روسیه می‌خواهد برجام احیا شود اما رابطه ایران و غرب تنش‌آلود باقی بماند/ احتمالا رفع تحریم سپاه مورد مصالحه قرار می‌گیرد

رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: مذاکرات در وین در حالی ادامه دارد که برخی منابع از پایان متن توافق و آماده بودن آن برای امضا شدن، سخن می‌گویند و برخی منابع دیگر معتقدند در کار گرهی ایجاد شده است. علی باقری مذاکره کننده ارشد خطاب به انریکه مورا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مشکل کار را در عدم واقع‌گرایی آمریکا دانشته و کمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی نیز مشکل را در نگاه آمریکا به ماجرا دیده که به زعم او به خاطر وضعیتی است که برای سپاه ایجاد کرده است.

در چنین شرایطی مذاکرات وین به یک نقطه سخت رسیده و امکان پیشرفت در آن کاهش یافته است. دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین‌الملل درباره مشکلاتی که در راه دستیابی به توافق وین وجود دارد، صحبت کرده است. او معتقد است تمامی تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شدند، به برجام مرتبط است و اگر قرار است برجام احیا شود و شرایط به همان زمان برگردد، همه تحریم‌های وضع شده باید رفع شود؛ از جمله اینکه تحریم سپاه باید رفع شود. 

حسینی به رویداد۲۴ می‌گوید: در هفته‌های اخیر طی خبر‌هایی که منتشر می‌شود، بخش عمده‌ای از اختلافات طرفین حل و فصل شده و درخواست‌های حداقلی را روی میز گذاشته‌اند. در هر مذاکره‌ای در لحظات و روز‌های پایانی مطالباتشان را مطرح می‌کنند تا بتوانند امتیازاتی را بگیرند. برای ایران در مذاکرات وین موضوع تضمین‌ها و تحریم برخی افراد و نهاد‌ها مانند سپاه موضوعیت داشته است و آمریکا از خروج سپاه از لیست FTO جلوگیری می‌کند. به نظر می‌رسد ایران درباره تضمین‌هایی که می‌خواسته تا حدودی به نتایجی رسیده است. با توجه به صحبت‌های اخیر وزیر امور خارجه کشورمان، مشکل خروج سپاه از لیست تحریم می‌تواند مورد مصالحه قرار بگیرد. احتمال اینکه مطالبه ایران به طور کامل تایید شود، بعید به نظر می‌رسد. ممکن است برخی سپاه از تحریم خارج شود، اما نام برخی از افراد کماکان در لیست باقی بماند.

بیشتربخوانید: جناح مخالف برجام در ایران و آمریکا دست برتر را دارند/ هیچ راهبرد مشخصی در مذاکرات وین وجود ندارد

او می‌گوید: پایان مذاکرات نزدیک است، اما الزاما به معنای قطعی بودن توافق نیست؛ این یعنی اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، توافق و احیای برجام نزدیک است. منطق گفتگو یعنی اینکه بدانیم معمولا در مذاکرات بین‌المللی امکان تحقق همه خواسته‌ها وجود ندارد چرا که اگر خواسته‌های یکسو کاملا محقق شود، به معنای محقق نشدن ایده‌آل طرف مقابل است بنابراین مذاکره نوعی چانه‌زنی برای رسیدن به یک حد میانه است، پس طبیعی است که خواسته‌های ایران و آمریکا به صورت کامل در این توافق محقق نشود. اگر ایده‌آل‌ها را کنار بگذاریم، می‌توان به یک توافق متوازن و البته غیرایده‌آل دست یافت که فقدان آن مشکلات عدیده‌ای را برای کشور به همراه خواهد داشت. باید بدانیم که این توافق یک توافق جدید نیست، بلکه احیای همان برجامی است که قبلا هم امضا شده بود.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: از زمانی که ترامپ از برجام خارج شد، آسیب‌هایی به نحوه تعهدات طرفین وارد شد؛ مثلا ایران غنی‌سازی را به ۶۰ درصد ارتقا داد که در زمان انعقاد برجام وجود نداشت. همچنین ذخایر اورانیوم ایران از حد مجاز گذشت که نحوه کنترل همین ذخایر اضافی یک بحث فنی است که در برجام پیش‌بینی نشده بود و باید مجددا در مذاکرات فعلی مورد بحث و بررسی قرار می‌گرفت. همچنین آمریکا از برجام خارج شده بود که این موضوع در آن توافق پیش‌بینی نشده بود و عدم تکرار آن برای ایران اهمیت زیادی دارد لذا وضعیتی که خروج ترامپ از برجام ایجاد کرد، پیچیدگی‌های جدیدی را هم از لحاظ فنی و هم از لحاظ سیاسی به ماجرا افزود. آسیب‌های خروج آمریکا از برجام مشکلاتی را ایجاد کرد که نیازمند مذاکرات جدیدی بود تا بتوانند شرایط را به دوران پیش از خروج آمریکا از برجام برگردانند. همچنین خسارت‌های زیاد اقتصادی که به ایران وارد شد، که آن هم پیش‌بینی نشده بود و نیازمند مذاکره است، در این فضا طرفین به این نتیجه رسیده‌اند که راهی به جز رسیدن و توافق در خصوص متن کامل برجام وجود ندارد.

