همه چیز با یک نامه شروع شد. نامه‌ای به امضای محمدحسن کرمانی، رئیس هیأت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی ایران. نامه‌ای به تاریخ پانزدهم آبان ماه که «اصلاحیه» نامه دیگری بوده و از مدیران شرکت‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی خواسته بود تا اسامی افرادی که در قالب تورهای داخلی از تاریخ ٢٤ مهر تا ١٠ آبان امسال به شیراز سفر کرده‌اند، اعلام کنند. این نامه که با جمله «خیلی فوری است.» شروع شده، پیرو بخشنامه شماره ٥٦١٤، شانزدهم آبان ماه درباره تورهای داخلی به شیراز این درخواست را اعلام است.
این نامه روز گذشته در فضای مجازی بازتاب قابل توجهی پیدا کرد؛ بازتابش به دلیل خطاب قرار گرفتن مسافران شیراز بود؛ مسافرانی
که خبرساز شده‌اند.
محمدحسن کرمانی، رئیس هیأت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی ایران که امضا و مهر انجمنش، زیر این نامه دیده می‌شود، تمام روز گذشته، در دسترس نبود و تلاش خبرنگار «شهروند» برای گرفتن ارتباط با تنها کسی که به نظر می‌رسد بیشترین اطلاع را می‌تواند از این نامه داشته باشد، بی‌نتیجه ماند. از آن طرف اما «امیر‌هاتفی» که نایب‌رئیس انجمن صنفی کارفرمایی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران است، این نامه را دیده و از محتوای آن هم تعجب کرده.
او می گوید: «این نامه را چند روز پیش دیدم، برای من هم جای تعجب داشت که چنین درخواستی در آن شده بود، البته این نامه قبلا به تاریخ سال ٩٢ فرستاده شده بود و بعد از آن اصلاحیه، با تاریخ درست که مربوط به سال ٩٥ است، ارسال شد؛ از ما خواستند تا اسامی را اعلام کنیم، اما ما در آن تاریخ سفری به شیراز نداشتیم و نامه شامل حال ما نشد.»
او این احتمال را می‌دهد که موضوع نامه به ماجرای روز کوروش که هفتم آبان ماه است، مربوط می‌شود؛ چرا که در نامه انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی استان تهران آنها دنبال اسامی مسافران ٢٤ مهر تا ١٠ آبان ماه هستند: «این نخستين‌باری است که نامه‌ای به دفاتر مسافرتی فرستاده می‌شود و می‌خواهند که اسامی مسافران یک سفر اعلام شود؛ احتمالا هم ماجرا به مراسم روز کوروش مربوط می‌شود، دلیل این حساسیت هم شاید بازتاب این مراسم در رسانه‌های خارج از کشور بود، رسانه‌هایی که به‌شدت به این موضوع پرداختند و برخی سازمان‌ها را نسبت به برگزاری این مراسم حساس کردند.» او می‌گوید: «مراسم روز کوروش هر سال برگزار می‌شود؛ اما امسال به دلیل بازتاب‌های رسانه‌ای فراوان موضوع متفاوت شده است.»
مراسم روز کوروش، هر سال، با حاشیه‌هایی همراه است؛ چند سالی می‌شود که همزمان با فرارسیدن روز کوروش تورها با محدودیت فرستادن مسافر به پاسارگاد شیراز مواجه می‌شوند؛ امسال هم اتفاق مشابهی افتاد و با انتشار نامه‌ای ماجرای محدودیت یا به نوعی ممنوعیت برگزاری تور مسافرتی به پاسارگاد شیراز برملا شد. نامه‌ای که از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان نوشته شده بود و برگزاری تور به پاسارگاد شیراز از اول تا دهم آبان‌ماه را «فاقد وجاهت قانونی» عنوان کرده بود؛ نامه‌ای که بدون اطلاع این اداره منتشر شد.
با این‌که نایب‌رئیس انجمن صنفی کارفرمایی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران نامه را دید و درباره آن صحبت هم کرد، اما رضا اباذری که رئیس این انجمن است، از وجود چنین نامه‌ای اظهار بی‌اطلاعی می‌کند: «من تصویر این نامه را دیده‌ام اما اطلاعی از جزییات آن ندارم.» او از پاسخ دادن به این سوال که آیا قبلا نامه‌ای با این مضمون برای این انجمن فرستاده شده یا خیر، خودداری می‌کند و تنها به گفتن این جمله به «شهروند» بسنده می‌کند که: «اصلا در جریان این موضوع نیستم.»
فقط او نیست که از جزییات این نامه بی‌خبر است؛ مدیران دفاتر مسافرتی که خطاب این نامه هستند هم از آن اطلاع چندانی ندارند. محمدی یکی از آنهاست: «این نامه را ندیده‌ام، اما شنیده‌ام که ظاهرا چنین نامه‌ای بوده.» او هم این ماجرا را به روز کوروش ارتباط می‌دهد: «امسال خیلی‌ها برای شرکت در مراسم روز کوروش به پاسارگاد رفتند، شنیده می‌شود ٢٠، ٣٠هزار نفر در این مراسم شرکت کردند؛ به هر حال ما اطلاعی از جزییات این نامه نداریم.»
