رویداد۲۴ محمد آیتی: یک ماه از اعتراضاتی که جرقه آن به واسطه فوت مهسا امینی زده شد، می‌گذرد. در این ایام، اتفاقات بحث‌برانگیزی که افتاده کم نبوده است، از جمله اینکه نقش لباس‌شخصی‌ها در اعتراضات چیست و چه نهادی آنها را ساماندهی می‌کند. برای پاسخ به این پرسش‌ها به سراغ حسین نوش‌آبادی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس رفتیم تا نظرات او را در این باره جویا شویم.
* در این یک ماه شاهد حضور افرادی معروف به «لباس شخصی» برای کنترل اوضاع هستیم. این در حالی است که امنیت باید توسط نیروهای انتظامی و امنیتی برقرار شود نه افرادی که معلوم نیست متعلق به کجا هستند.
افرادی هم که در اغتشاشات حضور دارند، لباس شخصی هستند. حال یک عده‌ای از نیروها، لباس دستگاه، سازمان و ارگانی را می‌پوشند. اگر منظور شما، لباس شخصی‌های امنیتی هستند باید بگویم آنها براساس ماموریتی که دارند، وارد عمل میشوند. همه نیروهای امنیتی که نباید لباس فرم و مشخص بپوشند و در صحنه حاضر شوند.
نیروهای نظامی و انتظامی، رنگ و فرم لباس‌شان معلوم است و آنهایی هم که مسئول سایر بخش‌های اطلاعاتی و امنیتی هستند، براساس ماموریت‌شان نیاز نیست لباس فرم و خاصی را تن‌شان کنند، مگر قرار است همه جا آشکار حاضر شوند. نوع پوشش آنها یک امر طبیعی است.
* لباس فرم که برای زیبایی نیست، پوشیدن آن دلایلی دارد. در ابتدایی‌ترین موضوع معترضان از نیروها تفکیک میشوند. فرض کنید برخورد ناشایستی از سوی لباس شخصی‌ها صورت گرفت. اگر معلوم نباشد مربوط به کجا هستند، چگونه می‌توان تخلف احتمالی آنها را پیگیری کرد؟
این اتفاق بعید است بیفتد، چون لباس شخصی‌ها، خودشان را درگیر نمی‌کنند و در صحنه برخورد فیزیکی نیستند. البته بحث افراد خودسر جداست. ممکن است برخی با لباس شخصی بیایند و برخورد‌هایی بکنند؛ چنانچه بعضی از افرادی که مصدوم و حتی کشته شدند، توسط این افراد اغتشاش‌گر مورد گرفتاری واقع شدند؛ یعنی بعضی از شلیک‌ها از طرف افراد اغتشاش‌گر بوده است.
بیشتر بخوانید: قانون‌گذاری برای لباس‌شخصی‌ها
* یعنی فیلم‌هایی که از لباس شخصی‌ها منتشر می‌شود، ربطی به لباش شخصی‌ها ندارد و اغتشاش‌گرانی هستند به سمت مردم شلیک میکنند یا کتک می‌زنند تا به ضرر نظام شود؟
آنها به دنبال پروژه کشته‌سازی هستند و می‌خواهند آمار کشته‌ها را بالا ببرند. تعدادی از کشته‌شده‌ها با سلاح‌هایی کشته شدند که مال سازمان و ارگان‌های نظامی نبوده است، یعنی این سازمان‌ها، نه آن سلاح‌ها را داشتند و نه آن فشنگ‌ها را. به هر حال این موضوع قابل پیگیری است.
باید این فضای ملتهب را آرام کنیم که برخی از آن به درایت افراد موثر در کشور برمی‌گردد؛ مثل چهره‌های سیاسی، فرهنگی، هنری و ورزشی که خوب است نقش خود را در این ایام ایفا کنند، چون با آرامش می‌توان مشکلات را حل کرد. باید منطق حکمفرما شود. شنیدم سخنگوی دولت هم اعلام کرد قرار است مکان‌هایی را معین کنند تا افراد بیایند و مشکلات، اعتراضات و انتقادات خود را بیان کنند.
