رویداد۲۴ مرضیه امیری: دولت سیزدهم در نخستین سند مالی خود دو پیشنهاد برای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ارائه داده که تصویب آن کسب و کار خیلی از شرکت‌هایی که به هوای معافیت‌های مالیاتی به مناطق آزاد رفته بودند، کساد می‌کند. براساس لایحه بودجه در سال ۱۴۰۱ مناطق آزاد تجاری- صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی مشابه سرزمین اصلی مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده (وی.ای.تی) خواهند بود. همچنین از سال ۱۴۰۱ دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با حفظ شخصیت حقوقی مستقل و با رعایت ضوابط و مقررات زیر نظر رییس جمهور اداره می‌شود. در حال حاضر این دبیرخانه براساس قانون برنامه ششم توسعه ذیل وزارت امور اقتصاد و دارایی قرار دارد و حکم دبیر آن توسط وزیر اقتصاد صادر می‌شود.
همین تغییرات در متن لایحه بودجه بسیاری از شرکت‌هایی که در مناطق آزاد حاضر هستند را به تکاپو انداخته است. بسیاری از شرکت‌ها در سرزمین اصلی طی دهه‌های اخیر به دلیل معافیت‌های مالیاتی در مناطق آزاد، شرکت‌هایی در این مناطق دایر کردند تا از زیر چتر مالیاتی بیرون بیایند. شرکت بیمه‌ای ایران معین نیز جزو همین شرکت‌هاست. سهام‌دار عمده این شرکت بیمه ایران است و حالا پیگیری‌های رویداد۲۴ نشان می‌دهد پس از معافیت مالیاتی بیمه ایران معین در مناطق آزاد، بیمه ایران به دنبال تعطیلی این شرکت بیمه‌ای است و تمام کارمندان آن نیز در آستانه اخراج هستند.
ماجرا هم از سال ۸۴ آغاز شده است. طبق قانون آن زمان بیمه‌های دولتی مجوز کار در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را نداشتند، اما فعالیت اقتصادی در این مناطق در غیاب مالیات‌گیری آن قدر جذاب بود که شرکت‌های دولتی نتوانند قید آن را بزنند. به همین دلیل بیمه ایران شرکتی به نام ایران معین را در مناطق آزاد راه‌اندازی می‌کند و قریب به ۹۵ درصد سهام این شرکت را به نام خود می‌زند.
شرکت بیمه ایران معین طی این دوازده سال شعبات خود را گسترده کرده و تقریبا در تمامی مناطق آزاد و ویژه از جزیره کیش گرفته تا خرمشهر و بندرانزلی شعبه‌ای تاسیس می‌کند. طی همه این سال‌ها بیمه ایران همواره در مانور‌های تبلیغاتی خود از سودده بودن ایران معین صحبت کرده و البته نگاهی به صورت حساب‌های مالی این شرکت هم نشان می‌دهد، سود خوبی را نصیب سهام دار خود یعنی بیمه ایران کرده است؛ به طوری که سود شرکت در سال ۹۹ نسبت به دوره مشابه در سال قبل بیش از ۳۰ درصد رشد داشته و در پایان سال ۹۸ شرکت ۲۸۱ میلیارد تومان سود شناسایی کرده بود. در سال ۹۹ سود شرکت بالغ‌بر ۳۷۱ میلیارد تومان شد. بر همین اساس سال ۹۹ بهترین سال برای شرکت ایران معین رقم خورد.
اما جالب اینجاست که با عزم دولت بر لغو معافیت مالیاتی مناطق آزاد، ورق برای بیمه ایران هم برگشت. شرکت ایران معین که تا قبل از نظر بیمه ایران شرکتی سودده بود، ناگهان تبدیل به شرکتی شد که سید مجید بختیاری رییس بیمه ایران آن را زیان‌ده معرفی کرد!
کارکنان ایران معین اما معتقدند بیمه ایران از قبل از تصمیم دولت مبنی بر لغو معافیت‌های مالیاتی در مناطق آزاد باخبر بوده است. یکی از کارکنان ایران معین در گفتگو با رویداد۲۴ در این رابطه توضیح می‌دهد: «موضوع مهم این است که ایران معین مراتب اتکایی شدن را قبل از این طی کرده و به همین پشتوانه هم اکنون بیمه ایران می‌توان هر اقدامی در جهت تعطیلی ایران معین در مناطق آزاد را انجام دهد. ایران معین را اتکایی کردند، یعنی دیگر نمی‌تواند شعباتی در مناطق داشته و به صورت یک دفتر در تهران باید فعالیت کند.»
