رویداد۲۴ زمانی‌که شخصی فوت می‌کند، ورثه وی ممکن است اشخاص مختلف و متعددی را در طبقات و درجات ارث تشکیل دهند.
متوفی یک یا چند پسر داشته باشد
یکی از حالت‌های مختلف ارث بردن پسر از پدر و مادر، این است که متوفی صرفا یک یا چند پسر داشته باشد. در این حالت، متوفی در میان طبقه اول، ورثه دیگری ندارد. یعنی اینکه قبلا پدر و مادر متوفی نیز فوت کرده‌اند. تکلیف این حالت، در ماده ۹۰۷ قانون مدنی ذکر شده است که بر اساس آن: « اگر فرزند، منحصر به یکی باشد خواه پسر، خواه دختر، تمام ترکه به او می‌رسد. اگر اولاد متعدد باشند، ولی تمام پسر یا تمام دختر، ترکه بین آنها مساوی تقسیم می‌شود.»
وراث متوفی شامل فرزند پسر به علاوه پدر و مادر متوفی باشند
در این حالت، متوفی علاوه‌بر پدر و مادر فرزند پسر نیز دارد. در این حالت، هر کدام از پدر و همچنین مادر متوفی، به میزان یک ششم (روی هم رفته دو ششم یا یک سوم از کل ترکه متوفی) را به ارث می‌برند. سپس میزان باقی مانده ارث متوفی به فرزند پسر می‌رسد. لذا ارث بردن پسر از پدر و مادر در حالتی که پدر یا مادر متوفی نیز در قید حیات هستند، به میزان دو سوم خواهد بود.
البته مورد ذکر شده، حالتی است که متوفی زوج یا زوجه‌ای نداشته باشد. اما اگر متوفی علاوه بر والدین و فرزند پسر، همسری نیز داشته باشد، همسر وی نیز سهم‌الارث خود را خواهد گرفت و سپس، نوبت به تقسیم ارث میان والدین و فرزند پسر خواهد رسید. ارث بردن دختر نیز حالت‌های مختلف دارد، برای اطلاع از این موضوع به مطلب حالت‌های مختلف ارث بردن فرزند دختر مراجعه کنید.
وراث متوفی شامل فرزندان پسر به علاوه پدر و مادر متوفی باشند
ارث پدر از فرزند، به میزان یک ششم بوده و سهم‌الارث مادر از فرزند فوت شده نیز یک ششم است. در مجموع، پدر و مادر متوفی یک سوم ترکه متوفی را به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر این، اگر متوفی چند فرزند پسر نیز داشته باشد، فرزندان پسر باقی‌مانده ترکه متوفی (یعنی دو سوم ترکه) را به خود اختصاص خواهند داد. از آن جهت که سهم‌الارث هر یک از پسرها با دیگران مساوی است، میزان دو سوم به‌صورت مساوی میان آنها تقسیم خواهد شد.
در ماده ۹۱۰ قانون مدنی بیان شده است که اگر متوفی، فرزند داشته باشد دیگر، نوه‌های وی ارث نمی‌برند. چراکه فرزند، به متوفی نزدیک‌تر است تا نوه یا نتیجه. اما در ماده ۹۱۱ قانون مدنی پیش بینی شده است که اگر متوفی فرزند نداشته باشد، اولاد اولاد (نوه‌ها) جانشین یا قائم مقام آنها می‌شوند. به عبارت دیگر، جزو ورثه طبقه اول محسوب می‌شوند و می‌توانند به همراه پدر و مادر متوفی، از سهم‌الارث پدر بزرگ یا مادر بزرگ خود بهره‌مند شوند.
البته نکته مهمی که در خصوص این استثناء وجود دارد آن است که بر اساس ماده مذکور، هر یک از نوه‌ها، سهم‌الارث کسی را می‌برند که از طریق او، به میت می‌رسند. لذا سهم‌الارث نوه‌ها از پدربزرگ و مادربزرگ مطابق با جنسیت پدر یا مادر فوت شده آنها است، نه بر اساس جنسیت خودشان.
منبع: مجله دلتا