* در مجلس گذشته هم بحث جانمایی تجمع معترضان مطرح بود، اما هرگز این اتفاق به واقعیت تبدیل نشد. برای طرح موضوع دیر نشده است؟
من سه دوره نماینده بودم و یک دوره معاون پارلمانی. در این سال‌ها ارتباط مستقیمی با مجلس داشتم و البته هنوز هم به واسطه نمایندگی دارم. هر هفته شاهد تجمعاتی در مقابل مجلس بودیم. مگر اینها برای اعتراض نیامدند؟ اعتراضات مسالمت‌آمیز کم داشتیم؟ تحصن فرهنگیان، پرستاران، کارگران و... چه بوده است؟ هم پلاکارد به دست گرفتند و هم تراکت توزیع کردند. نارضایتی و انتقاد خود را اعلام داشتند و البته طبیعی هم بود.
مجلس یک نهادی است که معترضان جلوی آن تجمع میکنند، پس این نیست که بگوییم محلی برای تجمع نبوده است. در مقابل نهاد ریاست‌جمهوری و برخی دستگاه‌های دولتی هم شاهد این تجمعات بوده‌ایم. اگر این تجمعات با اختلال و اغتشاش توام می‌شد که آن هم به ندرت بود، برخورد صورت می‌گرفت. اغلب این تجمعات، اعتراض سالم بود.
* شما گفتید هدف لباس شخصی‌های امنیتی درگیری نیست، اما برخی فیلم‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود نشان از این دارد که لباس شخصی‌ها در برابر دیدگان پلیس در حال درگیری با معترضان هستند.
تا زمانی که تعرضی به لباس شخصی‌ها نشود، آنها هم کاری ندارند. اگر برخورد این افراد را می‌بینیم به خاطر دفاع از خودشان است. فیلم‌هایی که شما از آن یاد میکنید، صحنه‌سازی است. هیچ نهاد و ارگانی حق برخورد فیزیکی و نظامی را ندارد مگر اینکه در معرض خطر و آسیب باشند یا مثلاً یک مکان نظامی و امنیتی یا اموال مردم مورد تعرض قرار بگیرند.
تا امروز هیچ گزارشی مبنی بر اینکه نیروهای لباس شخصی امنیتی، اطلاعاتی و نظامی بدون دلیل و بهانه بخواهند تعرض کنند به ما نرسیده است. حتی اگر معترضان شعار هم دادند، آن هم شعار ساختارشکنانه و ناهنجاری کردند، کسی در برابر آنها تعرض فیزیکی نکرده است مگر اینکه به نیروهای کنترل اوضاع، حمله شده باشد که من این صحنه‌ها را از نزدیک دیده‌ام. حتی کسی که چادر یک خانم باحجاب را هم می‌کشد یا به بدحجاب حمله می‌کند هم، مشکوک است.
در این نوع فتنه و اغتشاش، حق و باطل با هم قاطی می‌شود، اما آن چیزی که مسلم است که من از موضع اطلاعاتی و امنیتی عرض می‌کنم این است که هیچ مقام، مسئول و مامور نظامی، انتظامی، اطلاعاتی و امنیتی حق تعرض ندارد مگر اینکه خوف حمله، صدمه و خسارت باشد که آنها در آن صورت در مقام دفاع ظاهر میشوند.
* تصاویری منتشر شد که نشان داد برخی نوجوانانی که سن بسیار کمی داشتند به خدمت نیروهای امنیتی جهت کنترل اعتراضات درآمدند. آیا استفاده از این افراد، کاری درست است؟
اصلاً بچه ۱۵ ساله در این موضوع در کار نیست. افرادی که من می‌بینیم همه بالای ۲۰ سال هستند و همه چهره‌های آموزش‌دیده، تربیت‌شده و توجیه‌شده هستند و همه این افراد، موضع حفظ امنیت دارند. سر چهارراه و میادین، افراد امنیتی را می‌بینید، ولی آیا آنها به کسی حمله میکنند؟ حتی برخی از خانم‌هایی که با ژست دهن‌کجی، روسری برمی‌دارند و در برابر نیروهای نظامی راه می‌روند را می‌بینیم. یعنی آنها می‌خواهند بگویند نه تنها حجاب نمی‌گیریم، بلکه روسری هم برمی‌داریم، حتی نیروهای پلیس با این افراد هم، برخورد نمی‌کنند، چون نمی‌خواهند درگیری ایجاد شود، با اینکه این حرکات، تحریک‌آمیز، خلاف قانون و عرف است. به هر حال بناست آرامش عمومی شکل بگیرد و از این‌رو، این رویکرد در پیش گرفته شده است.