به گفته کارکنان ایران معین، بیمه ایران نمی‌تواند باز هم از سود فعالیت در مناطق آزاد که به پشتوانه سال‌ها فعالیت ایران معین به دست آمده، بگذرد. به همین دلیل خود بیمه ایران اکنون می‌خواهد وارد مناطق آزاد شود و تمامی شعب ایران معین با این اقدام باید تعطیل شوند.
اخبار رسیده به رویداد۲۴ نشان می‌دهد که داریوش محمدی رییس بیمه ایران معین به کارکنان قول داده که در سال اول راه‌اندازی بیمه ایران در مناطق آزاد کارکنان ایران معین سرکار خود باقی خواهند ماند و بعد از آن هم تلاش‌هایی در جهت تمدید قرارداد انجام خواهد شد. اما این وعده‌ها همه شفاهی بوده و هیچ ضمانت مکتوبی ندارد. به همین دلیل هم نیروی کار ایران معین در مناطق مختلف اعتراض خود را وارد کرده و حتی یک منبع آگاه اطلاع داده در شعب آبادان و خرمشهر که اخیرا مدیران ایران معین هم برای بازدید رفته‌اند، کارکنان شرکت اعلام کرده‌اند در صورت تعطیلی و اخراج ممکن است تبدیل به یک مساله عشیره‌ای و طایفه‌ای شود.
یکی از کارکنان ایران معین با اشاره به عملکرد بیمه ایران می‌گوید: «سوال ما این است که چطور بیمه ایران که از ماه‌ها پیش از تصمیم دولت در بودجه اطلاع داشته و به دنبال اتکایی کردن بیمه ایران معین رفته و تصمیم گرفته خود بیمه ایران را به مناطق آزاد ببرند، چطور به اینکه سرنوشت نیروی کار ایران معین می‌شود، فکر نکردند؟ ایران معین بیش از ۱۵۰ کارمند دارد که همگی هم قراردادی بوده‌اند، حالا در خطر اخراج هستند.»
او با بیان وعده‌هایی که به کارکنان ایران معین داده شده، عنوان می‌کند: «به ما گفته شده که با تعطیلی ایران معین، ما به شرکت ایران صبا که زیرمجموعه بیمه ایران است، انتقال خواهیم داده شد. ولی مساله این است که این شرکت، شرکت هتل‌سازی است چه ربطی به کار بیمه‌ای دارد؟ ضمن اینکه اصلا حقوق و پرداختی در شرایط جدید برای ما مشخص نیست. در واقع مدیرعامل به صورت دوپهلو به ما گفته خودتان بروید بیرون. داریوش محمدی مدیرعامل ایران معین به مجید بختیاری مدیر بیمه ایران پیشنهاد داده که در سال اول راه‌اندازی بیمه ایران در مناطق آزاد ما سر کار بمانیم. هر چند که هنوز بیمه ایران قبول نکرده و حتی همین صحبت هم در حد وعده است، اما ما نسبت به همین هم اعتراض داریم. این به این معناست که یک سال سخت ادغام شرکت را بمانیم و کار کنیم و بعد هم اخراج شویم. بیمه ایران بهتر است در ملاحظات خود نیروی کار را هم لحاظ کند و مشخص کند سرنوشت پرسنل ایران معین بعد از این تصمیم‌ها چیست؟»
هرچند این فقط یک نمونه از تغییرات شرکتی در مناطق آزاد است، اما با توجه به رشد قارچی شرکت‌ها در مناطق آزاد که فقط با توجیه اقتصادی معافیت مالیاتی به این مناطق رفته بودند، به نظر می‌رسد در ادامه شاهد تعطیلی شرکت‌های زیادی در این مناطق خواهیم بود. شرکت‌هایی که با لغو معافیت مالیاتی دیگر برایشان صرفه اقتصادی ندارد در این مناطق بمانند. اما در این میان تنها کسانی که سرنوشتشان نامعلوم است، نیروی کار این شرکت‌ها هستند که در شرایط سخت اقتصادی فعلی همگی در معرض خطر اخراج و بیکار شدن هستند.