رویداد۲۴ در حالی که کمتر از یک ماه تا پایان سال ۱۴۰۰ و ورود به سال ۱۴۰۱ باقی مانده است، یکی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های این روزهای برخی از هموطنان، موضوع سفرهای نوروزی است.
همان طور که می‌دانیم، با ورود ویروس کرونا به کشور در آخرین ماه سال ۱۳۹۸، نوروز ۹۹ با اعمال قرنطینه و محدودیت‌های کرونایی همراه شد. شرایط بیماری به گونه‌ای بود که همگان از آن وحشت داشتیم و از همین رو، ماندن در خانه را به مسافرت و دید و بازدید ترجیح دادیم.
روایت اولین نوروز کرونایی
همزمان با شیوع کرونا در کشور در نیمه اسفند ۹۸ و با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال که طبق سنت سال‌های گذشته سفرهای نوروزی هموطنان اوج می‌گیرد، اغلب استان‌ها با هدف حفظ جان شهروندان و مسافران و جلوگیری از انتشار بیشتر این بیماری، اعلام کردند که در نوروز ۹۹ پذیرای مسافران نوروزی نیستند و نه تنها ورودی استان خود را به روی مسافران بستند بلکه مراکز اقامتی، گردشگری و پذیرایی را نیز تعطیل کردند.
در واقع می‌توان اینگونه عنوان کرد که اولین نوروز کرونایی در سال ۹۹ کلید خورد، جایی که ویروس ناشناخته کرونا تازه وارد کشور شده بود و ترس از ابتلاء و اخباری که از گوشه و کنار جهان به گوش می‌رسید، باعث شد تا اولین نوروز کرونایی، به گونه‌ای متفاوت و با ماندن در خانه، سپری شود.
نوروز ۹۹، شاید اولین نوروز قرن معاصر باشد که مردم مجبور بودند در خانه باشند تا از گزند ویروس کرونا در امان بمانند. اما همین در خانه ماندن، باعث شد تا شاهد روند نزولی آمار کرونا در بهار ۹۹ باشیم.
در حالی که آمار کرونا در اردیبهشت ۹۹ به سمت نزولی شدن پیش رفته بود، به یکباره به خرداد ماه رسیدیم و تعطیلی‌هایی که در تقویم رسمی کشور وجود داشت، مردم را مجاب کرد بار سفر ببندند و همین موضوع، بهانه‌ای شد تا آمار کرونا در تابستان ۹۹ دوباره صعودی شود.
داشتن مدیریت پایدار برای مقابله با دشمن زیستی
حمید سوری اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با عنوان این مطلب که بیش از دو سال از شروع همه گیری جهانی کرونا می‌گذرد و کشور ما نیز از کشورهایی بود که خیلی زودتر از اغلب کشورهای جهان درگیر این همه گیری تهدید کننده شد، گفت: از ۳۰ بهمن ۹۸ تاکنون ۶ موج همه گیری را تجربه کرده‌ایم و هم اکنون نیز با حدود ۲۴۰ مورد مرگ تأیید شده روزانه، رتبه ششم را در دنیا داریم.
وی ادامه داد: نوسانات ناشی از فراز و نشیب همه گیری کرونا در این مدت و مقایسه آن با کشورهای موفق‌تر در مدیریت همه گیری نشان می‌دهد، ایران در اغلب مواقع در بین ۱۰ تا ۱۵ کشور دارای بالاترین موارد مرگ روزانه کرونا در جهان بوده است، تعداد موج‌های ما بیشتر از این کشورها است، برای مثال کره جنوبی با کمتر از ۷ هزار و ۵۰۰ مورد مرگ ناشی از کرونا فقط ۳ موج با ارتفاع خیلی کمتر و ویتنام با ۳۹ هزار و ۵۰۰ مورد مرگ فقط دو موج همه گیری را تجربه کرده‌اند.
سوری گفت: تعدد موج‌های همه گیری در ایران و فواصل کم موج‌ها (به جز فاصله بین موج سوم و چهارم که طرح جامع شهید سلیمانی در کشور اجرا شد) مؤید نبود مدیریت پایدار در کنترل همه گیری کرونا در کشور است.
سوری افزود: نبود ساختار مناسب، به روز و چابک مدیریت بیماری‌ها برای آمادگی و مقابله با همه گیری‌ها موجب شد ما در ابتدای ورود بیماری برای شناسایی و اعمال مداخلات فوری و لازم مهیا نباشیم.
استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: روزها در مباحثه بین درست یا غلط بودن رخداد بیماری در کشور بودیم، تصورات اشتباه درباره مدیریت همه گیری داشتیم.
سوری گفت: مدیریت پایدار در همه گیری‌های پیش رونده حتی پس از خاموشی همه گیری رویکردی اساسی است تا متولیان همه گیری و مردم دچار عادی انگاری نشوند. رعایت این مهم نیازمند رویکرد علمی و مبتنی بر مطالعات بومی، درک درست همه‌جانبه مؤلفه‌های دخیل در همه گیری و پرهیز از هیجان‌زدگی‌های ناشی از برخی مداخلات مانند پوشش واکسیناسیون است.
وی افزود: اینکه اغلب موج‌های ما شیب‌های صعودی تند و شیب‌های نزولی آرامی داشته‌اند هم مزید بر علت است که ما از درک صحیح علائم آغاز موج بعدی غافل بوده و به هشدارهای متخصصان کم توجه بوده‌ایم، ضمن آنکه مداخلات ما متناسب با شرایط خاص آن موج نبوده است و فشار زمان را در اعمال مداخلات سریع و زودبازده و اثربخش نادیده گرفته‌ایم.
استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: یکی از کاربردهای تحلیل علمی و عمیق داده‌های مربوط به همه گیری و وجود تیم‌های کشوری همه‌گیری شناسی (اپیدمیولوژی) و واکنش سریع همین است که روند همه گیری را تحلیل و رصد کنند، کانون‌های آلودگی را در سریع‌ترین زمان ممکن شناسایی و مهار و از گسترش همه گیری به سایر نقاط کشور جلوگیری کنند.
سوری گفت: اعمال مداخلات مناسب و اثربخش و به صرفه را با اتخاذ سیاست نقطه زنی هوشمند به جای رهاسازی مهمات مقابله با دشمن زیستی در فضای عمومی انجام دهیم و مدیریتی پایدار برای مقابله با همه گیری داشته باشیم.
انجام این کار در درجه اول نیازمند داشتن نگرش موافق با این نوع مدیریت است و دوم اصلاح اساسی و بنیادی ساختار مدیریت بیماری‌هاست که بتواند به‌خوبی برای همه گیری‌های بعدی مهیا باشد و دچار غافلگیری نشود و هم از منابع موجود بهترین نتیجه را بگیرد و بار کمتری را به جامعه تحمیل کند.
روایت دومین نوروز کرونایی
دومین نوروز کرونایی با اولین نوروز کرونایی، تفاوت‌های زیادی داشت. حالا دیگر اسفند ۹۹ مثل اسفند ۹۸ نبود که مردم از کرونا بترسند و در خانه بمانند. شرایط به طور کلی فرق کرده بود و مردم می‌خواستند با آغاز سال ۱۴۰۰، سفرهای نوروزی را شروع کنند. این در حالی بود که وضعیت کرونایی کشور در نوروز ۱۴۰۰، چندان مساعد و مطلوب نبود.
در همین حال، ستاد ملی مقابله با کرونا برای جلوگیری از گسترش شیوع کرونا در کشور، محدودیت‌ها و جریمه‌هایی برای ایام نوروز در نظر گرفت. ورود و خروج از / به شهرهای قرمز و نارنجی، و جریمه یک میلیونی و ۵۰۰ هزار تومانی خودروهای مسافران در شهرهای قرمز و نارنجی، از جمله تدابیر ستاد ملی مقابله با کرونا در نوروز ۱۴۰۰ بود.
بر اساس تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا در دولت دوازدهم، شهرهای کرونایی کشور بر اساس رنگ بندی، از یکدیگر تفکیک می‌شدند و نوروز ۱۴۰۰، مسافرت از / به شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع شد.
وضعیت قرمز یا «خیلی پرخطر» به شرایطی اطلاق می‌شود که در یک شهر از هر ۱۰۰ هزار نفر، دست‌کم ۱۰ نفر به دلیل ابتلاء به کرونا بستری شده باشند.
