رویداد۲۴ از امروز هشتم آبان ثبت‌نام کنکور سراسری سال ۱۴۰۲ آغاز شد. آزمون سراسری امسال متفاوت‌تر از سال‌های گذشته و در ۲ مرحله برگزار می‌شود. گویا مرحله اول اواخر دی‌ماه سال جاری و دومی در تیرماه ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد. زمزمه‌های حذف کنکور از اواخر دهه ۸۰ تا امروز به ۲ مرحله‌ای شدن آن منجر شد. از سویی دروس عمومی حذف و تخصصی‌ها در هر ۲ مرحله قرار است سرنوشت دانشآموزان را تعیین کند. از این روند جدید سود کلانی نصیب موسسات آموزشی، مدارس غیر انتفاعی و برگزار‌کنندگان آزمون‌ها خواهد شد و گاها بساط سودجویی آن‌ها نیز فراهم می‌شود.
اجرای این طرح آن هم در سال اول استرس دانشآموزان را افزایش می‌دهد. در حالی که طرح مذکور غوغایی در خانواده‌ها و اضطرابی در دل دانشآموزان به وجود آورده اما هنوز مسئولان دلیل موجهی برای تصویب و اجرای آن اعلام نکرده‌اند. برای اطلاع از ابعاد متفاوت ۲ مرحله‌ای شدن کنکور با محمدرضا نیک‌نژاد؛ کارشناس آموزشی گفتگو کردیم. در ادامه با گسترش‌نیوز همراه باشید.
محمدرضا نیک‌نژاد؛ کارشناس آموزشی درباره حذف کنکور گفت: برای دانشگاه‌ها و رشته‌های پرطرفدار رقابت وجود دارد؛ این در حالی است که اکثر آن‌ها به ظرفیت لازم برای جذب علاقمندان بدون کنکور نرسیده‌اند. گاهی ممکن است در بازه زمانی چندساله و چنددهه گرایش افراد تغییر کند. به طور کلی نیاز به برنامه‌ریزی برای آینده پژوهی و بررسی در سیستم آموزشی حس می‌شود. از این راه می‌توانیم برای تحول در نیاز جامعه، دیدگاه خانواده‌ها و داوطلبان برنامه‌ریزی و ظرفیت‌ها را افزایش دهیم. متاسفانه در این زمینه دولت‌ها ضعیف عمل کردند و ساختار بیشتر به مسائلی غیر آموزشی و آموزش عالی اهمیت می‌دهد. به هرحال برنامه‌ریزی برای این امر صورت نگرفته است. ظرفیت‌ها همچنان اندک و متقاضی برای رشته‌های پرطرفدار زیاد است.
او ادامه داد: حداقل در شرایط کنونی کنکور حذف‌شدنی نیست و نیاز به برنامه‌ریزی ۱۰-۱۵ ساله دارد. تضاد منافع و مافیاهای آموزشی پیش از کنکور دست دارند که در این بین هزاران میلیارد تومان جا‌به‌جا می‌شود. دلیل برقراری کنکور تا به امروز نیز منافع مالی از این دست است.
این کارشناس آموزشی ۲ مرحله‌ای شدن کنکور را گام مثبتی دانست و گفت: درس‌های عمومی چندان در انتخاب رشته تخصصی تاثیرگذار نیست و در واقع مهارتهای عمومی را به افراد آموزش می‌دهند. به طور کلی باید در مدارس به گونه‌ای این دروس آموزش داده شود که پایش و بازبینی شوند تا دانشآموزان به مهارتهای عمومی لازم دست پیدا کنند. به هر حال تجربه‌های جهانی نیز نشان‌دهنده لزوم سرمایه‌گذاری بیشتر بر دروس تخصصی است؛ چراکه محصل زمانی که به دانشگاه می‌رود دروس تخصصی را می‌خواند. در واقع جامعه نیازمند تکنسین و کارشناس در سطح دانشگاهی است. نیاز به دروس و توانایی‌های عمومی باید از دبستان تا دبیرستان تامین شود. کنکور عاملی استرس‌زا برای ایجاد شکاف طبقاتی شده است و حذف آن مستلزم گذراندن مسیری چندین ساله برای چنین تصمیم جدی است. باید علاوه بر برنامه‌ریزی جدی، از کارشناسان متخصص این حوزه نیز استفاده شود تا به تدریج بتوان کنکور را حذف کرد. کنکور قریب به ۶۰ سال قدمت دارد و مانند سرطانی در بدنه آموزشی کشور رشد کرده، مسئولین باید به فکر اصلاح این سیستم باشند.
