رویداد۲۴ شیوع اُمیکرون در جهان و به‌طبع آن شناسایی مواردی از ابتلا به این سویه جدید در ایران باعث نگرانی‌های بسیاری بین مردم و مسئولان شده است خصوصا که براساس تحقیقات انجام‌شده در جهان سرعت سرایت‌پذیری این سویه بسیار بالاست. متخصصان مهم‌ترین راه را برای در امان ماندن از این سویه، جلوگیری از گسترش آن و شروع موج جدید کرونا تزریق دوز سوم واکسن می‌دانند و البته در کنار آن رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی.
دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته علمی مقابله با کرونا، درباره علائم اُمیکرون، سرعت انتقال آن، اهمیت تزریق دوز سوم واکسن کرونا و آینده این بیماری با همشهری‌آنلاین گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید:
با شیوع سویه اُمیکرون، آیا تعداد بیماران سرپایی بیشتر شده است؟
متاسفانه مواردی هست که با علائم سرماخوردگی مراجعه می‌کنند. بسیاری از آن‌ها قبل از مراجعه به ما آزمایش PCR می‌دهند، آزمایششان منفی می‌شود بعد بیماری به سایر اعضای خانواده منتقل می‌شود و همگی مبتلا می‌شوند. این‌ها به احتمال زیاد همان سویه اُمیکرون است که بیشتر با علائم سرماخوردگی، خستگی، ضعف و سرفه خیلی مختصر خودش را نشان می‌دهد. بیشتر بیماران به مراقبت در بیمارستان نیاز ندارند و اکسیژن خون این افراد هم معمولا بالاست.
آیا در این سویه تست PCR منفی می‌شود؟
مثبت شدن تست PCR کمک می‌کند آزمایش‌های تخصصی‌تر را انجام دهید اما منفی شدن تست احتمال ابتلا را رد نمی‌کند. بسیاری از بیماران هستند که علائم دارند اما تست‌شان منفی است. به همین دلیل است که از مردم می‌خواهیم به محض مشاهده علائمی شبیه به سرماخوردگی، اگر محصل هستند در مدرسه حاضر نشوند، اگر کارمند هستند سر کار نروند و اعضای خانواده هم وضعیت خودقرنطینگی برای فرد مبتلا ایجاد کنند که از ابتلای بقیه اعضا جلوگیری کنند. این فرد حق شرکت در مجامع را ندارد، نباید مسافرت برود، باید ماسک بزند و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کند.
خفیف بودن این سویه به معنی پایان پاندمی است؟
تمام شدن کرونا اصلا مطرح نیست. کرونا فقط باید تحت کنترل درآید. در آخرین نطق سازمان جهانی بهداشت هم آمده است که اگر کشورهای جهان در بسط و توسعه واکسیناسیون همکاری کنند شاید تا پایان سال آینده میلادی بساط این بیماری جمع شود و به‌صورت بیماری بومی هر کشور درآید. مثلا پاییز و زمستان هر سال آنفلوآنزا و سرماخوردگی در کشور ما وجود دارد و تعداد مبتلایان آن هم مشخص است. ممکن است در سال آینده بیماری کرونا را هم به همین شکل داشته باشیم، شاید هم واکسنی تهیه شود که سالانه به افراد به‌خصوص آن‌ها که در معرض خطر هستند، تزریق شود که مبتلا نشوند. اما این‌که کرونا برای همیشه از بین برود ممکن نیست مخصوصا که سویه‌های مختلف آن در جهان شیوع پیدا می‌کند.
اما خبر خوب این که ممکن است بعد از اُمیکرون دیگر پیک‌های سرکشی که منجر به افزایش شدید تعداد مبتلایان و پر شدن بیمارستان‌ها از بیمار می‌شد، اتفاق نیفتد. بیماری‌هایی مثل آنفلوآنزا، سرماخوردگی، گلودرد چرکی و... ادامه پیدا می‌کند که راه‌های مقابله با آن مشخص است و مثل دلتا سیستم درمان را دچار مشکل نمی‌کند.
بعد از مدت ها، امروز رنگ‌بندی جدید کرونایی اعلام شد، دلیل این همه تاخیر چه بود؟
ما می دانستیم که اکثر مناطق کشور ما وضعیت آبی دارد، اما یک ایده این بود که برای جلب توجه مردم به سویه اُمیکرون اگر یک مورد ابتلا به این سویه در یک استان مشاهده شد، آن استان را نارنجی یا قرمز کنند. در کشور ما هم موارد بسیاری از اُمیکرون گزارش شده است و با توجه به سرعت سرایت بالای این سویه به نظر می‌رسد تا هفته آینده در همه استان‌های کشور موارد ابتلا شناسایی شود.
