رویداد۲۴ روزنامه دولتی ایران نوشت: افزایش قابل توجه صادرات نفت ایران و دو برابر شدن حمل نفت و فرآورده‌های نفتی کشور، موضوعی است که این روز‌ها نه تنها مسئولان کشور بلکه فعالان بازار نفت و رسانه‌های بین‌المللی به آن اشاره می‌کنند. در این رابطه واشنگتن فری بیکن، نشریه امریکایی در روز‌های اخیر با تیتر «ناوگان کشتی‌های ارواح» ایران، به خنثی‌سازی تحریم‌های امریکا در چند ماه اخیر واکنش نشان داد.
نفت ایران در بازار خاکستری به مقاصد صادراتی می‌رود و غیر قابل شناسایی بودن این کشتی‌ها باعث شده تا فعالان بازار نفت و شرکت‌های ردیاب نفتکش‌ها از اصطلاح «ناوگان کشتی‌های ارواح» برای حمل نفت ایران استفاده کنند. رسانه‌های خارجی از جمله رویترز، بلومبرگ، فایننشال تایمز و وال استریت ژورنال نیز با اشاره به اینکه بخشی از صادرات نفت ایران امکان شناسایی ندارد، از عبور صادرات نفت ایران به ارقامی فراتر از یک میلیون بشکه در روز گزارش می‌دهند و اعلام می‌کنند که «کشتی‌های ارواح» ایران تحریم‌های امریکا را دور می‌زند.
در رابطه با این افزایش صادرات نفت ایران، «فریدون برکشلی» رئیس دفتر مطالعات انرژی وین با اشاره به آمار اعلامی منابع ثانویه به «ایران» می‌گوید: «منابع ثانویه الان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران را بیش از ۱، ۲ میلیون بشکه در روز گزارش می‌کنند.»
این میزان صادرات نفت تخمینی از سوی منابع ثانویه که از طریق رصد نفتکش‌ها به دست می‌آید، به سبب تحریم‌ها و تردد همین «ناوگان ارواح» دقیق نیست. اما آنچه اکنون فعالان بازار نفت بر آن تأکید دارند، شکست تحریم نفتی امریکاست که زمانی قرار بود میزان صادرات نفت ایران را به صفر برساند.
تحریم‌ها نه تنها کاهش نیافت، بلکه سختگیرانه‌تر هم شد
شرکت ملی نفتکش ایران با اشاره به اینکه برخی منابع از افزایش صادرات نفت کشور در قالب «ناوگان ارواح» خبر می‌دهند، می‌نویسد: این اصطلاح پیش از این از سوی نشریات دیگری، چون وال استریت ژورنال و رویترز نیز به کار رفته است و واکنشی به اقدام‌های نفتکش‌های ایرانی برای دور زدن تحریم‌ها و حمل بار به اقصی نقاط جهان است بدون اینکه شناسایی شوند.
هرچند آمار‌های اعلامی رسانه‌ها و مراکز خارجی از میزان نفت و فرآورده‌های نفتی صادراتی کشور دقیق نیست، اما آن‌ها در شرایطی به افزایش صادرات نفت ایران با وجود تحریم‌ها اشاره می‌کنند که طبق اعلام و تصریح رئیس‌جمهور کشورمان صادرات نفت کشور ۴۰ درصد افزایش یافته است. به تصریح مقام‌های ارشد سیاسی و اقتصادی کشور، ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران به‌عنوان خط مقدم مبارزه علیه تحریم‌ها، نقش مهمی در افزایش صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی کشورمان ایفا کرده است. این نقش مهم تا جایی پیش رفت که به‌تازگی در نشست هیأت دولت از نقش مهم شرکت ملی نفتکش در افزایش صادرات نفت تقدیر به عمل آمد.
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در این خصوص از نقش بسزای شرکت ملی نفتکش در افزایش صادرات نفت و میعانات گازی خبر داده و این موفقیت را در زمانی دانست که تحریم‌ها نه تنها کاهش نیافته بلکه سختگیرانه‌تر هم شده است.
جواد اوجی، وزیر نفت نیز در این رابطه افزایش صادرات نفت را در شرایطی مهم دانست که دشمن همواره به‌دنبال ایجاد خرابکاری در کشتی‌های شرکت ملی نفتکش ایران بوده است و ایران به جا‌هایی نفت صادر کرده که امریکا فکرش را هم نمی‌تواند بکند.
افزایش دو برابری میزان حمل نفت و فرآورده‌های نفتی
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و در راستای سیاستهای کشور، شرکت ملی نفتکش ایران اقدامات مهمی را برای تأمین کشتی‌های مورد نیاز صنعت نفت انجام داد؛ هم صادرات را رونق بخشید و هم سوخت‌رسانی به پالایشگاه‌ها را انجام داد.
