کنترل کامل صورت بگیرد تا هیچ پشه‌ای نتواند وارد کشور شود.
او ادامه می‌دهد: « بر اساس قوانین بهداشت بین‌المللی، کشورها موظفند مخاطره بهداشتی را متوجه کشورهای اطراف نکنند؛ بنابراین تله‌های مراقبتی در مرزها در نظر گرفته شده است. همچنین به این نیروها آموزش داده شده که بیماران با چه نشانه‌هایی ممکن است به این پشه آلوده شده باشند و چه کارهایی باید در این خصوص انجام شود.»
این کارشناس در وزارت بهداشت، با اعلام اینکه، ساختار لازم در آزمایشگاه‌های موسسه انستیتو پاستور برای تشخیص بیماری‌های مرتبط با این پشه در نظر گرفته شده و نظام مراقبت هم فعال است، می‌گوید: «در سال ۹۸ در بندرلنگه از طریق همین سیستم مراقبتی، چند مورد ورود این پشه به کشور، ثبت شد و بلافاصله اقدامات کنترلی در مرزها اجرا شد؛ هر چند که کنترل کامل ورود این پشه‌ها در مناطق مرزی، امکان‌پذیر نیست.»
او یکی از مشکلات ورود این پشه را تخمگذاری آن و ماندگاری تخم‌ها در محیط خشک می‌داند: « مشکل اینجاست که با توجه به ترددهای انجام شده در مرزها، احتمال ورود این پشه وجود دارد؛ همچنین وقتی این پشه وارد کشور می‌شود، تخمگذاری آن هم زیاد است و تخم آن با توجه به سازگاری با خشکی، می‌تواند تا ۴۰۰ روز دوام بیاورد و از بین نرود. در نهایت هم با اولین بارندگی با رطوبتی که به آن می‌رسد، تخم باز می‌شود، همه اینها در شرایطی است که هیچ سمی نمی‌تواند تخم این پشه را از بین ببرد.»
او با اشاره به ورود این پشه به کشور و مشاهده آن در بندرعباس، می‌گوید که با استفاده از پروتکل‌های نابودسازی پشه‌ها و با استفاده از سموم مختلف، آلودگی از بین رفته و خطری شهرهای اطراف بندرعباس را تهدید نمی‌کند: « دانگ، چیکن گونیا و زیکا از جمله بیماری‌های ویروسی‌اند که از طریق این پشه منتقل می‌شوند، اما با وجود ورود این پشه به کشور، هنوز گزارشی از ابتلا به این بیماری‌ها منتشر نشده است.»
به گفته او، تب دانگ به علت مرگ و میری که دارد مهم‌تر از ۲بیماری دیگر است. می‌تواند به میزان بسیار کمی در حدود ۲ تا ۳درصد سبب مرگ شود. بیماری چیکن گونیا هم می‌تواند سبب دردهای شدید مفصلی شود که بسیار ناتوان کننده است. زیکا، بیماری دیگری است که حتی ممکن است از طریق روابط جنسی منتقل شود. او ادامه می‌دهد:« این پشه واکسنی ندارد، اما درصد زیادی از موارد گزش با این پشه، با نشانه‌های خفیفی مانند سرماخوردگی همراه است و درصد کمی از افراد نشانه‌های شدید پیدا می‌کنند.»
بر اساس اعلام این کارشناس در وزارت بهداشت، مهم‌ترین عامل برای جلوگیری از توسعه آلودگی، بهسازی محیط است؛ یعنی محیط پاکیزه در سطح معابر، منازل و جامعه مانع از رشد، تکثیر و تخمگذاری پشه‌ها می‌شود.
در این میان، حشره‌شناسان می‌گویند که بیشترین میزان آلودگی این پشه در پاکستان گزارش شده است. در سال‌های اخیر هم موارد زیادی از آلودگی این پشه در جنوب استان سیستان و بلوچستان گزارش شده و حالا هم در هرمزگان دیده شده است. آنها خطرناک‌بودن این پشه را تایید می‌کنند؛ به این شرط که عامل بیماری هم وجود داشته باشد تا نیش او خطرناک شود. عامل بیماری، ویروسی است که در افراد ناقل وجود دارد. این عامل به شکل یک مخزن، عمل می‌کند. پشه به صورت ناقل، آنها را نیش می‌زند و بیماری به افراد سالم، منتقل می‌شود.
گفته می‌شود ۲گونه متفاوت از پشه آئدس وجود دارد؛ گونه اول که ناقل اصلی بیماری است، پشه «آئدس اجپتی» است که در آب و هوای گرم و مرطوب و بیشتر در کنار زندگی انسانی و داخل خانه‌ها می‌تواند با انسان زندگی کند. گونه دوم پشه آئدس نوع «البوپیکتوس» است که وحشی‌تر است و در جوار انسان زندگی نمی‌کند و محل زندگی‌اش در کنار درختان و طبیعت است.
در حال حاضر در کشور گونه اول این پشه یعنی آئدس اجپتی صید شده است. اعلام می‌شود، یکی از ویژگی‌های این پشه، اپیدمی انفجاری آن است؛ یعنی اگر پشه آلوده در جامعه وجود داشته باشد می‌تواند جمعیت زیادی را در مدت کوتاهی آلوده کند.