حسینی با اشاره به نقش پررنگ روس‌ها در این دور از مذاکرات و کارشکنی‌های ایجاد شده تصریح کرد: طبیعی است که روس‌ها به دنبال تامین منافع خودشان باشند؛ بنابراین رفتار روسیه کاملا طبیعی است. آن‌ها مسائل خاص خود را با غرب و آمریکا دارند و اکنون به دلیل حمله به اوکراین، پیچیدگی‌های منافع بیشتر شده است. روشن است که روس‌ها تصویر بزرگ را نگاه می‌کنند و در این تصویر، ایران بخشی از تابلوی ژئوپولیتیکی روسیه است. معتقدم هم از منظر تنش میان ایران و آمریکا و هم از منظر تنش هسته‌ای به نفع روس‌ها است که برجام احیا شود. روس‌ها هم به اندازه آمریکایی‌ها ثابت کرده‌اند که خواستار نزدیک شدن ایران به تسلیحات هسته‌ای یا غنی‌سازی تا جایی که امکان ساخت بمب اتم را به ایران بدهد، نیستند و حساسیت دارند لذا احیای برجام این مانع را برای رسیدن به بمب هسته‌ای ایجاد می‌کند. از بُعد دیگر روس‌ها هم می‌دانند که در صورت عدم احیای برجام، ممکن است تنش میان ایران و غرب افزایش پیدا کند تا جایی که منجر به جنگ نظامی شود و در این جنگ همکاری با هر سمت یا اعلام بی طرفی، می‌تواند مشکلاتی را برای این کشور ایجاد کند.

وی ادامه داد: در نظر داشته باشید چون روسیه حامی احیای برجام است، پس فعلا منافع ایران و روسیه با هم همخوانی دارد اما بعد از احیای برجام، روس‌ها نگران خواهند بود که ایران بیش از اندازه به غرب نزدیک شود، چرا که این می‌تواند همانند جنگ میان ایران و غرب، برای استراتژی کلان روسیه خطرناک و نگران‌کننده باشد؛ بنابراین بهترین گزینه برای روسیه این است که رابطه ایران و غرب تنش‌آلود باقی بماند؛ نه آنقدری که منجر به جنگ نظامی شود و نه آنقدر که به همدیگر نزدیک شوند. این حالت بینابینی ایده‌آل روسیه است. بعد از احیای برجام نیز روسیه تلاش خواهد کرد به دلیل رفع تحریم‌های ایران و پیشرفتی که حاصل می‌شود، ایران نسبت به روسیه مدعی نشود. ما باید توازن را در سیاست خارجی حفظ کنیم و همانطور که نباید به آمریکا اعتماد داشته باشیم، نباید به روسیه و چین هم اعتماد کنیم.

این کارشناس روابط بین الملل معقتد است تمامی تحریم‌هایی که از زمان خروج آمریکا از برجام علیه ایران وضع شده، در راستای نابودی برجام بوده و به همین دلیل هرچند که شاید این‌ها ربطی به برجام نداشته باشد، اما در عمل به برجام مربوط می‌شود بنابراین نمی‌توانیم این سخن را درست بدانیم که چون سپاه در لیست تروریستی قرار گرفته است، ارتباطی به برجام ندارد. تمامی تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شدند، به برجام مرتبط است و اگر قرار است برجام احیا شود و شرایط به همان زمان برگردد، همه تحریم‌های وضع شده باید رفع شود. البته الزاما ممکن است این اتفاق رخ ندهد، ولی باید تلاش کنیم تا جایی که ممکن است تحریم‌ها رفع شود، از جمله تحریم سپاه. چرا که سپاه از لحاظ حیثیتی و اقتصادی برای ما اهمیت دارد.