من البته عضو کمیته مقابله با کرونا نیستم و درباره اعمال رنگ‌بندی جدید اطلاع ندارم. اما به نظر می‌آید با گسترشی که اُمیکرون دارد شاید منطقی نبود که رنگ‌بندی نقشه را تغییر دهیم؛ چون به دنبال تغییر رنگ‌بندی، محدودیت‌هایی مثل منع تردد شبانه، تعطیلی مدارس، کارخانه‌ها و... پیش می‌آید که منطقی به نظر نمی‌رسد. شاید بهتر باشد در مورد این محدودیت‌ها کمی منطقی‌تر عمل کنیم، چراکه این سویه حتی در کشورهایی که درگیری زیادی دارند هنوز نتوانسته در حد و اندازه سویه دلتا باشد.
بیشتر بخوانید: از آنتی‌بادی‌های سویه‌های جدید ویروس کرونا هم بترسید/ بافت‌های سالم بدن در معرض خطر هستند
سویه اُمیکرون در کشورهای اروپایی و امریکا گسترش زیادی داشته خوشبختانه در ایران این اتفاق نیفتاده. چرا؟
چون ما جزء آخرین کشورهایی بودیم که واکسیناسیون همگانی را شروع کردیم، تعداد افرادی که به‌تازگی واکسن زده‌اند و هنوز آنتی‌بادی دارند در کشور ما بیشتر از کشورهای دیگر است. اگر الان در انگلستان تعداد زیادی از افراد به امیکرون مبتلا می‌شوند به این دلیل است که تعداد زیادی از مردم این کشور یک سال پیش اولین واکسن را زده‌اند. آنتی‌بادی بسیاری از این واکسن‌ها بیشتر از ۶ ماه در بدن باقی نمی‌ماند.
نکته مهم این است که باید برای تداوم وضعیت کنترل بیماری حتما مردم دوز سوم واکسن را بزنند. ثابت شده است که واکسیناسیون با تزریق ۳ دوز واکسن کامل می‌شود نه با ۲ دوز. در کشور ما تا الان ۵۹ میلیون نفر دوز اول را زده‌اند، ۵۲ میلیون نفر دوز دوم را هم دریافت کرده‌اند اما فقط ۸ میلیون نفر دوز سوم را زده‌اند. یعنی حدود ۵۰ میلیون نفر دیگر هم باید دوز سوم را دریافت کنند تا ما مطمئن شویم فرایند واکسیناسیون در کشور کامل می‌شود اما این مسئله هنوز در کشور اتفاق نیفتاده است.
بنابراین وظیفه اصحاب رسانه و ما به‌عنوان اعضای کمیته علمی کشور و وزارت بهداشت این است که برخورد جدی با این مساله داشته باشیم. حتی تا جایی که اجازه ندهیم کارمندی که دوز سوم را نزده است، در محل کار حاضر شود یا به فردی که دوز سوم را دریافت نکرده است اجازه سفر رفتن ندهیم. چون بعد از گذشت ۳ تا ۴ ماه از دریافت دوز دوم، این واکسن دیگر از فرد محافظت نمی‌کند. بنابراین حتما باید مردم را به زدن دوز سوم واکسن تشویق کنیم. به نظر من، در حال حاضر اصولی‌ترین و مهم‌ترین برنامه ما همین است.
مدت‌زمان درمان و قرنطینه سویه امیکرون چقدر است؟
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است اگر فرد واکسن زده باشد و به امیکرون مبتلا شود اگر علامت نداشته باشد، ۵ روز و اگر علامت داشته باشد ۱۰ روز نیاز به قرنطینه و استراحت دارد. برای بیماران مبتلا به سویه امیکرون چون علائم شدید و سختی ندارند اصلا نیازی به استراحت ۱۴ روزه یا ۲۱ روزه نیست. به طور کلی اگر تست PCR فردی مثبت است اما علامت ندارد، ۵ روز و اگر فردی علائم خفیف دارد ۱۰ روز قرنطینه را رعایت کند و به‌صورت سفت و سخت ماسک بزند. بیشترین میزان انتقال این سویه از کرونا ۲ تا ۳ روز قبل از بروز علائم تا ۲ الی ۳ روز بعد از شروع علائم است. بنابراین وقتی ۵ روز از بیماری گذشت، به احتمال زیاد انتقال صورت گرفته و احتیاجی به قرنطینه طولانی‌تر نیست.
کدام واکسن را برای دوز سوم باید انتخاب کرد؟
اصل مسلم این است که مردم هر واکسنی در دسترسشان بود، بزنند. البته بهتر است برای دوز سوم واکسنی تزریق شود که پلتفرم آن با واکسنی که در دوزهای اول و دوم تزریق شده متفاوت باشد. مثلا کسانی که فایزر زده‌اند و دوز سوم را آسترازنکا زدند فکر می‌کردند آنتی‌بادی کمی در بدنشان تولید می‌شود اما مطالعات نشان داد که اتفاقا میزان آنتی‌بادی زیادی در بدن این افراد ایجاد شده است. واکسن‌های تولید داخل هم برای دوز یادآور مناسب هستند و توصیه می‌شوند. مهم این است که واکسن دوز سوم دریافت شود.
آیا با کمبود واکسن در کشور روبه‌رو هستیم؟
فعلا که کمبودی نداریم، امیدوارم در ادامه هم این وضعیت تداوم پیدا کند. واکسن‌های داخلی هم در حال تولید هستند.