در این ارتباط عبدالملکی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در بازدید از کشتی‌های ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران ضمن اعلام افزایش دو برابری میزان حمل نفت و فرآورده‌های نفتی تصریح کرد که صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران با وجود شرکت ملی نفتکش دیگر هیچ مشکلی برای حمل نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی صادراتی، همچنین ارسال نفت خام به پالایشگاه‌ها ندارد.
صادرات ۹۰۰ هزار بشکه نفت در روز به چین
گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که «ناوگان ارواح» ایران در ماه مارس ۹۰۰ هزار بشکه نفت در روز فقط به مقصد چین حمل کرده‌اند. آمار‌های تأیید نشده نشان می‌دهد که ایران از سال ۲۰۲۱ بیش از ۳۳۷ میلیون بشکه نفت خام به ارزش تقریبی ۲۲ میلیارد دلار به چین ارسال کرده است؛ بدون آنکه کوچک‌ترین تخفیفی در تحریم‌ها اعمال شود.
برخی منابع ثانویه نیز عنوان می‌کنند که صادرات روزانه نفت ایران بر خلاف تحریم‌های ایالات متحده از ۸۲۵ هزار بشکه در روز در مارس ۲۰۲۰ به ۱، ۳۴ میلیون بشکه در روز در مارس ۲۰۲۲ افزایش یافته است و در این میان، چین یکی از خریداران اصلی است.
۱۸۲ کشتی خارجی نفت ایران را حمل می‌کنند
گفته می‌شود که ایران دارای یک «ناوگان ارواح» متشکل از ۱۸۲ کشتی خارجی - متمایز، اما مکمل ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران - است که اجازه ردیابی و بررسی دقیق نمی‌دهند و تحریم‌های ایالات متحده را نادیده می‌گیرند و حمل میلیون‌ها بشکه نفت را بدون توجه به فشار‌های امریکا دنبال می‌کنند. این کشتی‌ها علاوه بر ۷۵ نفتکشی که در مالکیت شرکت ملی نفتکش است، حمل و صادرات نفت ایران را در بازار خاکستری و غیررسمی انجام می‌دهند.
البته آمار‌های متفاوتی از تعداد نفتکش‌های فعال در «ناوگان ارواح» وجود دارد. به طوری که سمیر مدنی، یکی از بنیانگذاران تانکر ترکرز تخمین می‌زند که ناوگان جهانی ابر نفتکش‌های ارواح در مجموع ۱۰۷ کشتی به استثنای کشتی‌های با پرچم ایران باشند.
افزایش ۳ برابری «ناوگان کشتی‌های ارواح»
سه شرکت بزرگ نفتکش جهان می‌گویند که تعداد کشتی‌های حامل نفت تحریم شده ایران و ونزوئلا از سال ۲۰۱۹ سه برابر شده است.
به گزارش فایننشال تایمز، مدیران اجرایی یوروناو بلژیک، هلدینگ DHT مستقر در برمودا و فرانت لاین می‌گویند که حدود ۷۰ ابر نفتکش از ناوگان جهانی، تجارت نزدیک به ۴۰۰ میلیون بشکه نفت را در سال تسهیل می‌کنند. آن‌ها گفته‌اند که این افزایش همکاری‌ها از سال ۲۰۱۹، با وجود تحریم‌های تجاری ایالات متحده روی داده است.
به گزارش یوروناو، تجارت جهانی نفت از طریق دریا حدود ۴۵ میلیون بشکه نفت در روز است.
به گفته این سه شرکت نفتکش، تجارت نفت تحریم شده توسط ۱۱ درصد از ناوگان جهانی انجام می‌شود. اما تخمین اندازه ناوگان به اصطلاح تاریک (غیرشفاف) و حجم صادرات نفت تحریم شده بسیار دشوار است؛ زیرا نفت خام ایران و ونزوئلا به چندین کشتی منتقل می‌شود و قبل از رسیدن به مقصد ترکیب می‌شود.
فردریک کنی، مدیر امور حقوقی و خارجی سازمان بین‌المللی دریانوردی IMO می‌گوید که این سازمان هیچ بازوی عملیاتی یا اختیاری برای اجرای تحریم‌های ایالات متحده ندارد.
فایننشال تایمز می‌نویسد: «مدیران صنعت کشتیرانی می‌گویند تحریم‌های امریکا علیه ایران بی‌اثر بوده و در واقع باعث افزایش تورم برای مصرف‌کنندگان غربی شده است، زیرا افزودن نفت غیرتحریمی ایران به بازار جهانی به کاهش قیمت‌های نفت خام کمک می‌کند. ایالات متحده نمی‌پذیرد که این تحریم‌ها نتیجه معکوس دارند.»