رویداد۲۴ اواخر دهه ۸۰ و ۹۰ شمسی در ایران تحصیل در مدارس غیرانتفاعی بیشتر از هر زمانی باب شد و برای دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان نوعی عرض اندام بود. انگار تفاوتی بین درس های غیر انتفاعی و مدارس دولتی باشد. همین موضوع فرصتی بود برای قشر مرفه فرزندان خود را برتر از دانش آموزان مدارس معمولی بدانند. این در حالی است که رفتن به مدرسه غیر انتفاعی در دهه های قبل مرسوم نبود و تنها خانواده های پولدار برای ثبت‌نام دانش‌آموزان خود در اینگونه مدارس ابراز تمایل می‌کردند. درحال حاضر علی‌رغم، رقم‌های نجومی شهریه‌های مدارس غیر انتفاعی، والدین در هر مقطعی از پیش‌دبستان تا پیش‌دانشگاهی خود را به آب و آتش می‌زنند تا بتوانند فرزندان خود را در مدارس درجه یک ثبت‌نام کنند. اگرچه برخی از این مدارس امکانات و تجهیزات خاصی هم ندارند و به قول معروف پول برند خود را می‌گیرند.
اما حالا شهریه ها چقدر است؟ هزینه یک سال تحصیل برای یک خانواده متوسط به بالا چقدر تمام می شود؟ اصلا مدارس انتفاعی و غیر انتفاعی چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟ برای جویا شدن مبالغ شهریه‌ها با چند مدرسه غیر انتفاعی سرشناس شمال تهران تماس گرفتیم تا از کم‌وکیف، امکانات موجود و مبالغ قابل پرداخت آن‌ها جویا شویم. قیمت‌ها برای پایه ابتدایی، ۱۸ تا ۴۰ میلیون تومان متغیر بود که از این میزان مبلغی به عنوان علی‌الحساب و مابقی آن‌ها در چند دوره دریافت می‌شود؛ البته گاهی شهریه‌های ذکر‌شده به بهانه‌های مختلف بیشتر هم می‌شود. اما چطور؟
برخی از این مدارس لاکچری تهران، دارای مهارت‌های متنوعی از جمله کلاس‌های زبان، نجاری، خلاقیت و همچنین خدمات نظارت بر تکالیف دانش‌آموزان پس از ساعت آموزشی، هستند و برخی دیگر در مقابل هزینه‌های گزاف هیچ امکانات فوق‌العاده ای نیز ارائه نمی‌دهند. اما سوال اینجاست که نحوه محاسبه شهریه دریافتی بر عهده کدام نهاد دولتی است؟ آیا نظارت مستمری برای قیمت‌گذاری مدارس، در قبال امکاناتی که ارائه می‌دهند وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال‌ها جبار کوچکینژاد، نماینده مجلس یازدهم و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس دهم می‌گوید: مدارس انتفاعی و غیر انتقاعی هر دو از قانون برخوردارند، البته مدارس غیر دولتی تحت نظارت سازمان مدارس غیر دولتی هستند.
گله معلمان مدارس غیرانتفاعی از مزایا
کوچکینژاد در ادامه اظهار کرد: سازمان مدارس غیردولتی بر دریافت شهریه، چارت‌های آموزشی و پژوهشی و مجوزهایی که مدارس غیرانتفاعی باید داشته باشند، نظارت کامل دارد. از سوی دیگر، مدارس مذکور گله‌مندند که طبق قانون تصویب‌شده مجلس، کارشناس بیمه معلمان مدارس غیر دولتی منصفانه عمل نکرده و منابعی که از طرف بانک‌ها برای وام فعالان این عرصه در نظر گرفته شده بود نیز، اعمال نشده است. همه این موارد موجب شد قانون درباره معلمان این مدارس اجرا نشود و در مجموع به خصوص در ایام کرونا، آسیب جدی به مدارس غیردولتی وارد شود.
نابرابری امکانات و شیوه‌های آموزشی میان مدارس
کوچکینژاد با اشاره به عدم حمایت دولت و توجیه شهریه‌های گزاف مدارس غیرانتفاعی بیان کرد: بزرگترین نهاد اجرایی کشور، حتی قانون را نیز درباره اینگونه مدارس درست اجرا نمی‌کند. اصولا دولت‌ها به مدارس غیر دولتی کمکی نمی‌کنند، بنابراین مجبورند هزینه‌های خود را از شهریه‌های گزاف تامین کنند.