وضعیت نارنجی یا «پرخطر» هم شرایطی را شامل می‌شود که در یک شهر از هر ۱۰۰ هزار نفر، دست‌کم ۶ نفر به دلیل ابتلاء به کرونا بستری شوند و در وضعیت زرد یا «خطر متوسط» این رقم به دست‌کم ۳ نفر از ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد.
این در حالی بود که روند ابتلاء و همچنین بستری‌ها و فوتی‌های ناشی از کرونا در اسفند ۹۹ و فروردین ۱۴۰۰ به گونه‌ای بود که کادر درمان نسبت به تبعات سفرهای نوروزی هشدار می‌دادند.
سومین نوروز کرونایی با یک سورپرایز
کم کم به روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ نزدیک می‌شویم و مردم از حالا در تب و تاب نوروز قرار دارند. در این بین، مهم‌ترین سوال و دغدغه آن دسته از هموطنانی که از همین حالا بار سفر بسته‌اند، این است که آیا شرایط کرونایی کشور اجاره خواهد داد آنها فارغ از دغدغه‌های پاندمی و ترس از بیمار شدن، به مسافرت بروند و یا اینکه باید در خانه بمانند.
آنچه، سومین نوروز کرونایی را با نوروز ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ متفاوت ساخته است، موضوع واکسیناسیون است. زیرا، در اولین نوروز کرونایی، خبری از واکسن و واکسیناسیون نبود و در دومین نوروز هم، تعداد کسانی که واکسن زده بودند، آنقدر اندک بود که نمی‌شد محدودیت‌ها را نادیده گرفت.
بهرام عین اللهی وزیر بهداشت با بیان اینکه مطالعات و مستندات نشان می‌دهد که ۹۰ درصد مرگ‌های کرونایی مربوط به کسانی است که واکسن نزده‌اند، گفت: این افراد بیش از ۱۰ برابر کسانی که واکسن زده‌اند گرفتار عوارض کرونا و مرگ و میر می‌شوند.
وی افزود: طبق مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا در نوروز ۱۴۰۱ شاهد محدودیت سال‌های گذشته نخواهیم بود و وضعیت بهتر است، اما تزریق واکسن ملاک اصلی در استفاده از امکانات سفرهای هوایی، زمینی و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و مراکز اقامتی است.
وزیر بهداشت تاکید کرد: در سامانه ایران من تزریق سه دوز واکسن مسافران به دقت بررسی می‌شود.
بر اساس اعلام مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، تا کنون ۶۲ میلیون و ۶۷۴ هزار و ۹۱۳ نفر دوز اول، ۵۵ میلیون و ۳۲۴ هزار و ۲۱۶ نفر دوز دوم و ۲۲ میلیون و ۸۳۸ هزار و ۳۳۴ نفر، دوز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند.
مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۱۴۰ میلیون و ۸۳۷ هزار و ۴۶۳ دوز رسید.
اولویت دولت برای سفرهای نوروزی، واکسیناسیون است
بنابراین، شرایط کرونایی کشور در پیک ششم، متفاوت از پیک‌های قبلی است و از همین رو، اولویت ستاد ملی مقابله با کرونا و وزارت بهداشت برای سفرهای نوروزی، واکسیناسیون است.
در همین حال، سید علی دهقان منشادی رئیس مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره)، گفت: با توجه به مشاهدات اخیر به نظر می‌رسد به قله پیک اومیکرون رسیده‌ایم و به تدریج باید شاهد سیر نزولی مراجعات بیماران باشیم.
وی ادامه داد: اگر شرایط کرونایی کشور به همین روال پیش رود، تا پیش از شروع سال جدید پیک ششم را نیز پشت سر می‌گذاریم و امیدواریم سال نو را بدون کووید ۱۹ آغاز کنیم.
در همین حال، با کاهش آمار روزانه کرونا در کشور، رنگ بندی شهرها نیز دستخوش تغییر شد و تعداد شهرهای قرمز به ۱۸۴، شهرهای نارنجی به ۱۸۷، شهرهای زرد ۷۶ و یک شهرستان نیز آبی شد.
نکته قابل توجه اینکه شهر تهران نیز از شرایط قرمز کرونایی خارج شد و در وضعیت نارنجی قرار گرفت.
به نظر می‌رسد نوروز ۱۴۰۱ برای کسانی که واکسن زده‌اند، با یک سورپرایز همراه خواهد شد و مثل دو نوروز قبلی نخواهد بود که درگیر پاندمی کرونا بودیم.