رویداد۲۴ اوایل آذرماه، وزیر بهداشت گفت که با توجه به برآورد نیاز کشور، اولویت واکسن‌های تولید داخل است و دیگر واردات واکسن کرونا صورت نمی‌گیرد. این اظهارنظر او انتقادات و بحث‌های زیادی را برانگیخت و به همین خاطر هم بود که بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو وارد موضوع شد و ممنوعیت واردات واکسن به کشور را رد کرد. او گفت که قرار نیست واردات واکسن‌های خارجی متوقف شود، چرا که ایران میلیاردها دلار به کوواکس سازمان بهداشت جهانی برای دریافت واکسن کرونا، پول داده است.
علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی یکی از منتقدان اظهارات وزیر بهداشت تاکید زیاد بر مصرف فقط واکسن‌های داخلی را نگران‌کننده می‌داند و می‌گوید این موضوع می‌تواند تبعاتی برای کشور داشته باشد که قابل توجه است: « هنوز واکسن‌هایی که در ایران تولید می‌شود هیچ‌گونه مصرفی در سطح وسیع در بزرگسالان نداشته است که بخواهیم به آنها اطمینان کنیم و کارآزمایی بالینی را در کودکان انجام دهیم. حتی نمی‌دانیم این واکسن‌ها روی سویه امیکرون کرونا چه تاثیری دارند.»
متن گفتگو با علیرضا ناجی را در زیر می خوانید.
ماه پیش، خبرهایی مبنی از وارد نکردن واکسن خارجی به دلیل کفایت واکسن داخلی از سوی وزارت بهداشت منتشر شد. به نظر شما در وضعیت کنونی بیماری کرونا و با توجه به سویه امیکرون در کشور اگر این تصمیم گرفته شود، تصمیم درستی است؟
الان وضعیت امیکرون به گونه‌ای است که ما احتیاج داریم دوزهای بوستر زده شود و حتی واکسن‌هایی با کفایت بالاتر مورد استفاده قرار بگیرد. ظهور واریانت‌های جدید به ما این را می‌گوید که باید به دوز بوستر و واکسن‌هایی با کفایت بالاتر اصرار کنیم. اگر تصمیم گرفته شود که فقط بر اساس تولیدات داخل این موضوع صورت بگیرد، با مشکلاتی روبرو خواهیم شد. نباید دوباره این محاسبات اشتباه صورت بگیرد.
واکسن‌های ایرانی اساسا اثری روی سویه اومیکرون دارند؟
موضوع قابل بحث همین است که آیا اطلاعاتی در مورد عملکرد و اثرگذاری واکسن‌های داخلی روی سویه های جدید کرونا دارد یا خیر. در هر صورت این کار وظیفه ما است که این آزمایش ها را انجام دهیم. از همان موقع هم که واکسن وارد می کردیم و واکسن داخلی هم موجود بود، همیشه این صحبت را داشتیم که باید این پایش و اثربخشی واکسن‌هایمان را جدا از کارآزمایی بالینی دنبال کنیم. باید ببینیم آیا واکسن های داخلی و خارجی اثر بخشی ای که فکر می‌کنیم را دارند؟ چه عوارضی و مزیت هایی می توانند داشته باشند؟ چون کارآزمایی بالینی واکسن‌های خارجی مصرف خیلی بالا در دنیا داشته و در هر صورت جمعیت‌ها متفاوت هستند و ما حتما باید به پایش آن واکسن‌ها در جمعیت خودمان هم بپردازیم.
از این پایش ها دقیقا چه اطلاعات کارآمدی می شود استخراج کرد؟
اطلاعاتی که به دست می آید دو دسته است؛ یکی کارهای آزمایشگاهی است که خیلی قابل دسترس‌تر است و سریع‌تر می شود انجام داد یکی هم پایش و اثر بخشی آن در دنیای واقعی است. در هر صورت مردم ما دوست دارند که به خارج بروند و به مراودات تجاری یا تفریحی بپردازند، اگر واکسن‌های ما صرفا داخلی باشند، زمانی که بخواهند به خارج بروند به خاطر قانون‌هایی که وجود دارد دیگر نمی‌توانند. خیلی از کشورها واکسن‌های مورد تایید سازمان جهانی بهداشت را مورد مصرف قرار می‌دهند و برایشان مورد قبول است. در کشور ما آسترازنکا مورد قبول است و یکی از دلایل علاقه مردم به زدن آسترازنکا بخاطر همین موضوع است که بتوانند به راحتی ویزا بگیرند و این موضوع هم باید مورد بررسی قرار بگیرد که اگر ما فقط بخواهیم از واکسن‌های داخلی استفاده کنیم آیا برنامه‌ای برای این موضوع داریم؟
راه حل این موضوع این نیست که واکسن‌های ما هم مورد تایید کامل سازمان بهداشت جهانی و جامعه جهانی قرار بگیرند؟
بله این فرصت بسیار مناسبی است که ما واکسن‌های داخلی‌مان را به پرونده تولید ببریم و اطلاعاتی را که از آنها داریم در سازمان جهانی بهداشت مورد تایید قرار بگیرد. اعتقاد ما این است که واکسن‌های ما بسیار موثر و خوب هستند پس پرونده‌شان را به آنجا ببریم و مجوز سازمان جهانی بهداشت را بگیریم. از این نظر اگر واکسن‌هایمان در لیست سازمان جهانی بهداشت از نظر مجوز اضطراری قرار بگیرند با توجه به قانون کشورهای مختلف که واکسن‌های مجوز سازمان جهانی بهداشت را قبول دارند، نگرانی هموطنان ما کم خواهد شد. هرچند ممکن است دلیل بیاورند و بگویند مردم به خارج نروند اما مگر چنین چیزی می‌شود؟ در هر صورت الان دولتمردان، وکلای ما و افرادی که در رده بالا هستند به خارج رفت و آمد دارند و حتما فکری در مورد آنها شده است. این موضوع بسیار مهمی است.
یکی دیگر از موضوعات قابل بحث درباره واکسن‌های داخلی، استفاده از آنها برای کودکان است. چه اطلاعاتی در این باره موجود است؟
الان فایزر برای کودکان مجوز اضطراری از FDA گرفته است. اگر ما الان به سینوفارم اعتماد داریم، علتش این است که سینوفارم واکسنی است که به مقدار زیادی در دنیا مصرف شده است و اطلاعات کافی درمورد بزرگسالان درباره آن موجود است. برای همین است که کشورها کارآزمایی بالینی‌شان را روی کودکان انجام دادند و الان چین مجوز آن را به صورت ملی برای خودش دارد. اما ما اگر بخواهیم فقط واکسن‌ها را به واکسن‌های داخلی‌مان معطوف کنیم چه اطلاعاتی در این مورد داریم؟ تنها اطلاعی که داریم مربوط به واکسن کوبایی است که مشترک با ایران است. هنوز واکسن‌های دیگر که در ایران تولید می‌شود هیچ‌گونه مصرفی در سطح وسیع در بزرگسالان نداشته است که بخواهیم به آنها اطمینان کنیم و کارآزمایی بالینی را در کودکان انجام دهیم. باید به این مسائل خیلی توجه کرد. این موضوعات مقداری من را نگران می‌کنند. ما نباید صرفا فقط بگوییم واکسن داخلی مصرف کنیم، ما باید واکسن‌های خارجی خوب هم وارد و در کنارش واکسن‌های داخلی خودمان را هم مصرف کنیم.