رویداد۲۴ نازیلا معروفیان: بیش از یک ماه از مرگ مهسا امینی دختر ۲۲ ساله سقزی گذشت، اما واکنش‌ها و اتفاقات پس از کماکان ادامه دارد. تقریبا هر چند سال یکبار در ایران اعتراضاتی به دلایل مختلفی چون حجاب، مسائل معیشتی و اقتصادی، سیاسی و اجتماعی شکل می‌گیرد، اما اعتراضات شهریور و مهر ۱۴۰۱ یک تفاوت عمده با سایر تجمعات داشت و آن هم حضور نوجوانان و دانش‌آموزان در این اعتراضات است.
احمد بخارایی رئیس گروه مسائل اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران در رابطه با ماهیت معترضان به رویداد ۲۴ گفت: بگذارید یک چیزی را روشن کنم مردم در اعتراضات اخیر فقط به‌خاطر «حجاب» به خیابان نیامدند؛ هیچکدام از پدیده‌ها در جهان تک‌عاملی نیستند. ممکن است در آن جامعه اتفاقات مختلفی که رخ دهد، اما یک عامل وزن بیشتری داشته باشد و عوامل دیگر در کنارش حضور داشته باشند.
او ادامه داد: آن زمانی که بنزین گران شد مردم فقط به‌خاطر گرانی بنزین به خیابان نیامدند؛ همیشه مسائل، مشکلات و محدودیت‌ها روی هم انباشته می‌شوند و بعد بروز پیدا می‌کنند. بنابراین اصلا مبحث حجاب در میان معترضان مطرح نیست و «مهسا امینی» یک جرقه بود. الان مگر زنان ایرانی در خیابان‌ها حجاب مورد قبول حاکمیت دارند؟ پس اصلا بحث حجاب نیست.
او اضافه کرد: وقتی موافقان حجاب می‌گویند بحث در مورد حجاب است این فقط ژست‌شان است و منافع سیاسی پشت این قضیه است. اصلا حجابی به آن معنا در جامعه وجود ندارد تا بحثی در مورد بودن یا نبودن آن مطرح باشد بنابراین نباید اعتراضات مردمی را فقط به موضوع حجاب تقلیل دهیم؛ داستان اعتراضات در ایران بسیار بزرگ‌تر و عمیق‌تر از این حرف‌هاست. شما حتی در کف خیابان عنصر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را می‌بینید؛ مگر مردم در اسلامشهر و شهریار برای حجاب به خیابان آمده‌اند؟ هر چه به مناطق حاشیه‌ای نزدیک‌تر می‌شویم، عنصر اقتصادی پررنگ‌تر می‌شود.
این استاد دانشگاه مسائل معیشتی و اقتصادی را یکی از عوامل اساسی در شکل‌گیری اعتراضات در ایران دانست و گفت: زنان معترض به دلیل پررنگ شدن عنصر اقتصادی و فرهنگی نظیر مردسالاری است که برای اعتراض به خیابان آمدند.
رئیس گروه مسائل اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران در ادامه افزود: حاکمیت که بدش نمی‌آید اعتراضات را به بحث حجاب تقلیل دهیم؛ چون امکان دارد فردا برای عبور از این بن‌بست، گشت ارشاد را فقط نمایشی در خیابان قرار دهد. بنابراین طرح موضوع بسیار مهم است؛ حتی آن دختر ۱۸ ساله که به خیابان می‌آید هم دغدغه اقتصادی و معیشت دارد.
بخارایی خاطرنشان کرد: مگر مشکل زنان ما فقط حجاب است؟ آنها در بحث حضانت، ارث، خروج از کشور، گزینش استخدامی‌ها و دانشگاه‌ها حقوق زنان نادیده گرفته نمی‌شوند؟ الان زنان ایرانی در یک حصار بزرگ قرار دارند. حالا عنصر سیاسی این اتفاقات کجاست؟ آن پسری که در کنار زنان به خیابان می‌آید یک عنصر سیاسی است. چون آن مرد هم با اعتبار دیگری به خیابان می‌آید دلایل به خیابان رفتن متفاوت است، اما همه در پی یک چیز هستند.
این جامعه‌شناس در تحلیل بیشتر موضوع به مثال بیکاری جوانان فارغ‌التحصیل اشاره کرد و گفت: همین جوانان یک ناامیدی نسبت به آینده دارند و تمام این موارد دست به دست هم می‌دهند تا مردم به خیابان بریزند. شما یک گلوله برفی را تصور کنید که از نوک یک قله به سمت پایین حرکت می‌کند و هی بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود. به اعتقاد بنده هر چهار عامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در به بیرون آمدن مردم معترض دخالت دارند. به تناسب سنین، جنسیت و شرایط زندگی افراد مختلف این عناصر پررنگ یا کمرنگ می‌شوند.
بخارایی گفت: فارغ‌التحصیلی که پس از یک عمر درس خواندن مجبور به کار کردن در اسنپ می‌شود، مشخص است عنصر اقتصادی در او پررنگ‌تر از سایر عناصر است. یک دختر نوجوان عنصر آزادگی و رهایی یعنی همان عنصر سیاسی در او پررنگ‌تر است، او دوست دارد آزاد زندگی کند.
رئیس گروه مسائل اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران در پایان اظهار کرد: وقتی حاکمیت، یک حاکمیت کارا نباشد، مشخص است که مردم آن پراکنده و معترض می‌شوند. وقتی آموزش و پرورش نمی‌تواند مرجع باشد، جوانان ما در فضای مجازی رها می‌شوند؛ در فضای مجازی هم همه چیز چه زشت چه زیبا وجود دارد. آن وقت ما انتظار داریم این جوان به خیابان نیاید؟ جوانان ما در خانواده و مدرسه خلاء را حس می‌کند و از طرفی با فضای مجازی کشور‌های پیشرفته و آزاد را مشاهده می‌کند، آن وقت اصلا چه دلیلی برای اعتراض نکردنش باقی می‌ماند؟
گرونی و فقر و فلاکته و بدبختیه
مردم دارن از گرسنگی و فقر میمیرن