نیک‌نژاد افزایش سودجویی موسسات آموزشی را تایید و خاطرنشان کرد: دقیقا مشخص نیست که چرا قرار است کنکور ۲ بار در سال برگزار شود و خود مسئولان نیز توضیحی در این رابطه نداده‌اند. به نظر می‌رسد عواید مادی موضوع مهمی است که ذهن‌ها را درگیر می‌کند. سازمان سنجش به جای آنکه یکبار از داوطلبان مبلغ هنگفتی را بگیرد قصد داشته این رقم را دوبرابر کند. حجم شرکت‌کنندگان و مبلغی که از آن‌ها دریافت می‌شود عدد بالایی است و چه بسا طمع بسیاری را برانگیخته و کنکور را به دو مرحله رساندند. برگزاری کنکور ۲ بار در سال توجیهی جز منافع مادی دولت ندارد.
بیشتربخوانید: اعلام ۵ تغییر مهم در کنکور ۱۴۰۲/ ضرایب سوابق تحصیلی برای کنکور
او ضمن اشاره به آسیب‌های جدی سیستم کنکور‌محوری به اهداف آموزش کشور تصریح کرد: در بسیاری از کشورهای جهان ۹ سال اول فرد، تنها مباحث شهروندسازی، بالا بردن مهارتهای اجتماعی و فردی و همچنین سواد‌آموزی است تا بچه‌ها بتوانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند و البته تبدیل به شخصیتی شوند که بتوانند در اجتماع نیز زندگی خود و جریان کلی جامعه را به مسیر توسعه برسانند. کنکور به عنوان بیماری چندین سال است که در نظام آموزشی ایران وجود دارد. البته کنکور کپی‌برداری شده از کشورهای دیگر مانند ژاپن و چین است که آن‌ها نیز همچنان کنکور را برگزار می‌کنند.
آسیب‌های کنکور برای دانشآموزان به وضوح قابل مشاهده است؛ چراکه کنکور محور بودن فرزندان ما را از مهارتهای فردی و اجتماعی دور نگه می‌دارد. رتبه‌های برتر کنکور را در کشور شاهد هستیم که شاید خیلی از آن‌ها از الفبای شهروندی چندان بهره‌مند نیستند. مسئولان نیز خود متوجه چنین ضعفی شده‌اند. در شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی آموزش و پرورش زمزمه‌هایی برای حذف کنکور وجود دارد. در جامعه نیز دیدگاه براندازی آزمون سراسری میان کارشناسان و دغدغه‌مندان آموزش حس می‌شود اما به لحاظ ساختاری، نرم‌افزاری و سخت‌افزاری هنوز اقدام جدی صورت نگرفته اما حذف آن امکان‌پذیر است.
این کارشناس آموزشی در ادامه تصریح کرد: زمزمه‌های حذف کنکور به شیوه جدید یعنی تاثیر سوابق تحصیلی بیش از ۱۵ سال است که در محافل آموزشی کشور وجود دارد اما تا الان برای آن نتوانستند اقدامی انجام دهند زیرا تعارض منافع و مافیای ذینفعان بسیار جدی و قوی است. در مجلس، دولت و نقاط تصمیم‌گیر مافیای قدرتمندی وجود دارد. بنابراین تعارض منافع اجازه حذف کنکور را نمی‌دهد اما اگر واقعا کسی به فکر حذف کنکور است برای آن راهکار وجود ندارد که لازمه این عمل برنامه‌ریزی یک الی ۲ دهه است.
نیک‌نژاد در خاتمه عنوان کرد: به فرض مثال اکنون پزشکی بسیار پرطرفدار است. باید عملکرد آن را توسط کارشناسان و افرادی که تجربه‌های جهانی دارند بررسی کنند. راهکار دیگر این است که وظیفه‌ای مبنی بر بررسی میان مدت حذف کنکور را به سازمان پژوهش‌های آموزش و پرورش محول کنند و اینکار را به این نهاد بسپارند. ظرفیت رشته‌های مورد علاقه خانواده‌ها و دانشآموزان را افزایش دهند تا هر فردی در رشته‌ای که دوست دارد، تحصیل کند. البته لازم است مانند کشورهای اروپایی که قیف آموزشی را تنگ‌تر می‌کنند، دانشگاه برندها و توانمندی‌ها را بیشتر بسنجند. دانشجو زمانی که در دانشگاه به رشته‌‌ی منتخب خود ورود پیدا می‌کند، متوجه می‌شود آن چیزی نیست که توانایی‌های فردی آن‌ها را پاسخ دهد. اینجا است که علاقه‌شان تغییر می‌کند و به سراغ رشته‌های دیگر می‌روند. به طور کلی لازم نیازسنجی انجام شود تا ببینند حاکمیت، دولت و ساختار توسعه‌ای چه رشته‌هایی را نیاز دارند تا برای آن‌ها برنامه‌ریزی و به دنبال آن ظرفیت رشته‌ها را افزایش دهند، دانشگاه‌ها را وادار کنند رشته‌های با کیفیت و مناسب تدوین کنند. بدین شکل به تدریج کنکور حذف و رقابت از بین می‌رود.