آنها تور سفر شیراز برگزار می‌کنند، اما همکارش تأکید می‌کند که: «تورهای ما انفرادی است نه گروهی، شاید خطاب این نامه به تورهای گروهی بوده است.»
زارعی، مسئول فروش یکی از تورهای گردشگری شناخته شده است، دفتر مسافرتی که تورهایش را گروهی هم برگزار می‌کند: «همکارانم می‌گویند ظاهرا چنین نامه‌ای به دفتر ما فرستاده شده، اما هنوز جوابی به آن نداده‌اند.»
او می‌گوید: «تور ویژه‌ای برای روز کوروش از سوی این دفتر مسافرتی برگزار نشده و فکر نمی‌کنم دفتر دیگری، توری ویژه این روز داشته باشند، هر چه هست، مسافرانی هستند که برای سفر به شیراز علاقه دارند.»
اکبرپور، مدیر یکی دیگر از آژانس‌های مسافرتی است که به گفته خودش، اجرا‌کننده مستقیم تورهای شیراز است «کسی تاکنون به ما ابلاغ نکرده که اسامی مسافران شیراز را اعلام کنیم. ما در آن تاریخ یعنی ٢٤ مهر تا ١٠ آبان، مسافر شیراز داشته‌ایم اما نامه‌ای به ما با این محتوا نرسیده است؛ قبل از این هم این درخواست از ما نشده است.»
او ادامه می‌دهد: «در سفر به شیراز یکی از گشت‌های اصلی، پاسارگاد است، اتفاقا مسافران علاقه زیادی هم به این گشت دارند؛ به هر حال نمی‌شود جلوی علاقه مردم را برای استقبال از یک مراسم گرفت؛ مسافر به هر راهی که باشد، خودش را به جایی که می‌خواهد می‌رساند.» به گفته اکبرپور، قبلا در روزهای شهادت نسبت به ممنوعیت برگزاری تور بخشنامه شده بود؛ اما برای روز کوروش تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است.
معاون گردشگری میراث فرهنگی استان تهران: از جزییات نامه بی‌اطلاعم
نامه نوشته شده امضا شده، اما هنوز جزییاتی از آن در دست نیست. به نظر می‌رسید علی رفیعی، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان تهران از جزییات آن خبر داشته باشد؛ اما او هم می‌گوید: «من این نامه را در فضای مجازی دیدم.»
او نامه را نه در دست گرفته و نه برایش فرستاده شده است: «این نامه را انجمن صنفی گردشگری ایران نوشته است؛ مخاطبش هم استان تهران نیست؛ کل کشور است، ما هیچ اطلاعی از جزییات نداریم و با ما هماهنگی در این رابطه نشده است.»
رفیعی حرف‌های دیگری هم می‌زند: «در بخش دولتی چنین موضوعی مطرح نشده است؛ اگر قرار بود چنین موضوعی به صورت رسمی اعلام شود، من به‌عنوان معاون گردشگری میراث فرهنگی استان تهران باید آن را اعلام می‌کردم.»
او این را می‌گوید اما از اعلام موضع صریحش درباره این نامه خودداری می‌کند: «نمی‌شود گفت که انجمن صنفی جهانگردی ایران نمی‌تواند چنین نامه‌ای را بنویسد، شاید بخش انتظامی خواسته تا با این انجمن نسبت به این موضوع اقدام کند.»
به گفته معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، موضوعات انتظامی یکی از مسائلی است که انجمن‌های صنفی می‌توانند نسبت به آن ورود پیدا کنند. رفیعی این را هم می‌گوید که: «من فکر می‌کنم براساس مسائل روز و فوریت‌هایی که وجود دارد، این امکان وجود دارد که میان دستگاه‌های دولتی و انتظامی هماهنگی‌هایی صورت گیرد.»
رفیعی اینها را گفت و تأکید كرد که هیچ اتفاقی مبنی بر پیگیری این موضوع در میراث فرهنگی استان تهران نیفتاده است: «این مکاتبات انجام شده اما موضوعی نیست که به ما مربوط شود.»
او در پاسخ به سوالی درباره برگزاری تور همزمان با روز کوروش از سوی دفاتر مسافرتی، از هرگونه اظهارنظری خودداری می‌کند و تنها می‌گوید: «تاکنون این موضوع جزو سیاست‌های ما نبوده که بخواهیم از اسامی و مشخصات مسافران اطلاعی به دست آوریم.»
او می‌گوید قبلا محدودیت‌هایی برای برگزاری تورها داشته‌اند؛ اما ارتباطی با این موضوع‌ها نداشته است: «در دوره‌ای که ترکیه در اوج درگیری‌های کودتا بود، ما به این دلیل که برای مسافران ایرانی سفر به این کشور خطراتی ممکن است داشته باشد، از دفاتر مسافرتی خواستیم که این تور را برگزار نکنند؛ اما این مربوط به یک بازه زمانی بود و در این مورد مشخص باید از خود انجمن و بخش انتظامی موضوع را جویا شد.»