وی اضافه کرد: مدارس غیرانتفاعی به دلیل اینکه افراد با قشر مرفه و با وضعیت مالی مناسب ثبت‌نام می‌کنند، رسیدگی بیشتری در آن‌ها وجود دارد و مدارسی که دانش‌آموزان آن در طبقه متوسط قرار دارند، از تجهیزات کمتری برخوردارند؛ موضوعی که نابرابری در امکانات و شیوه‌های آموزشی میان مدارس ایجاد می‌کند.
بیشتر بخوانید: بلاتکلیفی طرح رتبه بندی معلمان بعد از ۱۰ سال/ علت چیست؟
شانه خالی کردن دولت از این نوع مدارس
نماینده مجلس یازدهم، در پاسخ به اینکه آیا رانت دولتی برای ضعیف نگه‌داشتن مدارس دولتی و به دنبال آن رشد غیر‌دولتی‌ها وجود دارد، گفت: ماموریت دولت، رسیدگی و کمک به توسعه مدارس دولتی است که حتی به آن‌ها نیز توجهی نمیشود؛ در این میان غیر دولتی‌ها از نظر دولت پنهان مانده‌اند.
وی افزود: والدینی که دارای وضعیت مالی مناسبی هستند، فرزندان خود را، در مدارس غیردولتی ثبت‌نام می‌کنند و روی فرزندانشان از این طریق سرمایه‌گذاری می‌کنند. اینگونه آینده‌نگری خانواده‌ها، از منابع شخصی خود آن‌ها تامین می‌شود و اصولا کشور کمکی برای تحصیل دانش‌آموزان نمی‌کند.
کنترل شهریه‌ها بر چه مبنایی است؟
کوچکینژاد درباره شهریه‌های سرسام‌آور و نحوه تعیین آن توسط برخی مدارس وابسته به نهاد‌های دولتی و خصوصی کشور اظهار کرد: سازمان مدارس غیر دولتی موظف است بر شهریه‌ها کنترل داشته باشد؛ پرداخت هرگونه وجه، باید تابع قوانین آموزش وپرورش باشد. مدارس برخی از فعالیت‌های جنبی مانند کلاس‌های فوق برنامه، اردوها، برنامه‌های فرهنگی و تفریحی در نظر می‌گیرند؛ به همین علت پولی بیش از شهریه ثابت دریافت می‌کنند. البته هزینه اضافه دریافتی، باید کنترل شود تا بیش از چارچوب آموزش و پرورش نباشد. کوچکی نژاد در حالی از چنین نظارتی سخن به میان آورده که معمولا مدارس غسر انتفاعی درآمد خود را از هزینه های گزافی که پس از ثبت نام دریافت می‌کنند، درمی‌آورند.
کار خصوصی‌ها؛ دریافت هزینه به هر بهانه
کوچکینژاد درباره وضع قوانین برای استاندارد‌سازی امکانات مدارس توسط مجلس توضیح داد: هر میزان منابع و امکانات پیشرفته مانند میز و صندلی‌ها، ساختمان مجهز و لوازم حرفه‌ای برای مدارس در نظر گرفته شود، هزینه آن‌ها به پای دانش‌آموزان خواهد افتاد. این موضوع درباره مباحث آموزشی و پژوهشی با سرویس‌دهی بیشتر نیز صدق می‌کند. زمانی که آموزش‌های فوق‌العاده‌ای ارائه گردد، به تبع آن شهریه بیشتری نیز تعیین می‌شود. مثال مشابه این موضوع، خصوصی‌ها در حیطه‌های مختلف کشور هستند که به هر میزان که خدمات دهند، هزینه آن‌ها نیز بالاتر می‌رود. بنابراین دولت باید کنترل کند تا درخواست پرداختی‌ها از سوی مدارس از حدی فراتر نرود.
برخورد مجلس با دولت در رتبه‌بندی معلمان خارج از قانون!
نماینده مجلس یازدهم در پایان درباره اخبار جدید دولت و جزئیات دقیق زمان اجرا شدن رتبه‌بندی معلمان اظهار بی‌اطلاعی کرد و خاطرنشان کرد: در باب این مسئله، چندی پیش سخنگوی دولت صحبت کرد که باید ابتدا آیین‌نامه تدوین‌شده توسط دولت از سوی مجلس پیگیری شود تا متوجه شویم مفاد آن چیست؟ اگر دولت خلاف قوانین عمل کند و موجب اخلال در نظام آموزشی شود، مجلس ورود و از قانون خود دفاع می‌کند.